ضمانت، سنتی حسنه با چاشنی دردسر

امین قاسمی‌فر
کارشناس‌ارشد حقوق و مشاور حقوقی رسانه

هرگاه بحث از ضمانت‌های بانکی می‌شود، برخی از افراد چهارستون بدنشان به لرزه درمی‌آید. در جامعه کنونی کمتر کسی را می‌توان سراغ گرفت که درطول زندگی خود با مبحث ضمانت و ضامن شدن بیگانه باشد. به‌هرحال با توجه به نیاز افراد به برقراری ارتباطات کاری با یکدیگر، شخصی را نمی‌توان از این قاعده مستثنی کرد. ماده 684 قانون مدنی در تعریف ضمانت می‌گوید: عقد ضمانت عبارتست از اینکه شخصی مالی را که بر ذمه (عهده) دیگری است، متعهد گردد. به‌عبارت سلیس و روان می‌توان گفت: در موضوع ضمانت‌های بانکی،کسی که از بانک یا موسسه‌ای وام دریافت می‌کند، بدهکار یا مدیون اصلی است و شخصی که ضمانت وام گیرنده را انجام می‌دهد، اصطلاحا ضامن نامیده می‌شود و بانک یا موسسه پرداخت‌کننده تسهیلات هم، طلبکار یا مضمون له (یعنی کسی که ضمانت برای او انجام شده)،لقب می‌گیرد.

　

شخص ضامن از منظر قانون دارای شرایطی همچون:

1. عاقل بودن

2. اهلیت داشتن

3. تمکن مالی داشتن

4. بالغ بودن و ... است.

ذکر این نکته هم ضروری است که ضمانت در زمره عقود لازم قرار می‌گیرد و به همین دلیل قابل فسخ نیست. پس از ذکر مقدمه فوق، به نکات حقوقی درخصوص مبحث ضمانت می‌پردازیم:

۱. مسئولیت تضامنی: اصطلاحی که این روزها بیش از هر چیز به گوش می‌رسد. مواد 402 و 403 قانون تجارت مسئولیت تضامنی را شرح می‌دهد، بر همین اساس، وفق ماده 403 قانون مذکور، در کلیه مواردی که به موجب قانون، در قراردادهای خصوصی، ضمانت به‌صورت تضامنی باشد؛ طلبکار(در این جا بانک یا موسسه است) می‌تواند به ضامن و یا مدیون اصلی (وام‌گیرنده) مجتمعا یا منفردا مراجعه نماید.لذا باید گفت هنگامی که شخصی ضمانت فرد دیگری را نسبت به وام یا بدهی انجام می‌دهد و ظهر چک یا سفته وام‌گیرنده را امضاء یا از خود چک یا سفته تحویل بانک می‌نماید، به‌عنوان شخص وام‌گیرنده با ایشان برخورد می‌شود؛ البته تمام این موارد در زمان نپرداختن به‌موقع اقساط توسط وام‌گیرنده اصلی است.

۲. پرداخت وام توسط ضامن: گاهی اوقات ضامن ها به منظور ایجاد نکردن مشکلات بانکی(همچون برگشت خوردن چک یا واخواست سفته‌های خود) اقساط معوق وام را پرداخت می‌کنند. در این خصوص باید گفت این افراد ضمن رعایت موضوع اطلاع پرداخت وجه به وام‌گیرنده می‌توانند وفق ماده 709 قانون مدنی «ضامن حق رجوع به وام‌گیرنده را ندارد، مگر پس از ادای دین ...» نسبت به مطالبه وجه خود از محاکم قضایی اقدام نماید.

۳. اخذ گواهی پرداخت وجه از شعب بانک یا موسسه: ضامن ها باید توجه داشته باشند به‌منظور مطالبه وجه پرداختی می‌توانند درصورت پرداخت حضوری در شعب، از مسئول شعبه مربوطه گواهی پرداخت وجه (ممهور به مهر شعبه) را دریافت نمایند و درصورت واریز وجه اقساط به حساب شعب، می‌توانند فیش واریزی یا پرینت حساب را به جهت احقاق حق خود، تقدیم مراجع قضایی نماید. درپایان به‌زعم نگارنده آنچه حائز اهمیت است دقت نظر و توجه ویژه ضامن ها به نکات ذیل است:

الف) ضامن چه شخصی می‌شوید؟

ب) شرایط ضمانت را دارید؟

ج) کدام اسناد ضمانتی لازم‌الاجرا را امضاء یا مهر می‌کنید؟

د) آیا قرارداد ضمانت را مطالعه کرده‌اید؟

باشد که با رعایت موارد مذکور شاهد پیشگیری از وقوع معضلات ناشی از ضمانت‌های بانکی باشیم.