رانندگی به سبک ایرانی

امیررشیدمهرآبادی
کارشناس خودرو

جولان در خیابان‌ها، لایی کشیدن و ماشین‌سواری با سرعت‌های بی‌حد و مرز از آرزوهای جوانان 18 ساله‌ای است که با شوق و ذوق فراوان 17 سالگی را پشت‌سر گذاشته و با شوقی وصف‌ناپذیر جهت اخذ گواهینامه اقدام می‌کنند. گواهی‌نامه‌ای که گاه به جهت عدم دقت و سهل‌انگاری جوانان پیامدهای ناگواری را برای افراد به همراه دارد.

صدور سالانه بیش از حد گواهینامه رانندگی، اشتیاق بالای جوانان به فراگیری مهارت رانندگی را نشان می‌دهد. شرایط سنی صدور گواهینامه در کشور و آمار بالای نرخ تخلفات و تصادفات رانندگی در شهر و جاده‌های ایران، از جمله مباحثی است که طی سال‌های اخیر همواره مورد نقد و اظهارنظرهای مثبت و منفی کارشناسان این حوزه بوده است. قربانی شدن هزاران ایرانی بر اثر حوادث جاده‌ای باعث شده است در سال‌های اخیر طرح‌هایی برای کنترل و کاهش تصادفات به اجرا گذاشته شود، اما با تمهیدات اندیشیده شده ایران همچنان یکی از خطرناک‌ترین کشورها از نظر حوادث جاده‌ای است و تمامی این مسایل را می‌توان به سهولت در صدور گواهینامه در ایران نسبت داد. متاسفانه رانندگی ایرانیان سبک و سیاق مخصوص به خودشان را دارد و قانون و مقررات جدید و البته نانوشته‌ای برای خود تعریف کرده‌اند. به‌عنوان مثال عبور از چراغ قرمز،نبستن کمربند ایمنی و رعایت نکردن دیگر قوانین رانندگی به‌نوعی زرنگی و دور زدن قانون به حساب می‌آید و این به معنی قوانینی جدید برای رانندگان است.

در مطالعه و نگاهی اجمالی به گزارش های سفرنامه‌‌نویسان، گردشگران و کتب تاریخی که پیش از این و در ادوار گذشته به خلقیات و روحیات ایرانیان پرداخته‌اند به موارد بسیاری اعم از مهربانی، مهمان نوازی، بهره هوشی بالا و... برمی‌خوریم که در وصف ویژگی‌های شخصیتی مردم این دیار به نگارش درآمده است، اما در این میان گاه ‌خلقیاتی مشاهده می‌شود که در میان ویژگی‌های شایسته و در خور توجه بسیار، به ‌مثابه یک وصله بد قواره خود نمایی می‌کند. سرعت بالا،‌حرکات مارپیچ، عدم رعایت حق تقدم و تعجیل و شتاب در رانندگی از ‌مواردی به‌شمار می‌رود که گاه با خسارات و صدمات تاسف‌ باری همراه می‌شود. البته شکل‌گیری و وقوع تصادفات در ایران منحصر به نحوه رانندگی نمی‌شود و سطح پایین ایمنی خودروها و گاه حادثه ‌خیزی برخی جاده‌ها نیز مزید بر علت می‌شود تا سانحه‌ای ناگوار رقم بخورد، اما همواره در برآوردها و آنالیز حوادث جاده‌ای، بی‌توجهی، هیجان،‌ شتاب‌زدگی و سرعت بالا در رانندگی در صدر علل چنین حوادثی قرار می‌گیرد.

