فوتبال پول چاپ می‌کند
داستان بسیار ساده است؛ جایی که پول باشد آنهم پول به میزان بسیار، احتمال فساد هم کم نیست. فیفا یکی از ثروتمندترین نهاد‌های بین‌المللی در دنیاست و فقط کافی است نگاهی به چرخش مالی و سود این نهاد بیندازید تا درک کنید که علت چنین جنگ بزرگی برای رسیدن به ریاست آن و در دست گرفتن سکان هدایتش چیست. شایعات بر سر فساد مالی در فیفا از سال‌ها قبل مطرح شده است. زمانی که میزبانی جام جهانی 2022 به قطر سپرده شد این شایعه قوت بیشتری گرفت و حتی اسنادی هم از پرداخت رشوه قطری‌ها به مقامات فیفا منتشر شد. در مقاطعی اعلام شد که میزبانی جام جهانی از قطر گرفته خواهد شد. چندین دادگاه در این زمینه برپا شد اما فیفا اعلام کرد که از این تصمیم کوتاه نمی‌آید. پس از قطر موضوع میزبانی روسیه در جام جهانی 2018 نیز با شبهه همراه شد. استفاده از راه‌های غیرمعمول برای گرفتن میزبانی موجب شد تا این موضوع نیز مدعیانی پیدا کند. پس از آنکه اختلاف آمریکا با روسیه بر سر اوکراین بالا گرفت، فشار به روسیه برای این میزبانی نیز افزایش یافت تا جایی که پوتین اعلام کرد، آمریکا به دنبال فشار برای لغو میزبانی روسیه در جام جهانی است.فارغ از اختلافات سیاسی و تلاش برای کنارزدن بلاتر از ریاست فیفا، مسائل مالی این فدراسیون پولدار همواره موضوع مورد بحث در محافل ورزشی و اقتصادی بوده است.

درآمد و اندوخته مالی فیفا
بر اساس آماری که در شصت و پنجمین کنگره فدراسیون بین‌المللی فوتبال اعلام شد، این نهاد از ثبت سود ۳۳۸ میلیون دلاری (۳۰۸ میلیون یورویی) و گردش مالی پنج میلیارد و هفتصد میلیون دلاری در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ خبر داد.
بر اساس آماری که در ماه مارس نیز اعلام شده بود بخش زیادی از این سود مربوط به درآمدهای حاصل از رقابت‌های جام جهانی 2014 برزیل است.
عیسی حیاتو، نایب رییس فیفا در این مورد گفت: «دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ با برگزاری رقابت‌ها جام جهانی برزیل، نه‌تنها با موفقیت ورزشی بلکه با موفقیت مالی نیز خاتمه یافت. این موضوع موجب می‌شود ذخایر فیفا به یک و نیم میلیارد دلار افزایش یابد.»
مارکوس کاتنر Markus Kattner مدیر مالی فیفا نیز افزود: «این ذخایر برای پشتیبانی از فیفا که بخش زیادی از درآمدهای خود را در برگزاری جام‌های جهانی کسب می‌کند، ضروری است.» فیفا تصریح کرد این سود را مدیون افزایش حق پخش تلویزیونی و بازاریابی است. به گزارش صدای اقتصاد، موسسه مشاوره مالی و حسابرسی بی‌دی‌او اعلام کرد که رقابت‌های جام جهانی 2014 درآمد بی‌سابقه 5 میلیارد دلاری برای فیفا به همراه داشته است. فیفا 208 عضو دارد که 16 عضو بیشتر از سازمان ملل و 3 عضو بیشتر از کمیته ملی المپیک است.

نظر فرید زکریا در مورد درآمد فیفا
درآمد بالای این فدراسیون موجب شده تا کارشناسان اقتصادی جهان از معافیت مالیاتی آن انتقاد کنند.سال گذشته همزمان با برگزاری جام جهانی، هفته‌نامه اکونومیست به‌شدت از فیفا و مدیریت آن انتقاد کرده بود. فرید زکریا، تحلیلگر شبکه سی‌ان‌ان نیز در برنامه‌ای شیوه مدیریت فیفا را مورد توجه قرار داد. قبل از این جام جهانی اعلام شد درآمد فیفا از بازی‌های جام جهانی ۲۰۱۴ که در واقع دوره سه سال منتهی به برگزاری دور نهایی بازی‌ها را دربرمی‌گیرد به ۵/ ۴ میلیارد دلار می‌رسد در حالی که بودجه فیفا بر اساس درآمدی ۵/ ۳ میلیاردی تنظیم شده بود. همچنین انتظار می‌رود که درآمد فیفا برای بازی‌های جام جهانی سال ۲۰۱۸ نیز به ۵ میلیارد دلار برسد که حدود ۷/ ۲ میلیارد دلار آن از طریق فروش حق‌پخش بازی‌ها و ۳/ ۲ میلیارد دلار آن نیز از طریق حامیان مالی و حق کپی‌رایت به دست می‌آید. فیفا بخشی از درآمدش را به کشورهای عضو می‌دهد، برای مثال از درآمدهای مربوط به جام جهانی در مجموع ۲۰۰ میلیون دلار به کشورها و کنفدراسیون‌ها پرداخت می‌شود. همزمان با بازی‌ها هر عضو فیفا ۲۵۰ هزار دلار از این نهاد دریافت می‌کند و سال بعد از جام جهانی نیز میزان دریافتی اعضا به ۵۰۰ هزار دلار می‌رسد.
