متخصص آلودگی‌های زیست‌محیطی دریا و آمایش سرزمین درباره مکان‌یابی پتروشیمی چابهار گفت:
جانمایی برای ارتفاع ۱۸۰۰ متری
«ظهیر شکوه‌سلجوقی» مدرس دانشگاه علوم دریانوردی است و در زمینه آلودگی زیست‌محیطی دریا و آمایش سرزمین تخصص دارد. او می‌گوید: اگر ما نمی‌توانیم از فضای این منطقه برای گردشگری استفاده کنیم و اینک جلب گردشگری به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها کار سختی است دستکم باید آن را برای آیندگان حفظ کنیم. او درباره جانمایی صنایع پتروشیمی، پالایشگاه و فولاد در ضلع شمالی منطقه آزاد چابهار توضیح می‌دهد: آنچه به عنوان مطالعات مکان‌یابی صنایع پتروشیمی چابهار انجام شده فاقد مطالعه میدانی در محل است و عملا برای «سازند»ی طراحی شده که در مکانی چون پتروشیمی اراک وجود دارد.
«ظهیر شکوه‌سلجوقی» مدرس دانشگاه علوم دریانوردی است و در زمینه آلودگی زیست‌محیطی دریا و آمایش سرزمین تخصص دارد. او می‌گوید: اگر ما نمی‌توانیم از فضای این منطقه برای گردشگری استفاده کنیم و اینک جلب گردشگری به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها کار سختی است دستکم باید آن را برای آیندگان حفظ کنیم. او درباره جانمایی صنایع پتروشیمی، پالایشگاه و فولاد در ضلع شمالی منطقه آزاد چابهار توضیح می‌دهد: آنچه به عنوان مطالعات مکان‌یابی صنایع پتروشیمی چابهار انجام شده فاقد مطالعه میدانی در محل است و عملا برای «سازند»ی طراحی شده که در مکانی چون پتروشیمی اراک وجود دارد. وی می‌گوید: جانمایی برای پتروشیمی چابهار در مهرماه ۱۳۹۱ ظرف روزهای چهارم، پنجم و ششم انجام شده و حاصل آن ۶ جلد مکتوب است. آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگویی با این کارشناس است که هم موقعیت دریا در چابهار راه مطالعه کرده است و هم از وضعیت خاک آن خبر دارد.
شما یکی از متخصصانی هستید که بر جانمایی محل احداث این پتروشیمی نقد دارید. چه دلیلی وجود دارد که شما با استدلال بر آن می‌گویید این جانمایی درست نیست؟
اگر به اسناد و مطالعاتی که برای جانمایی پتروشیمی چابهار به آن استناد شده دقت کنید خواهید دید که این جانمایی بدون توجه به سازند آهکی و شنی محل انجام شده است. در واقع مدل جانمایی برای جایی مثل زمین‌های پتروشیمی شازند اراک بوده است. به نظر می‌رسد این جانمایی به نوعی کپی‌برداری از جانمایی پتروشیمی اراک بوده است.
مگر می‌شود چنین کاری صورت بگیرد. یعنی شما می‌گویید این مطالعات برای جانمایی پتروشیمی چابهار انجام نشده و بعد آمده‌اند از یک کار دیگری کپی کرده‌اند و به اسم اینجا تمامش کرده‌اند؟
دلایلی هست و نشانه‌هایی که این فرضیه را قوت می‌بخشند. اگر به مطالعات انجام شده که ظرف ۳ روز یعنی روزهای ۴ تا ۶ مهرماه سال ۱۳۹۱ انجام شده نگاهی بیندازید خواهید دید که در آن در مورد گونه‌های محیط‌زیستی که ممکن است در معرض خطر قرار بگیرند صحبت شده است. آن گونه‌ها همه گونه‌هایی از جانوران و موجودات زنده هستند که در ارتفاع بالای ۱هزار و ۸۰۰ متر زندگی می‌کنند نه موجوداتی که در چابهار در سطح همجوار با دریا زندگی می‌کنند.
یعنی شما می‌گویید آنچه به‌عنوان خطرات محیط‌زیستی دراین پروژه دیده شده مربوط به جایی است که ۱هزار و ۸۰۰ متر ارتفاع دارد. اگر این دلیل را بپذیریم چه دلیل یا نشانه دیگری دارید که معتقدید این جانمایی صحیح نبوده است؟
به نظر ما همه این برنامه‌ریزی‌ها و به‌ویژه سرعت در تعیین محل آن در قالب منطقه آزاد چابهار با محور قیمت زمین بوده است. به عبارت دیگر متقاضیان و طراحان احداث پتروشیمی بیشتر به بحث مالی توجه کرده‌اند و به نوعی زمینی را در نظر گرفته‌اند که بتوانند با حداقل قیمت آن را تهیه کنند تا بعد بتوانند آن را با قیمتی بسیار بیشتر بفروشند.
