پرسش ها درباره فیلم اسکاری فرهادی همچنان باقی است
پایان بازِ حاشیه‌ها در فیلم فروشنده
فیلم فروشنده، خبرسازترین و پرنقدترین فیلم امسال و چه بسا سال‌های اخیر کشورمان بوده است. با نقدهای منفی و مثبتی که هم نویسندگان و منتقدان داخلی درباره‌اش نوشتند و هم منتقدان خارجی. افزون بر این فروشنده در طول مراحل پیش تولید تا اکران، پرخبرترین فیلم ایرانی هم بوده است. از زمان انتشار نخستین خبر درباره فیلم فروشنده از تابستان سال گذشته که روز ششم مرداد ماه منتشر شد تا امروز که این فیلم توانسته به جایزه اسکار برسد، به شیوه حیرت برانگیزی خبرساز بوده و خبرهای متعددی درباره آن منتشر شده است.
فیلم فروشنده، خبرسازترین و پرنقدترین فیلم امسال و چه بسا سال‌های اخیر کشورمان بوده است. با نقدهای منفی و مثبتی که هم نویسندگان و منتقدان داخلی درباره‌اش نوشتند و هم منتقدان خارجی. افزون بر این فروشنده در طول مراحل پیش تولید تا اکران، پرخبرترین فیلم ایرانی هم بوده است. از زمان انتشار نخستین خبر درباره فیلم فروشنده از تابستان سال گذشته که روز ششم مرداد ماه منتشر شد تا امروز که این فیلم توانسته به جایزه اسکار برسد، به شیوه حیرت برانگیزی خبرساز بوده و خبرهای متعددی درباره آن منتشر شده است. در طول نزدیک به ۲۰ ماه گذشته به‌طور متوسط در هر ماه دو خبر متفاوت و منحصربه‌فرد درباره فیلم فروشنده در رسانه‌ها منتشر شده است.
از انتشار خبر انتخاب بازیگران فیلم فروشنده از طریق تلگرام گرفته تا تغییر نام فیلم که ابتدا «برسد به دست آهو» بود، بعد «فروشنده» شده و بعدتر «مشتری»! و از درگذشت یدالله نجفی، صدابردار فیلم که موج خبری تازه‌ای از سوی سازندگان فیلم شکل داد تا نامه‌نویسی فرهادی به محمدرضا شجریان در آستانه اکران که نام فیلم را به نام استاد شجریان پیوند زد، زمینه مناسب‌تری برای اکران ایجاد کرد و... اما مهم‌تر از هرچیز دیگری انتشار خبر پذیرفته شدن فیلم در جشنواره کن و دریافت دو جایزه بسیار معتبر این جشنواره بود. اصغر فرهادی در اوایل خردادماه امسال جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره کن را گرفت و شهاب حسینی نخل طلایی بازیگری را به خانه برد. اما همه اینها در مقابل غول خبری اسکار، ناچیز به‌شمار می‌آمد. رخدادهای متعدد و حاشیه‌های تمام نشدنی این جایزه چه قبل از اعلام نام برندگان هشتاد و نهمین دوره و چه بعد از آن، به صورتی مداوم در رسانه‌ها منتشر و بازنشر می‌شد و نام فروشنده را در رأس خبرهای سیاسی و فرهنگی نگه می‌داشت.به هر حال همین موضوع یعنی «همواره در کانون خبرهای رسانه‌ای بودن»، برای فرهادی و فیلمش تا سر حد امکان حاشیه‌سازی کرد. مخصوصا اینکه خود فرهادی بارها اعلام کرد این فیلم را نمی‌خواسته بسازد و این در حالی بود که سرمایه‌گذار این فیلم یک خانم قطری است و...
