گرانی تبلیغات برای تولیدکنندگان داخلی

وارد سایت پارس خزر که می‌شوی، می‌بینی نوشته : «لوازم خانگی پارس خزر برای یک عمر». یعنی با خرید محصولات این برند قدیمی حداقل تا پنج دهه نیاز به تعویض و نوسازی آن ندارید. نه اینکه فناوری امروز با پنجاه سال آینده فرقی نداشته باشد، بلکه قوام و کارکرد محصولی به رخ کشیده می‌شود که از سوی فکر و سرمایه ایرانی به تولید رسیده و تا سال‌ها کارایی خود را حفظ خواهد کرد. پارس خزر در حالی به پنجاه سالگی رسیده که همتی مدیر عامل آن در گفت و گو با دنیای اقتصاد، می‌گوید: با توجه به سرمایه گذاری‌های صورت گرفته، این برند حداقل تا صد سال آینده نیز به فعالیت خود ادامه داده و به برگی از کتاب تاریخ صنعتی این مملکت تبدیل خواهد شد. از نظر مدیر عامل پارس خزر، اگر موانع تولید و تبلیغ کالا برداشته شود و تولیدکنندگان داخلی بتوانند مانند سایر تولید کنندگان دنیا، از مزایای بازار رقابتی بهره ببرند، محصولاتی روانه بازار خواهند کرد که قابل رقابت با نوع خارجی باشند. همتی بر این باور است که تولیدکنندگان ایرانی در حالی توانسته‌اند به بازارهای جهانی ورود پیدا کنند که با مصائب و مشکلات ناشی از برخی سیاست‌گذاری‌ها رنج می‌برند و اگر این رویه به نفع تولید تغییر یابد خواهند توانست محصولات خود را در فضایی رقابتی در بازارهای دنیا به فروش برسانند.

شرکت پارس‏خزر چگونه توانست به برندی معتبر در بازار صنعت لوازم خانگی تبدیل شود؟

پارس خزر در سال ۱۳۴۷ با حمایت شرکت توشیبای ژاپن، بانک صنعت و معدن و حاج محمد برخوردار با عنوان «شرکت سهامی کل توشیبای ژاپن» در استان گیلان تاسیس شد تا لوازم خانگی سبک یا کوچک را به تولید و وارد بازار کند. پس از انقلاب با توجه به سلب مالکیتی که صورت گرفت، «شرکت سهامی کل توشیبای ژاپن» به سازمان صنایع ملی ایران تحویل داده شد و به نام «پارس خزر» تغییر یافت و به ادامه فعالیت پرداخت. سهام شرکت پارس خزر در سال ۱۳۷۲ به بخش خصوصی واگذار شد و حدود پنج هزار نفر از محل این واگذاری صاحب سهم شدند. بررسی روند تولید در این شرکت نشان می‌دهد که از زمان خصوصی، محصولاتی که پارس خزر تولید کرده بسیار متنوع بوده به طوری که سال گذشته بیش از ۲ میلیون دستگاه انواع لوازم خانگی کوچک با برند پارس خزر روانه بازار شده است. این برند جای خود را در بین مردم ایران باز کرده و با توجه به قیمت، کیفیت و خدمات پس از فروش مناسب توانسته به یکی از مهم ترین و محبوب ترین برندهای لوازم خانگی تبدیل شود. هم اکنون بر اساس آماری که تهیه کرده‌ایم نزدیک به ۸۰ درصد خانواده‌های ایرانی محصولی از پارس خزر را در منزل‌شان دارند و از آن استفاده می‌کنند که نشان از مقبولیت آن در جامعه ایرانی دارد. البته شرایط بازار به گونه‌ای است که بیشتر فروشندگان ترجیح می‌دهند کالاهای وارداتی را در ویترین فروشگاه هایشان قرار دهند و کمتر دیده می‌شود که محصولی از پارس خزر را در معرض دید قرار دهند. این به آن علت است که فروشندگان کالاهای وارداتی، از محل فروش این لوازم سود بیشتری به دست می‌آورند و ترجیح می‌دهند کالای خارجی را بفروشند، مگر اینکه خود مشتری محصول پارس خزر بخواهد و فروشنده مجبور باشد از انبار این محصول را به او ارائه دهد. البته در این رابطه ما هم ضعف هایی در مدیریت بازار داریم و قصدمان این است با نفوذ بیشتر در فروشگاه‌ها جذابیتی به وجود آوریم تا فروشندگان کالاهای پارس خزر را پشت ویترین قرار داده و مشتری را به خرید محصولات این برند راغب کنند. از سوی دیگر ما یک شرکت بورسی هستیم و به گونه‌ای در بازار عمل می‌کنیم که تمام فعالیت مان در بورس شفاف باشد و مشتریان می‌توانند صفر تا صد فعالیت هایمان را در صورت‌های مالی مشاهده کنند. حال آنکه شرکت‌های وارداتی با اینکه از چنین شفافیتی کمتر بهره برده‌اند اما بخش بزرگی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