اما این دلیلی نیست که بشود بر آن پافشاری کرد،آیا سند و مدرکی هم هست که بتوان به آن استناد کرد تا موضوع را مستند کنیم که طراحان این پتروشیمی چنین نیتی داشته‌اند؟
ببینید اسناد این کار در منطقه آزاد موجود است و اگر مسوولان بخواهند می‌توانند از این سازمان استعلام کنند. اما سوال این است که اگر دست‌اندرکاران این پتروشیمی قصد کاری اصولی را داشتند همان ابتدا به سراغ سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌رفتند و از آنجا مجوزهای لازم را اخذ می‌کردند، اما هیچ تقاضایی برای ارزیابی محیط‌زیستی این کار به اداره محیط‌زیست چابهار و یا اداره کل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان نرسیده است. اما به نکته‌ای دیگر می‌خواهم اشاره کنم. جنس خاک منطقه‌ای که قرار است در آن پتروشیمی احداث شود به گونه‌ای نیست که پساب‌ها در آن نفوذ کنند. بنابراین فاضلاب در آن مدفون نمی‌شود.
یکی از مسائلی که مطرح شده و مخالفان احداث پتروشیمی در محل کنونی به آن استناد می‌کنند موضوع بی‌تحرکی آب در خلیج چابهار است. شما که در این حوزه تخصص و مطالعه داشته‌اید چه نظری دراین‌باره دارید؟
مطالعه‌ای زیر نظر دانشگاه علوم دریانوردی انجام داده‌ام. در این تحقیق میزان جزر و مد در اسکله‌های مختلف را ارزیابی کردیم. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که جریان آبی در خلیج چابهار به گونه‌ای نیست که بتواند پساب‌ها را انتقال دهد. در نتیجه پساب رسوب می‌کند و در خلیج می‌ماند و موجب تلف شدن یا تحت‌تاثیر قراردادن آبزیان می‌شود.
خب گویا خطرات زیست‌محیطی که اینک چابهار را تهدید می‌کند فقط مربوط به احداث پتروشیمی نیست و دخل و تصرفاتی که اداره کل بنادر هم در توسعه اسکله‌های شهید کلانتری و شهید بهشتی داشته است موجب اتفاقاتی شده است؟ در این‌باره هم تحقیقی داشته‌اید؟
ببینید مشکل عمده‌ای که داریم این است که اسکله‌هایی که در حال احداث آن هستند موجب جدایی جغرافیایی ساحل از دریا شده است. ماهی‌هایی که می‌آمده‌اند سمت ساحل تخم‌ریزی می‌کردند اینک دیگر این کار را نمی‌کنند. این ماهی‌ها برای تخم‌ریزی به ساحل می‌آیند و بعد در اقیانوس و آب‌های آزاد زندگی می‌کنند. این به معنای آن است که دخل و تصرف در بندر و تغییر دادن فضای ساحلی سبب شده تخم‌ریزی صورت نگیرد و همین موجب کاهش تعداد صید می‌شود. الان بسیاری از صیدها وجود ندارند. بنابراین ما اینک به سمتی پیش می‌رویم که خلیج در آن باتلاقی و برکه‌ای می‌شود و بسیاری از آبزیان در آن از بین می‌روند.
