راه‎های نرفته در تجارت الکترونیک

دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- ضرورت سرمایه‏گذاری برای توسعه تجارت الکترونیک با توجه به افزایش روزافزون تعداد کاربران اینترنت، اهمیت نماد اعتماد الکترونیک در جلب اعتماد مشتریان در فضای سایبری، چالش‎های موجود در مسیر توسعه این نوع از تجارت، راهکارهای موجود و ... بخشی از مهم‎ترین محورهایی بود که در دومین همایش «نماد اعتماد الکترونیک» مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

گسترش سهم بازار و ایجاد بازارهای جدید

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در این همایش که به همت انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی در محل ساختمان ساپکو مشهد برگزار شد، با بیان این که اقتصاد امروز به میزان قابل توجهی تحت تاثیر فناوری اطلاعات و اینترنت است، گفت: امروز هیچ شرکت معتبری بدون استفاده از این ابزار نمی‌تواند در بازار رقابتی حرفی برای گفتن داشته باشد. حمید گرمابی حذف محدودیت‌های زمانی و مکانی، ایجاد مزیت رقابتی، تحول ساختارهای تجاری و صنعتی، کاهش هزینه‌های مبادلات، کاهش چرخه زمانی تدارکات و افزایش فروش با توجه به افزایش امکان دسترسی به مخاطبان را بخشی از مزایای تجارت الکترونیک برشمرد. وی عنوان کرد: نماد اعتماد الکترونیک اعتمادسازی می‌کند و در نتیجه باعث توسعه تجارت الکترونیک می‌شود؛ همچنین این نماد گسترش سهم بازار و ایجاد بازارهای جدید را تسهیل می‌کند. نماینده مردم نیشابور و فیروزه در مجلس شورای اسلامی با بیان این که تجارت الکترونیکی در کشور ما طی سال‌های اخیر توسعه قابل توجهی داشته است، افزود: با این حال هنوز عقب هستیم که این امر تا حدودی به ساختارهای بانکداری و مالی کشور برمی‎گردد و این زیرساخت‌ها باید همزمان با توسعه تجارت الکترونیکی توسعه یابد.

اهمیت نماد اعتماد در جامعه محافظه‏‎کار

فرماندار مشهد در این همایش با اشاره به این که مردم ما بر خلاف جوامع غربی به شدت محتاط و محافظه‌کار هستند، اظهار کرد: در جامعه‌ای که ریسک‎پذیری پایین است، نماد اعتماد الکترونیک اهمیت بسیاری دارد. رحیم نوروزیان با بیان این که در زمینه تجارت الکترونیک راه‌های نرفته بسیاری داریم، خاطرنشان کرد: در این مسیر موانعی هم وجود دارد که البته برخی از آن‎ها تحمیلی است. وی با اشاره به نتیجه مذاکرات هسته‎ای و برجام، عنوان کرد: برخی به برجام انتقاد دارند اما اگر شرایط پیشین ادامه داشت در حال حاضر به ویژه در زمینه تجارت الکترونیک چه وضعیتی داشتیم؟

افزایش هزینه‏ها در مدیریت سنتی

فرماندار مشهد با بیان این که توسعه تجارت الکترونیک در شرایطی که ارتباط ما با دنیا قطع باشد، امکان‎پذیر نیست، تصریح کرد: با گذشت زمان هزینه مدیریت به شیوه سنتی بالا می‏رود اما هزینه مدیریت الکترونیک در حال کاهش است و عمل نکردن به این روش باعث متضرر شدن می‎شود. نوروزیان با اشاره به این که باید اقدامات بسیاری برای توسعه تجارت الکترونیک انجام شود، گفت: در این مسیر باید اعتمادسازی صورت گیرد و زیرساخت‎ها فراهم شود. وی اضافه کرد: بخش خصوصی می‎تواند نقش پیشگام را در دولت الکترونیک داشته باشد زیرا با مشارکت مردم موفق خواهیم شد. نوروزیان به این نکته هم اشاره کرد که فرمانداری مشهد در حد امکانات و اختیارات خود به توسعه تجارت الکترونیک کمک خواهد کرد.