کنفدراسیون‌های قاره‌ای نیز همزمان با مسابقات 5/ 2 میلیون و سال آینده 5/ 4 میلیون دلار دریافت می‌کنند. به‌رغم چنین هزینه‌هایی، درآمد فیفا همچنان به میزان قابل‌توجهی از هزینه‌های این نهاد بیشتر است به طوری که موجودی صندوق ذخیره فیفا اکنون به 4/ 1 میلیارد دلار می‌رسد و از آنجا که فیفا به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی به ثبت رسیده، در نتیجه از معافیت‌های مالیاتی قابل‌توجهی نیز بهره‌مند می‌شود به طوری که میزان معافیت مالیاتی این نهاد حدود 250 میلیون دلار برآورد شده است به همین خاطر است که بسیاری اعتقاد دارند که ساختار فیفا نیازمند اصلاحات است. به اعتقاد فرید زکریا این تنها به فیفا مربوط نمی‌شود بلکه بسیاری از نهادهای مسوول برگزاری مسابقات ورزشی از جمله کمیته المپیک نیز به رغم درآمدهای هنگفت از معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. به اعتقاد زکریا این نهادها اکنون مشغول تجارت (Business) هستند اما با آنها همچون نهادهای غیرانتفاعی برخورد می‌شود و این منصفانه نیست چراکه چنین نهادهایی نیز مانند هر کسب‌و‌کار دیگری باید تحت پوشش قوانین مربوط به کسب‌و‌کار قرار بگیرند که پرداخت مالیات نیز یکی از آنها است.
حواشی مالی جام‌های جهانی آینده
از یک سال پیش، به طور قطعی و اثبات شده مشخص شد که قطری‌ها برای به‌دست آوردن امتیاز میزبانی جام جهانی 2022 اقدام به ارتشا (رشوه‌دادن) با مبلغ 50 میلیون دلار کرده‌اند. قطر برای طرح‌های ساخت و ساز مرتبط با جام جهانی،‌ یک و نیم میلیون کارگر و 10 هزار مهندس را در حال حاضر به کار گرفته است. در روسیه هم 600 هزار کارگر مشغول به کار هستند.

فیفای سخاوتمند
فدراسیون جهانی فوتبال نزدیک به بیست مسابقه بین المللی را در جهان بین بزرگسالان، جوانان، نوجوانان و بانوان برگزار می‌کند که از بیست مسابقه، فقط از دو تای آنها کسب درآمد می‌کند: جام جهانی مردان و جام جهانی زنان؛ که هر دوی آنها نیز هر چهار سال یکبار برگزار می‌شوند. علامت شناسایی این دو مسابقه، آرمی است با عنوان اختصاری TM که نشان می‌دهد این مسابقات برای فیفا درآمد مالی دارد.
تابلوهای تبلیغاتی شرکت‌های بزرگی که حامی فیفا هستند، در کنار زمین دیده می‌شود. پنج شرکت بین‌المللی لباس هم حامی مالی فیفا هستند. این شرکت‌ها عبارتند از لوتو، نایک، آدیداس، پوما و اومبرو. تیم‌های کشورهای گوناگون در صورتی می‌توانند در جام جهانی شرکت کنند که لباسشان را از یکی از این شرکت‌ها تهیه کرده باشند. در دروه‌های مدیریت فوتبال این شعار مطرح می‌شود که «فوتبال یک تجارت است.»
رفت و برگشت مالی فیفا از بسیاری از کشورهای جهان هم بیشتر است. فیفا هر سال ۲۵۰ هزار دلار آمریکا به ۲۰۷ کشور جهان کمک مالی می‌کند و سالی ۲ میلیون و پانصد هزار دلار هم به ۶ کنفدراسیون فوتبال جهان پول پرداخت می‌کند.