داستان سرمایه‌گذاری فروشنده
روزهای آخر اردیبهشت ماه امسال و همزمان با اکران فروشنده در فستیوال فیلم کن خبرهایی درباره سرمایه‌گذاری یک شاهزاده قطری در رسانه‌ها منتشر شد. در این خبر آمده بود که فاطمه الرمیحی رئیس اجرایی موسسه فیلم دوحه گفته است که این موسسه از فیلم اصغر فرهادی حمایت مالی و در این فیلم سرمایه‌گذاری کرده و در عین حال شش فیلم دیگری که به جشنواره کن ۲۰۱۶ راه یافته‌اند، از حمایت مالی این موسسه برخوردار شده‌اند.او درباره انتخاب «فروشنده» گفته بود: «انتخاب فروشنده برای بخش مسابقه یک دستاورد مثبت است و ما بسیار هیجان زده هستیم و باعث غرور و افتخار است. من می‌خواهم از کل تیم سازنده فیلم برای به اشتراک گذاشتن چشم‌انداز خود با ما، تشکر و برای آنها آرزوی موفقیت کنم.» طبق برآوردهای موسسه فیلم دوحه که دراین باره منتشر کرده است، این مجموعه فیلمسازی قطر برای هر فیلم بین پانصدهزار تا ۵/ ۱ میلیون دلار هزینه کرده تا بدین ترتیب عنوان این کشور در حامیان و سرمایه‌گذاران آثار مهم به ساده‌ترین شکل ممکن درج شود و طبیعتا باید به همین نسبت نیز از فیلم تازه فرهادی حمایت مالی شده باشد.
البته فاطمه الرمیحی تابلوی بیرونی این مجموعه فیلمسازی است و موسسه فیلم دوحه در سال ۲۰۱۰ میلادی اصالتا توسط خانم شیخه میاسه آل‌ثانی دختر پادشاه سابق و خواهر پادشاه فعلی قطر، تاسیس شد و به‌عنوان اولین موسسه بین‌المللی فیلمسازی قطر با سرمایه‌گذاری کلان در حال تولید و تامین بودجه فیلم، آموزش فیلمساز بومی و برگزاری جشنواره سالانه دوحه ترایبیکا، نسل‌ها و قمره است. اما با انتشار گسترده این خبر، فرهادی نسبت به آن واکنش نشان داد. او دو روز پس از انتشار این خبر گفت: «خبری که منتشر شده، یا از سر بی‌اطلاعی یا شیطنت است. فستیوال دوحه، هر سال به تعدادی فیلم رقمی به‌عنوان فاوند (fund)پرداخت کرده و شریک می‌شود. آنها در سال‌های گذشته نیز، مثل بسیاری از جاهای دیگر در دنیا که فاوند می‌دهند و در فیلم‌ها مبلغی سرمایه‌گذاری می‌کنند، این کار را کردند که معمولا در مقابل بودجه کلی فیلم، درصد بالایی نیست. مسوول فستیوال دوحه قطر، پس از حضورکمپانی ممنتو به‌عنوان تهیه‌کننده در این فیلم، با آنها تماس گرفته و ابراز تمایل کرده بودند که امسال یکی از فاوندهای‌شان را به فیلم «فروشنده» بدهند وممنتو هم پذیرفته بود.
در تیتراژ هم نامشان در کنار تلویزیون آرته فرانسه، با عنوان «با همکاری (Association) آرته و دوحه فیلم فستیوال» آمده است. سرمایه اصلی فیلم، متعلق به من و کمپانی «ممنتو» است و نام ممنتو در تیتراژ به همراه نام من، به‌عنوان تهیه‌کننده و سرمایه‌گذاران فیلم آمده.» اما این همه ماجرا نبود. پس از دریافت جایزه اسکار از سوی فیلم فروشنده، خواهر امیر قطر یعنی موسس اصلی فیلم فستیوال دوحه، در صفحه رسمی خود نوشت: افتخار می‌کنم که به‌عنوان اولین بنیاد سینمایی عربی، در سه سال متوالی ۴ بار نامزد اسکار شدیم و امشب اسکار بهترین فیلم خارجی(فروشنده) را گرفتیم. این موضوع بار دیگر حواشی متعدد درباره سرمایه‌گذاری شاهزاده قطری در فیلم فروشنده را پررنگ کرد.