عدم توازن نسبت واحدهای تولیدی، توزیعی و خدماتی

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در بخشی از این همایش با اشاره به ورود مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت برای رفع چالش‎های موجود در این عرصه، خاطرنشان کرد: سامان‎دهی و اصلاح شبکه توزیع و نیز کاهش هزینه‎های شبکه توزیع از سیاست‎های کلی مدنظر وزارت صنعت است که توسعه تجارت الکترونیک به تحقق این دو هدف کمک می‎کند. علی غفوری مقدم به عدم توازن نسبت واحدهای تولیدی، توزیعی و خدماتی در خراسان رضوی اشاره کرد و افزود: حدود ٤٧ درصد شبکه صنفی استان در حوزه توزیع فعالیت می‌کند که گستردگی این شبکه به رونق تولید کمکی نخواهد کرد و باید این نسبت به نفع تولید تغییر کند. وی با بیان این که شبکه توزیع باید حداقل هزینه‌ها را به مصرف‌کننده تحمیل کند، خاطرنشان کرد: تحقق این امر از طریق توسعه تجارت الکترونیک ممکن می‌شود.

عدم اعتماد، چالش تجارت الکترونیک

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی عدم اعتماد مصرف‌کننده و خریدار به فضای اینترنتی را یکی از چالش‌های تجارت الکترونیک برشمرد و تصریح کرد: نبود فرهنگ انجام خرید اینترنتی نیز چالش دیگری در این مسیر محسوب می‌شود و باید بستری برای رفع این چالش‌ها فراهم شود. غفوری مقدم اضافه کرد: نماد اعتماد الکترونیک بستری است که به رفع این چالش‌ها کمک می‌کند؛ در حال حاضر با اقدامات انجام شده این دو چالش کاهش یافته و فضای پیش رو امیدبخش است. وی یادآور شد: سال گذشته کمتر از ٣٥٠ سایت اینترنتی در استان نماد اعتماد الکترونیک داشتند؛ برگزاری این همایش در سال ٩٤ به ترویج این فرهنگ کمک کرد و در حال حاضر با وجود ١٨٠٠ فروشگاه دارای نماد اعتماد الکترونیک، خراسان رضوی از این منظر رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.

نبود امنیت و مشخص نبودن هویت

جانشین رئیس پلیس فتای خراسان رضوی نیز در بخشی از این همایش نبود امنیت و مشخص نبودن هویت اشخاص حقیقی و حقوقی را از چالش‎های فضای مجازی دانست و گفت: امنیت در این فضا نسبی است. جواد قنبری با تأکید بر این که برای توسعه تجارت الکترونیک باید اعتمادسازی صورت گیرد، خاطرنشان کرد: در این زمینه معضلات بسیاری داریم که علت آن عدم رعایت برخی الزامات است. وی ضریب نفوذ اینترنت را ۸۲ درصد اعلام کرد و افزود: نماد اعتماد الکترونیک در تجارت الکترونیک باعث می‎شود خرید امنی داشته باشیم.

گردش مالی سالانه تجارت الکترونیک معادل یک ماه یارانه کشور

مدیرکل پست خراسان رضوی نیز دراین همایش با اشاره این که توسعه تجارت الکترونیک یکی از رویکردهای جدی شرکت پست است، گفت: امروز سمت و سوی تمام کشورهایی که در حوزه پست حرکت چشمگیری دارند، به سمت تجارت الکترونیک بوده است. محمد شفیعی با تاکید بر ضرورت رفع چالش‎های موجود در حوزه توسعه تجارت الکترونیک، عنوان کرد: گردش مالی سالانه تجارت الکترونیک در کشور معادل پرداخت یک ماه یارانه توسط دولت است. وی از اعلام آمادگی اداره کل پست استان برای ارائه خدمات و سرویس‎های پستی در جهت توسعه تجارت الکترونیک خبر داد و خاطرنشان کرد: در حوزه پست آدرس واحدهای فروشنده استنادپذیر مورد توجه قرار گرفته و گام‎هایی در این راستا برداشته شده که استان ما در این عرصه به عنوان یکی از ۶ استانی است که این طرح به شکل آزمایشی در آن اجرا می‎شود.