این کمک‌ها نشانه گردش مالی بالای فیفا است. فیفا در کشورهای جهان سوم، سالی دو دوره آموزشی در حوزه‌های داوری، مربیگری، پزشکی ورزشی و مدیریت فوتبال در کشورهای جهان سوم برگزار می‌کند. این دوره‌های آموزشی با حمایت مالی شرکت‌های کوکاکولا و آدیداس برگزار می‌شود. اینها پروژه‌های آموزشی فیفا بود که در زمان هاوه لانژ دایر شد.
بعد از هاوه لانژ، بلاتر منابع مالی هنگفت این پروژه‌های آموزشی را تحت عنوان «پروژه گل» به سمت ساخت و ساز هدایت کرد. پروژه گل در واقع شامل ساختمان سازی، احداث مراکز آموزشی و ساخت چمن مصنوعی می‌شود.
فیفا سالانه 400هزار دلار در راستای اجرای همین پروژه گل به کشورهای جهان سوم کمک می‌کند. درباره سوء استفاده از مبالغ مالی فیفا، شائبه‌های خیلی زیادی وجود دارد. در این زمینه، به ارتباطات پنهان برای عقد قراردادها و اعطای میزبانی مسابقات مهم اشاره می‌شود.

فیفا همچنان کارآمد است
با وجود تمام ابهامات موجود درمورد درآمدها و هزینه‌های فیفا که با اتفاقات اخیر به بی اعتمادی‌ها درمورد آن هم دامن زده است هنوزهم بسیاری براین باورند که این نهاد قدرتمند توانسته زیرمجموعه‌اش را به خوبی هدایت کرده و البته کارآیی‌های خود راهم حفظ کند . هوشنگ نصیرزاده کارشناس مسائل حقوقی فوتبال می‌گوید: «فیفا کارآمدترین نهاد ورزشی جهان است. در بین فدراسیون‌های جهانی در حوزه ورزش، بهترین ساختار را دارد. فیفا بیشترین رفت و برگشت مالی را، در قیاس با فدراسیون‌های جهانی سایر ورزش‌ها، دارد. بیشترین کنترل را روی فدراسیون‌های عضو خودش دارد. تهدیدات و تنبیهاتی که از طریق تعیلق برای ایران، یونان و عراق در چند سال گذشته در نظر گرفت، نشان داد که فیفا حتی بر دولت‌ها هم می‌تواند فشار خیلی زیادی بیاورد تا اهدافش را محقق سازد. فیفا در قیاس با فدراسیون‌های جهانی سایر ورزش‌ها، بسیار قدرتمند است و بسیاری از این فدراسیون‌ها، آرزو دارند که بیست درصد فیفا درآمدزایی داشته باشند. شاید بتوان گفت که قدرت فیفا در دنیای امروز، در حد و اندازه یکی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد است.فیفا در پیش چشم مردم جهان است. فدراسیون‌های جهانی سایر ورزش‌ها در چنین موقعیتی قرار ندارند. بنابراین فساد آنها، حتی اگر به نسبت بیشتر از فیفا هم باشد، خیلی به چشم نمی آید و بازتاب داده نمی‌شود. فیفا اگر پولی هم به دستش آمده، به خوبی آن پول را بین کشورهای زیرمجموعه اش تقسیم کرده است.» نصیرزاده معتقد است فوتبال در دنیا درجایگاهی قرارگرفته که این اسپانسرها هستند که محتاج فیفا شده‌اند، بنابراین این نهاد هرگز با چالش ازدست رفتن قدرت مالی مواجه نخواهد شد: «خیلی از شرکت‌های اقتصادی بزرگ دنیا، آرزو دارند که کوکاکولا و آدیداس را کنار بزنند و جایگزین آنها شوند. فیفا احتمالا آلترناتیو آدیداس و کوکاکولا را دارد ولی این شرکت‌ها دیگر نمی‌توانند جایگزین خوبی برای فیفا پیدا کنند. جام جهانی ۲۰۱۰ قریب به چهل میلیارد نفر بیننده داشت و محصولات آدیداس و کوکاکولا در این تورنمنت بزرگ در پیش چشم همه مردم دنیا تبلیغ می‌شد. بنابراین اگر بین اسپانسرها و فیفا تقابلی پیش بیاید، اسپانسرها بازنده خواهند بود. البته آنها با قطع همکاری شان با فیفا، می‌توانند به وجهه عمومی فیفا لطمه بزنند.»