اختلاف‌نظر فرهادی و علیدوستی
همزمان با افزایش حاشیه‌ها درباره حضور یا عدم حضور تیم فروشنده در مراسم اسکار ۲۰۱۷ و انتشار توییت ترانه علیدوستی درباره تحریم این مراسم و البته انتشار نامه اصغر فرهادی، شایعات متعددی درباره اختلاف نظر میان این دو هنرمند در رسانه‌ها منتشر شد. این شایعات در روز جشن اسکار که جمعه گذشته در موزه سینما برگزار شد، رسمیت بیشتری پیدا کرد.قضیه از این قرار بود که بعد از ظهر بارانی ۱۳ اسفند ماه، در محل موزه سینما جمعی از مردم و هنرمندان گردهم آمدند تا از اصغر فرهادی و گروه فیلم فروشنده برای دریافت دومین اسکار سینمای ایران تقدیر کنند.فرهادی به همراه دخترش سارینا و همسرش پریسا بخت‌آور در این مراسم شرکت کرد. برخی عوامل فروشنده نیز در این مراسم حضور داشتند. سوال بزرگ اما غیبت شهاب حسینی و ترانه علیدوستی بود. دو بازیگر اصلی فروشنده که پیش از این برخی رسانه‌ها خبر از اختلاف این دو با فرهادی، داده بودند. ماجرا از انصراف ترانه علیدوستی از حضور در مراسم اسکار شروع شد. او تصمیم ترامپ مبنی بر عدم صدور روادید به ایرانیان را «نژادپرستانه» نامید و گفت که مراسم اسکار را بایکوت می‌کند.
او در توییتر نوشت: «طرح ممنوعیت ویزای ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای ایرانیان نژادپرستانه است. اگرچه مشخص نیست که چنین طرحی در خصوص مراسم فرهنگی اجرایی است یا خیر، من در اعتراض به چنین اقدامی برای اسکار به آمریکا نخواهم رفت.» خبرهای درگوشی از مخالفت فرهادی با این تصمیم ترانه علیدوستی حکایت می‌کرد. اینکه «علیدوستی با فرهادی برای اعلام انصراف مشورت نکرده است، و حالا با این تصمیم، فرهادی نیز در عمل انجام شده قرار گرفته و باید انصراف دهد.» پای این شنیده‌ها حتی به روزنامه‌ها هم باز شد، جایی که کیهان نوشت: «سازنده فیلم پس از کش و قوس فراوان و بعد از اینکه علاوه‌بر یکی از بازیگران نقش اولش حتی بازیگر نقش چندم فیلمش نیز از مسافرت به آمریکا انصراف داد، در میان نگاه‌های پرسش‌گر هواداران خود، سرانجام رضایت به اعلام عدم شرکت در مراسم اسکار و به اصطلاح تحریم حضور در آن را داد!»به هر حال نوبت به انصراف فرهادی رسید. او متنی را منتشر کرد که برخی رسانه از آن به‌عنوان «کنایه تحقیرآمیز اصغر فرهادی به ترانه علیدوستی» یاد کردند.