یک بحث دیگر هم هست. شما به مسائل مربوط به جا‌نمایی‌ها اشاره کردید و از آمایش سرزمین هم گفتید. الان آنهایی که مخالفان احداث پتروشیمی هستند می‌گویند آینده توسعه‌ای چابهار در ترانزیت، تجارت و گردشگری دیده شده است. حال آنکه قرار است خط آهن چنان وارد شهر شود که عملا نوار ساحلی در محدوده پارک بهاران را بگیرد. پارک ساحلی بهاران همان محلی است که در شهر مردم و مسافران می‌توانند از ساحل زیبای دریابزرگ بهره بگیرند. به عبارت دیگر ورود خط آهن این منطقه را از نماهای شهری خالی می‌کند. آیا خود این کار درست است درحالی‌که بسیاری معتقدند چابهار با توجه به نوع ساحل صخره‌ای، موج‌های حاصل از بادهای موسمی مونسون، گل‌فشان‌ها، کوه‌های مریخی و جنگل‌های حرا در خلیج‌گواتر یک قطب گردشگری است. این مدل برنامه‌ریزی خود باعث تخریب منظر ساحلی نمی‌شود؟
بله همین‌طور است. متاسفانه همانطور که عرض کردم جنس خاک و ارتفاعات شمالی چابهار شنی است. به همین دلیل نمی‌توانند تونل احداث کنند تا قطار به جای آنکه بیاید و ساحل را پشت سر بگذارد از مسیری که منظر ساحل را خراب نکند وارد شهر شود و به سمت بندر برود. برای همین است که ما تاکید می‌کنیم مسوولان اجازه ندهند وضعیت به سمتی برود که در آن یک عسلویه دیگر در اینجا ایجاد شود. برای ورود خط‌آهن و محل ایستگاه راه‌آهن و چگونگی اتصال راه آهن به بندر باید مطالعات بهتری صورت بگیرد. ما با ورود صنعت به این شهر مخالف نیستیم. هنوز تاسیسات پتروشیمی وارد شهر نشده است. بنابراین می‌توان مطالعات لازم را انجام داد و در نهایت به گونه‌ای که برد برد باشد برنامه‌ریزی کرد نه اینکه هر کس بنا به خواسته خود کارش را پیش ببرد.
شما یکی از متخصصانی هستید که بر جانمایی محل احداث این پتروشیمی نقد دارید. چه دلیلی وجود دارد که شما با استدلال بر آن می‌گویید این جانمایی درست نیست؟
اگر به اسناد و مطالعاتی که برای جانمایی پتروشیمی چابهار به آن استناد شده دقت کنید خواهید دید که این جانمایی بدون توجه به سازند آهکی و شنی محل انجام شده است. در واقع مدل جانمایی برای جایی مثل زمین‌های پتروشیمی شازند اراک بوده است. به نظر می‌رسد این جانمایی به نوعی کپی‌برداری از جانمایی پتروشیمی اراک بوده است.
مگر می‌شود چنین کاری صورت بگیرد. یعنی شما می‌گویید این مطالعات برای جانمایی پتروشیمی چابهار انجام نشده و بعد آمده‌اند از یک کار دیگری کپی کرده‌اند و به اسم اینجا تمامش کرده‌اند؟
دلایلی هست و نشانه‌هایی که این فرضیه را قوت می‌بخشند. اگر به مطالعات انجام شده که ظرف ۳ روز یعنی روزهای ۴ تا ۶ مهرماه سال ۱۳۹۱ انجام شده نگاهی بیندازید خواهید دید که در آن در مورد گونه‌های محیط‌زیستی که ممکن است در معرض خطر قرار بگیرند صحبت شده است. آن گونه‌ها همه گونه‌هایی از جانوران و موجودات زنده هستند که در ارتفاع بالای ۱هزار و ۸۰۰ متر زندگی می‌کنند نه موجوداتی که در چابهار در سطح همجوار با دریا زندگی می‌کنند.
یعنی شما می‌گویید آنچه به‌عنوان خطرات محیط‌زیستی دراین پروژه دیده شده مربوط به جایی است که ۱هزار و ۸۰۰ متر ارتفاع دارد. اگر این دلیل را بپذیریم چه دلیل یا نشانه دیگری دارید که معتقدید این جانمایی صحیح نبوده است؟
به نظر ما همه این برنامه‌ریزی‌ها و به‌ویژه سرعت در تعیین محل آن در قالب منطقه آزاد چابهار با محور قیمت زمین بوده است. به عبارت دیگر متقاضیان و طراحان احداث پتروشیمی بیشتر به بحث مالی توجه کرده‌اند و به نوعی زمینی را در نظر گرفته‌اند که بتوانند با حداقل قیمت آن را تهیه کنند تا بعد بتوانند آن را با قیمتی بسیار بیشتر بفروشند.
اما این دلیلی نیست که بشود بر آن پافشاری کرد،آیا سند و مدرکی هم هست که بتوان به آن استناد کرد تا موضوع را مستند کنیم که طراحان این پتروشیمی چنین نیتی داشته‌اند؟
ببینید اسناد این کار در منطقه آزاد موجود است و اگر مسوولان بخواهند می‌توانند از این سازمان استعلام کنند. اما سوال این است که اگر دست‌اندرکاران این پتروشیمی قصد کاری اصولی را داشتند همان ابتدا به سراغ سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌رفتند و از آنجا مجوزهای لازم را اخذ می‌کردند، اما هیچ تقاضایی برای ارزیابی محیط‌زیستی این کار به اداره محیط‌زیست چابهار و یا اداره کل محیط‌زیست سیستان و بلوچستان نرسیده است. اما به نکته‌ای دیگر می‌خواهم اشاره کنم. جنس خاک منطقه‌ای که قرار است در آن پتروشیمی احداث شود به گونه‌ای نیست که پساب‌ها در آن نفوذ کنند. بنابراین فاضلاب در آن مدفون نمی‌شود.