ضرورت ترسیم نقشه راه

رئیس اتاق اصناف مشهد هم با اشاره به این که با توجه به افزایش کاربران اینترنتی می‎توان در عرصه تجارت الکترونیک سرمایه‎گذاری کرد، افزود: توسعه تجارت الکترونیک در کشور نیازمند یک نقشه راه است. محمود بنانژاد به استقبال مردم از تجارت الکترونیک اشاره و اظهار کرد: همین امر باعث شده کارآفرینان انگیزه بیشتری برای توسعه کارآفرینی در این بخش داشته باشند.وی ادامه داد: ۲۳ هزار فروشگاه اینترنتی در کشور نماد اعتماد الکترونیک را دریافت کرده‎اند که سهم خراسان رضوی از این تعداد ۱۸۰۰ نماد است و چشم‎انداز ۴۰ هزار نماد برای سال‎های آینده استان ترسیم شده است .

رشد 200 درصدی متقاضیان دریافت نماد اعتماد

دبیر اجرایی دومین همایش نماد اعتماد الکترونیک نیز در این همایش با اشاره به مزایا و چالش‌های تجارت الکترونیک، اظهار کرد: عدم دسترسی و عدم امکان اعتبارسنجی ارائه‌دهندگان خدمات الکترونیک، نادرست بودن اطلاعات و احتمال سوءاستفاده و ... برخی از این چالش‌هاست. امیرمهدی مرادی به اهمیت اعتمادسازی بین خریدار و فروشنده در تجارت الکترونیک اشاره و خاطرنشان کرد: دولت تلاش کرده از طریق اعطای نماد اعتماد الکترونیک به صاحبان کسب و کارهای اینترنتی این اعتماد را ایجاد کند. وی با بیان این که فروشگاه‎های اینترنتی برای دریافت نماد اعتماد الکترونیکی باید پروانه کسب داشته باشند، تصریح کرد: سال گذشته نخستین همایش نماد اعتماد الکترونیک برگزار شد که در نتیجه آن رشد ٢٠٠ درصدی متقاضیان دریافت نماد الکترونیک را شاهد هستیم و در حال حاضر حدود ١٨٠٠ فروشگاه اینترنتی در خراسان رضوی این نماد را دریافت کرده و ٢٠٠٠ فروشگاه نیز متقاضی دریافت آن هستند.

لزوم اصلاح باور مسئولان

دبیر انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با تأکید بر این که برای ایجاد زیرساخت لازم در مبادلات الکترونیک در گام اول باید باور مسئولان اصلاح شود، عنوان کرد: هنوز زیرساخت‌ها برای توسعه تجارت الکترونیک فراهم نیست؛ باید به سمت صدور کارت‌های اعتباری برویم تا این کارت‌ها تقاضا ایجاد کند و محرک بازار باشد. مرادی با اشاره به توزیع کالاهای قاچاق در شبکه‎های اجتماعی، گفت: پس از سختگیری دولت در زمینه فروش فیزیکی کالاهای قاچاق، بسیاری از این کالاها به سمت شبکه‌های اجتماعی روانه شدند که در این زمینه دغدغه‎های بسیاری وجود دارد زیرا در این روند احتمال سوءاستفاده وجود دارد و از طرفی تولید داخل را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد؛ درخواست فعالان بخش خصوصی این است نماد اعتماد الکترونیک برای شبکه های اجتماعی نیز تهیه شود. وی با بیان این که تاکنون به دنبال خرید اینترنتی از سایت های خارجی بوده‌ایم، اظهار کرد: در بسیاری از صنایع مانند صنایع دستی، چرم و ... ظرفیت فروش کالا به خارج از کشورداریم اما زیرساخت‎های اینترنتی آن فراهم نیست و درخواست ایجاد این زیرساخت‎ها را داریم.