بنیانگذار این شرکت حاج محمدتقی برخوردار بوده است. وی چه فعالیتی در حوزه لوازم خانگی کشور داشته است؟

وقتی اقدامات زنده یاد برخوردار را مطالعه می‌کنید، متوجه می‌شوید که ایشان انسان خلاق و بزرگی در صنایع نوین ایران بوده، چرا که در طول یک دهه انقلاب بزرگی در صنایع لوازم الکتریکی کشور به وجود آورده و سبب ساز توسعه این صنعت شده است. شرکت پارس شهاب در تولید انواع لامپ‌های روشنایی، پارس الکتریک در تولید انواع لوازم الکتریکی، لوازم خانگی پارس در تولید انواع لوازم خانگی و...، بخش‌هایی از فعالیت این مرد بزرگ صنعت کشور است و بنده با شناخت فعالیت‌های حاج برخوردار، همیشه به نیکی از او یاد می‌کنم.

سهامداران پارس خزر چه کسانی هستند؟

سهامدار اصلی «پارس توشه» است و هیچ سهامدار اکثریتی در این بخش نداریم. حدود ۹۵ درصد سهام متعلق به شرکت سرمایه‏گذاری پارس توشه است و نزدیک به ۹۰۰ نفر هم سهامدار عام داریم. ۹۴ درصد سهام پارس توشه هم بین ۴ هزار سهامدار پخش شده است و در حقیقت این شرکت تنها یک درصد سهام مدیریتی را در اختیار دارد. پارس توشه سهام هلدینگ پارس را که حاج برخوردار در تاسیس آن نقش داشت، به وجود آورده و تمام شرکت‌ها را زیر مجموعه خود قرار داده تا بتواند در قالب یک گروه سرمایه گذاری این برند را حفظ کند. با توجه به اقداماتی که در حوزه صنایع لوازم خانگی کوچک صورت گرفته گمان می‌کنم برند پارس خزر تا صد سال آینده نیز زنده بماند، چرا که گروهی از مردم سهامدار اصلی این شرکت هستند و بخش بزرگی از جامعه ایرانی نیاز خود را به انواع لوازم خانگی با این برند برطرف می‌کنند.

به نظر شما چه موانعی پیش روی تولیدکنندگان کشور قرار داردکه مراکز توزیع سعی می‌کنند به جای فروش لوازم خانگی داخلی، کالاهای خارجی را تبلیغ کرده و آنها را بفروشند؟ چه جذابیتی در بازار فروش لوازم خانگی وارداتی وجود دارد؟