یکی از مسائلی که مطرح شده و مخالفان احداث پتروشیمی در محل کنونی به آن استناد می‌کنند موضوع بی‌تحرکی آب در خلیج چابهار است. شما که در این حوزه تخصص و مطالعه داشته‌اید چه نظری دراین‌باره دارید؟
مطالعه‌ای زیر نظر دانشگاه علوم دریانوردی انجام داده‌ام. در این تحقیق میزان جزر و مد در اسکله‌های مختلف را ارزیابی کردیم. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که جریان آبی در خلیج چابهار به گونه‌ای نیست که بتواند پساب‌ها را انتقال دهد. در نتیجه پساب رسوب می‌کند و در خلیج می‌ماند و موجب تلف شدن یا تحت‌تاثیر قراردادن آبزیان می‌شود.
خب گویا خطرات زیست‌محیطی که اینک چابهار را تهدید می‌کند فقط مربوط به احداث پتروشیمی نیست و دخل و تصرفاتی که اداره کل بنادر هم در توسعه اسکله‌های شهید کلانتری و شهید بهشتی داشته است موجب اتفاقاتی شده است؟ در این‌باره هم تحقیقی داشته‌اید؟
ببینید مشکل عمده‌ای که داریم این است که اسکله‌هایی که در حال احداث آن هستند موجب جدایی جغرافیایی ساحل از دریا شده است. ماهی‌هایی که می‌آمده‌اند سمت ساحل تخم‌ریزی می‌کردند اینک دیگر این کار را نمی‌کنند. این ماهی‌ها برای تخم‌ریزی به ساحل می‌آیند و بعد در اقیانوس و آب‌های آزاد زندگی می‌کنند. این به معنای آن است که دخل و تصرف در بندر و تغییر دادن فضای ساحلی سبب شده تخم‌ریزی صورت نگیرد و همین موجب کاهش تعداد صید می‌شود. الان بسیاری از صیدها وجود ندارند. بنابراین ما اینک به سمتی پیش می‌رویم که خلیج در آن باتلاقی و برکه‌ای می‌شود و بسیاری از آبزیان در آن از بین می‌روند.
یک بحث دیگر هم هست. شما به مسائل مربوط به جا‌نمایی‌ها اشاره کردید و از آمایش سرزمین هم گفتید. الان آنهایی که مخالفان احداث پتروشیمی هستند می‌گویند آینده توسعه‌ای چابهار در ترانزیت، تجارت و گردشگری دیده شده است. حال آنکه قرار است خط آهن چنان وارد شهر شود که عملا نوار ساحلی در محدوده پارک بهاران را بگیرد. پارک ساحلی بهاران همان محلی است که در شهر مردم و مسافران می‌توانند از ساحل زیبای دریابزرگ بهره بگیرند. به عبارت دیگر ورود خط آهن این منطقه را از نماهای شهری خالی می‌کند. آیا خود این کار درست است درحالی‌که بسیاری معتقدند چابهار با توجه به نوع ساحل صخره‌ای، موج‌های حاصل از بادهای موسمی مونسون، گل‌فشان‌ها، کوه‌های مریخی و جنگل‌های حرا در خلیج‌گواتر یک قطب گردشگری است. این مدل برنامه‌ریزی خود باعث تخریب منظر ساحلی نمی‌شود؟
بله همین‌طور است. متاسفانه همانطور که عرض کردم جنس خاک و ارتفاعات شمالی چابهار شنی است. به همین دلیل نمی‌توانند تونل احداث کنند تا قطار به جای آنکه بیاید و ساحل را پشت سر بگذارد از مسیری که منظر ساحل را خراب نکند وارد شهر شود و به سمت بندر برود. برای همین است که ما تاکید می‌کنیم مسوولان اجازه ندهند وضعیت به سمتی برود که در آن یک عسلویه دیگر در اینجا ایجاد شود. برای ورود خط‌آهن و محل ایستگاه راه‌آهن و چگونگی اتصال راه آهن به بندر باید مطالعات بهتری صورت بگیرد. ما با ورود صنعت به این شهر مخالف نیستیم. هنوز تاسیسات پتروشیمی وارد شهر نشده است. بنابراین می‌توان مطالعات لازم را انجام داد و در نهایت به گونه‌ای که برد برد باشد برنامه‌ریزی کرد نه اینکه هر کس بنا به خواسته خود کارش را پیش ببرد.
ارسال نظر