رانندگی برخی از ایرانیان از ناهنجاری‌های اجتماعی به‌شمار می‌رود که متاسفانه گاهی از روی جهل و نادانی و گاه نیز از سر تعمد، ‌معیار تحلیل شخصیتی ایرانیان قرار می‌گیرد و عده‌ای با تعمیم آن به عموم جامعه تیغ نقد و انتقاد را به‌نحوی غیر منصفانه بر روحیه و فرهنگ ایرانی می‌کشند. ولی بدون شک اصلاح و تعدیل رانندگی ناهنجار‌ برخی از افراد جامعه ‌ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که باید بیش از پیش به آن پرداخته شود. گر چه بسیاری از افراد چنین رفتارهایی را در رانندگی نمی‌پسندند و آن را غیر‌قابل‌قبول می‌دانند اما متاسفانه هستند عده‌ای که چنین حرکاتی را در زمره ویژگی‌ها و توانمندی‌های افراد تصور می‌کنند و به اصطلاح با اطلاق عنوان مهارت در دست فرمان، و با تمجید از آن، مهر تایید به چنین رفتاری می‌زنند. فرد گرایی، و حفظ و تامین منافع فردی و ارجحیت دادن آن به مصالح جمعی یکی از علل وقوع چنین ‌افعالی است. در این فرآیند فرد برای تسریع در زمان و رسیدن به اهداف خود در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت، هنجار‌های پذیرفته شده در جامعه را نادیده می‌انگارد.

عامل موثر دیگر در پدیدار شدن این شیوه رانندگی معطوف به غرور است. غروری کاذب که در آن برخی افراد میل افراطی بسیاری به دیده شدن، برتری جویی و اثبات فاصله خویش با دیگران از خود نشان می‌دهند. بی‌حوصلگی و کاهش آستانه تحمل، زمینه‌ای برای بروز برخی بی‌اخلاقی‌ها در میان رانندگان ایرانی شده است. وقتی دیگران را با چراغ زدن‌های پی‌در‌پی، بوق‌های ممتد، سبقت غیر مجاز یا حرکات مارپیچ تحریک می‌کند، وقتی پا را محکم‌تر از همیشه روی پدال گاز فشار می‌دهد تا به راننده مقابل که در ورودی فرعی به اصلی منتظر است که شاید به او هم راه داده شود، بفهماند که حق جلو آمدن ندارد، وقتی در آخرین ثانیه‌های باقی‌مانده از چراغ سبز با بوق‌های پشت سر هم به راننده‌هایی که جلوتر حرکت می‌کنند، می‌خواهد بفهماند به هر قیمتی شده باید از چراغ عبور کنی و... آیا برای لحظه‌ای هم که شده، به این فکر کرده است که شاید در خودرویی دیگر راننده‌ای پشت رل باشد که با هر کدام از این حرکات، دست و پایش را گم کند، تمرکزش را از دست بدهد و تصادفی مرگبار را رقم بزند؟ این مطلب کاملا بی‌اخلاقی است و نام زرنگی برآن نمی‌توان نهاد. بوق زدن‌های بیش از اندازه و بی‌دلیل، فریاد زدن، استفاده از کلمات توهین‌آمیز و تهدید راننده‌های دیگر با حرکت سر یا دست، حرکت با سرعت بسیار آرام جلوی خودروهای دیگر به منظور آزار دادن، نگه داشتن خودرو در محل نامناسب و درگیری فیزیکی با دیگر راننده ها، تغییر جهت ناگهانی خودرو بدون استفاده از راهنما یا رعایت حق تقدم، چراغ زدن یا بوق زدن به‌منظور اعتراض یا آزار دیگر راننده ها، ترمز کردن ناگهانی و بی‌دلیل و بدون علامت دادن، که البته این فقط بخشی از بی‌اخلاقی‌ها است. به امید روزی که فرهنگ اصیل ایرانی با آموزش صحیح و پایه‌ای و در مدارس کم‌کم در زمان رانندگی ما نیز مشهود باشد و دیگر نیاز نباشد که راهنمایان تورگردی به توریست‌های خارجی که قصد سفر به کشورمان را دارند توصیه کنند که مراقب رانندگی خطرناک ایرانی‌ها باشید.