به‎روز شدن، تنها راه نجات بنگاه‎های اقتصادی

مشاور و مدرس بین‎المللی بازاریابی نیز هوشمندی را شرط بقا در دنیای امروزی دانست و گفت: تنها راه نجات بنگاه‎های اقتصادی به‎روز شدن است. دیاکو نوروزی با اشاره به تغییر الگوهای فروش، عنوان کرد: رقابت بیشتر و مشابهت کالاها، کاهش صبوری مشتریان، عدم کارکردهای مهارت‎های فروشندگی و ... از شاخص‎ها و سیگنال‏های گذار از فروش سنتی است. وی بر لزوم توجه به شبکه‎های اجتماعی در دنیای امروزی تأکید کرد و در خصوص اهمیت فروش کالا و خدمات در این شبکه‎ها اینطور گفت: شبکه‎های اجتماعی جزء لاینفک زندگی امروزی است که وابستگی مکانی ندارد و به راحتی قابل دسترس است.

بازاریابی درون‎گرا

مدیر تیم استراتژی و بازاریابی شرکت سرآوا پارس نیز در این همایش اظهار کرد: بازاریابی در فضای آنلاین باید درون‌گرا باشد به این معنا که روند بازاریابی از طریق ایجاد جذابیت انجام ‌شود. کاوه یزدی‌فرد محتوا، موتورهای جستجو و شبکه‎های اجتماعی را ابزار بازاریابی درون‎گرا در فضای اینترنت دانست. وی ادامه داد: وجود تفکر کارآفرین، انتخاب مدیر پیشرو در عرصه دیجیتال برای راس تغییرات و تمرکز بر سطح مشترک تخصص صنعتی و مهارت‌های دیجیتال از راهکارهای دیجیتال شدن یک کسب و کار غول سنتی است.

در حاشیه:

رضا حمیدی، رئیس هیأت رئیسه انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی در این همایش به موضوع آتش‎سوزی پلاسکو اشاره کرد و گفت: همه مسئولان مربوطه می‏دانستند در تمام اتاق‎های پلاسکو سیستم برقی ناایمن وجود دارد؛ همه می‎دانستند تعداد بسیاری کپسول گاز در اتاق‎ها وجود دارد؛ همه می‎دانستند بیش از حد، البسه و پارچه در این ساختمان وجود دارد؛ همه می‎دانستند مخزن سوخت ۸۰۰۰ لیتری در طبقه هشتم وجود دارد؛ فقط نیاز به تعدادی شهید داشتیم که وظایفمان را به ما یادآوری کنند. وی در ادامه صحبت‎های خود با اشاره به انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۱۷ میلادی، اظهار کرد: مسئولان مربوطه می‎توانستند از این رویداد مهم و ارزشمند بهترین بهره‎برداری را برای صنعت و اقتصاد مشهد ببرند و توان تولیدات صنعتی و سنتی شهر مشهد را به جهان اسلام نشان دهند؛ مسئولان می‎توانستند به جهان اسلام جاذبه‎های توریستی، مذهبی، تاریخی، طبیعی و . . . را نشان دهند و مشهد را به عنوان بهترین شهر کشورهای مسلمان برای توریست سلامت تبدیل کنند و ده‏ها مورد دیگر؛ و البته می‎بایست از دو سال قبل آماده‏سازی‏های لازمه را نیز به عمل می‏آوردند که متاسفانه در برنامه‎های افتتاحیه، فقط مشهد را به عنوان شهر مهم مذهبی معرفی کردند که البته حضرت رضا(ع) نیازی به تبلیغات ندارند.