در این رابطه حرف‌های زیادی برای گفتن است وگمان می‌کنم همه تولیدکنندگان کشور حرف مشترکی داشته باشند. تولیدکنندگان داخلی هم اکنون بر اساس مقررات موجود با شفافیت به تولید انواع کالا و خدمات مشغولند و حساب و کتابشان کاملا مشخص است. آنها به موقع مالیات می‌پردازند و با توجه به فروشی که دارند می‌توانند ۹ درصد از مالیات بر ارزش افزوده را نیز خلق کنند. اما گرفتاری هایی نظیر مزاحمت‌ها و گزارش‌های خلاف واقع از سوی بازرسان سازمان تامین اجتماعی وجود دارد که باعث می‌شود گاه تولیدکنندگان جریمه‌های سنگینی به مراجع ذی‌ربط بپردازند. مشکلات فراوانی که بر سر راه تولید قرار گرفته بیشتر به خاطر کارکرد قانون کار فعلی و مصائب موجود کسب و کار است. تولیدکنندگان کشور اختیار زیادی درخصوص قیمت گذاری کالاهای خود ندارند و نهادهای نظارتی مرتب آنان را مورد بازخواست قرار می‌دهند، به همین خاطر نمی‌توانند بیش از ۱۰ درصد از فروش یک کالا را به فروشندگان بدهند.این در حالی است که واردکنندگان لوازم خانگی کوچک چون مرجع مشخصی ندارند و عمدتا فرار از مالیات دارند، قادرند سود بیشتری به فروشندگان داخلی برسانند و آنها هم با توجه به این سود فروشگاه‌های خود را به انواع کالاهای وارداتی اختصاص می‌دهند. تولید در ایران از برخی آیین‌نامه‌ها و ضوابط ناهماهنگ رنج می‌برد و تولیدکنندگان در این فضای به هم ریخته و ناهماهنگ است که نفس می‌کشند و در بازار داخلی به رقابت می‌پردازند. نمی‌گوییم دولت واردات را کنترل کند یا بازاری انحصاری برای ما به وجود آورد،حرف اصلی مان این است که دولت با توجه به ابزارهای خود تولید را حمایت کرده و اجازه رقابت پذیری بیشتر به آن بدهد. معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی، استمهال تسهیلات بانکی، آزادسازی قیمت‌ها و نظارت بر رقابتی شدن مواد وارداتی موضوعات مهمی هستند که اگر دولت آنها را به کار گیرد، می‌تواند به تولید کشور و رقابتی کردن آن کمک فراوان کند.

اگر قصد داریم تولید صادرات محور داشته باشیم بهتر است تولیدکنندگان‌مان را آزاد بگذاریم و مناطق آزاد کشور را به پایگاه‌های صادراتی تبدیل کنیم، نه اینکه برخی شرکت‌های بازرگانی را به ثبت برسانیم و فقط محصولات خارجی وارد کشور کنیم. آنچه امروز در مناطق آزاد دیده می‌شود، تبدیل این مناطق به پایگاه‌های وارداتی است تا صادراتی.از سوی دیگر، نبود یکپارچگی مقررات، آیین‏نامه‏ها و بخش نامه‏های حاکم بر صنعت و تولید داخلی است، زیان زیادی به تولیدکنندگان وارد کرده و اگر صنعت کشور فرمانده واحدی داشته باشد که بتواند با دست باز برای تولید تصمیم بگیرد، باعث بهبود فضای کسب و کار خواهد شد. گاه دیده می‌شود قدرت وزارت صنعت و حتی دولت برای بهبود نظام تولید کم است. در این رابطه نیاز به اجماع وجود دارد تا سیاست‌گذار بتواند به خوبی سیاست‌گذاری کند تا کشور صاحب بخش تولید قوی و قابل رقابت شود. علاوه براین، برخی فسادهای سازمان یافته نیز شکل گرفته که کار را برای رقابت تولیدکنندگان داخلی سخت کرده است. این فساد به خاطر شفاف نبودن بخشی از قوانین و مقررات، نبود یکپارچگی در میان آنها و همچنین نبود یک فرمانده برای ساماندهی بخش تولید کشور است.