در بخشی از یادداشت فرهادی که در نیویورک تایمز منتشر شد آمده است: «در روزهای گذشته علی‌رغم شرایط غیرمنصفانه‌ای که برای ورود مهاجران و مسافران چند کشور به ایالات متحده پیش آمد، همچنان تصمیمم بر حضور در این مراسم بود و ابراز نظراتم به رسانه‌ها درباره این شرایط و به هیچ عنوان قصد حضور نیافتن یا تحریم مراسم را به نشانه اعتراض نداشتم، چون آگاهم که بسیاری از اهالی سینمای آمریکا و اعضای آکادمی مخالف افراطی‌گری و تندروی‌هایی هستند که این روزها بیش از گذشته در حال اعمال است و همان‌گونه که روز اعلام نتایج آکادمی به پخش کننده‌ام در آمریکا اعلام کردم به همراه مدیر فیلمبرداری‌ام در این مراسم حضور خواهیم داشت، همچنان تصورم همراه بودن در این اتفاق بزرگ فرهنگی بود. اما امروز به نظر می‌آید که این امکان حضور با اما و اگرهایی همراه است که برایم به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست، حتی اگر برای سفر من به آمریکا استثنایی قایل شوند. پس مایلم آنچه را که قرار بود، در فرصت سفرم بیان کنم، در اینجا ابراز نمایم.»
اشاره رسانه‌ها به این قسمت از یادداشت فرهادی بود: «روز اعلام نتایج آکادمی به پخش‌کننده‌ام در آمریکا اعلام کردم به همراه مدیرفیلمبرداری‌ام در این مراسم حضور خواهیم داشت.» این یادداشت فرهادی بازار گمانه‌زنی را داغ کرد. درگوشی‌ها بلندتر شده بود، تا اینکه فرهادی با فروشنده دومین اسکار خود را گرفت. پیام‌های تبریک سرازیر شد و خیلی‌ها منتظر واکنش و پیام بازیگران اصلی فروشنده بودند.ترانه علیدوستی با تاخیری معنادار و پیامی که در مقایسه با واکنش‌های این دو به اتفاقات جشنواره کن، سردی‌اش توی ذوق می‌زد، به دومین اسکار فرهادی واکنش نشان داد.
او ابتدا در پیامی کوتاه در توییتر نوشت: «تبریک به همه». او سپس در اینستاگرام پیام تبریک مفصل‌تری را منتشر کرد: «تبریک به آقای فرهادی، فیلمساز افتخارآور برای دومین اسکارش، به شهاب عزیزم برای دومین فیلم اسکاری‌اش، به عمو فرید سجادی حسینی، به بابک کریمی و مینا ساداتی، مارال بنی آدم، مهدی کوشکی و عماد امامی. تبریک به حسین جعفریان و گروه فیلمبرداری، به کیوان مقدم و سارا سمیعی برای صحنه و لباس. تبریک به مهرداد میرکیانی. تبریک به حسین بشاش و خاطره یدالله نجفی. تبریک به حبیب مجیدی. تبریک به هایده صفی یاری برای تدوین، به ستاراورکی برای موسیقی. تبریک به سام کوچولو که دلمون رو برد. تبریک به روزبه سجادی، سمیه میرشمسی، پریس گرگین و امین فنکال از گروه کارگردانی (که خیلی هوایم را داشتند)، تبریک به ثمین مهاجرانی و ساحل بیات در روابط عمومی و تبریک به آقابهزاد که بی فنجان‌های چای او این فیلم نمی شد این فیلم. از خوشحالی همه شما خوشحالم. فقط... جای عباس کیارستمی خالی»
این ماجرا‌ها در روز جمعه عمومیت بیشتری پیدا کرد، در روز جشن اسکار. آنجا که همه منتظر بودند تا فرهادی با شهاب حسینی و ترانه علیدوستی به جشن خانه سینما بیاید و بساط شایعه و بازار پچ‌پچ‌های «اختلاف» و «دلخوری» را جمع کند اما هر چه لنز دوربین عکاسان به دنبال ترانه و شهاب گشت اثری از آنها نبود که نبود. فرهادی در ابتدای سخنانش در جشن خانه سینما گفت: «فردا شب برای مدتی طولانی به سفر می‌روم و امشب خاطره خوبی بود که برای من ساختید.» او از ایران رفت و همچنان آتشی زیر دیگ شایعه‌ها روشن ماند. همان پایان باز که اصغر فرهادی علاقه زیادی به آن دارد.
ارسال نظر