واردکنندگان فضای تبلیغاتی بیشتری نسبت به تولیدکنندگان داخلی دارند. دلیل آن چیست؟

اول اینکه هنوز زیرساخت‌های مناسب برای تبلیغات برخط و فروش در فضای مجازی در ایران به وجود نیامده و متاسفانه سرعت اینترنت در ایران بسیار پایین است. اگرچه دولت توانسته تا حدی باعث افزایش سرعت شود و با جلوگیری از فیلتر شبکه‌های اجتماعی فرصت‌های زیادی را برای کسب‌و‌کار به وجود آورد، اما هنوز تا رسیدن به سرعت مطلوب اینترنت فاصله داریم. این موضوع سبب شده نتوانیم از ظرفیت‌های فروش مجازی و تبلیغات در آن استفاده برده و در ترویج برند خود موثر عمل کنیم. از سوی دیگر، تبلیغات در صدا و سیما و شهرداری‌ها آنقدر گران است که نمی‌توانیم به راحتی محصولات خود را به مردم معرفی کنیم و آنها را در جریان فعالیت‌های مان قرار دهیم. برندهای مشهور که از طریق واردات این کار را انجام می‌دهند به راحتی در شبکه‌های ماهواره‌ای پر ببینده تبلیغ می‌کنند و جواب می‌گیرند. ما نه می‌توانیم با توجه به گران بودن تبلیغ در صدا و سیما و نقاط شهری تبلیغات داخلی داشته باشیم و نه اجازه داریم در شبکه‌های ماهواره‌ای این کار را انجام دهیم. معلوم است که در این میان رقیب ما دست به کار شده و نقشه‌های زیادی برای به دست آوردن سهم بالاتری از بازار کشور می‌کشد. بنابراین از هر جهت که به تولید نگاه می‌کنیم، فضا ضد تولید است. البته برخی از کارشناسان به تعرفه‌ها و ارز مبادلاتی هم اشاره می‌کنند. ما نه ارز ارزان می‌خواهیم و نه تعرفه بالا. به اعتقاد اکثر تولیدکنندگان، تعرفه‌های بالا انحصار به وجود آورده و باعث گران شدن قیمت کالاها می‌شود. هیچ تولیدکننده‌ای دوست ندارد محصولش در گوشه انبارها خاک بخورد و از این رو می‌کوشد با کم کردن قیمت تمام شده کالای موردنظر را با قیمت کمتری روانه بازار کند. تنها خواسته مان ازدولت این است که اجازه دهد آزادانه به اداره بنگاه و کسب و کار خود بپردازیم نه اینکه حتی برای تبلیغ کالاهای خودمان اختیار نداشته باشیم. آزادی فعالیت‌های اقتصادی کلید گمشده توسعه کشور است. وقتی هنوز اجازه نداریم برای کالاهای تولید خود آزادانه قیمت گذار ی کرده و آن را در دنیا تبلیغ کنیم، چگونه می‌خواهیم تولید درون زا و برون نگر داشته باشیم؟ یکی از مشکلات ما در برندسازی انتخاب نام است. اداره ثبت به راحتی اجازه نمی‌دهد هر اسمی را برای کالای خود انتخاب کنیم و باید در گوشه گوشه این خاک بگردیم تا واژه‌ای مناسب پیدا کنیم. وقتی هم اسم مناسب برندسازی را می‌یابیم، متوجه می‌شویم مافیایی در ثبت این نام وجود دارد که اجازه نمی‌دهد نام انتخابی ما به برند تبدیل شده و سر زبان‌ها بیافتد. تولید بالا سبب می‌شود فقر از میان برود و مردم رفاه بیشتری داشته باشند، اما با توجه به وضعیت موجود نفس کشیدن برای تولیدکنندگان سخت شده و آنها همواره باید پاسخگوی سلیقه‌های مختلف باشند که هر کدامشان یک تعریف از مقررات ارائه می‌دهند.

برای ارائه یک کالای رقابتی و مناسب در داخل و خارج از کشور چه اقداماتی کرده اید؟

معتقدیم که مصرف کننده فقط مصرف کننده داخلی نیست. محصولات ما فقط برای بازار داخل تولید نمی‌شود و سعی کرده‌ایم طیفی از محصولات خود را به بازارهای جهانی صادر کنیم. نمونه آن پلوپز، آرام پز و بخار پز ماست که تقریبا به همه دنیا صادر می‌شود. شاید اگر تحریم‌ها نبود به راحتی می‌توانستیم برندمان را توسعه داده و وارد بازارهای جهانی کنیم، اما تحریم‌ها اجازه توسعه فعالیت را از ما گرفت. با این حال بسیاری از ایرانی های مقیم خارج از محصولات ما استفاده کرده و مصرف آن را به سایر خارجی‌ها توصیه می‌کنند. در بازار داخلی هم با توجه به سرمایه گذاری های صورت گرفته توانسته‌ایم مراکز خدمات پس از فروش زیادی به وجود آوریم که مصرف کننده هنگام مصرف کالاهایمان دچار مشکل نشود و در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض آن اقدام کند . در این رابطه لوح‌های سپاس و جوایز فراوانی کسب کرده و تا جایی که امکان داشته سعی کرده‌ایم حضور خوشنامی در بازار داشته باشیم. در همین رابطه در برخی شهرک‌های صنعتی نیز به سرمایه گذاری پرداخته‌ایم و با تاسیس شرکت‌های اقماری خطوط تولید جدیدی را خارج از محدوده استان گیلان به وجود آورده‌ایم.