حضور اولین خودروساز خارجی مستقل در ایران

دومین قرارداد خودرویی پسابرجام دوشنبه گذشته در حالی میان ایدرو، یک شرکت خصوصی و خودروسازی رنو به امضا رسید که صنعت خودروی کشور تاکنون چنین قراردادی به خود ندیده بود. ۱۲ سال پیش رنو قرارداد جوینت ونچری با دو غول خودروساز کشور و همچنین ایدرو منعقد کرده بود که در این قرارداد خودروسازان کشورمان روی پلتفرم x۹۰ که متعلق به رنو بود، محصولاتی تولید کردند. هر‌چند شرکت فرانسوی مذکور در قرارداد جوینت ونچر چندان به قول و قرارهای خود پایبند نبود اما توانست با تولید محصولاتی همچون تندر ۹۰ و ساندرو بخش مهمی از بازار خودرو کشور را تصاحب کند. اما نقطه قوت رنو به زمان اوج‌گیری تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بازمی گردد زمانی که پژو به راحتی از خودروسازی ایران به واسطه تحریم‌های ایالات‌متحده آمریکا دست کشید و رفت حال آنکه رنو با وجود مشکلاتی که در نقل‌وانتقالات بانکی وجود داشت، همچنان در ایران حضور داشت. هرچند فعالیت این خودروساز فرانسوی در اوج تحریم‌ها به پایین‌ترین سطح خود رسید با این حال تولید تندر۹۰ متوقف نشد. با این سابقه به نظر می‌رسد که با وجود دو غول خودروساز کشور و انحصار کنونی در بازار خودرو، شرکت رنو توانسته دستمزد حضور خود در دوران تحریم‌ها را از ایران بگیرد.

حضور مستقل یک خودروساز در ایران و یا به تعبیری قطب سوم خودروسازی شاید امتیاز بزرگی باشد که وزارت صنعت خیلی علاقه‌مند به ارائه آن در هیچ دوره‌ای حتی به شرکت‌های خصوصی نبوده است حال آنکه دادن این امتیاز به یک شرکت خارجی در صنعت خودرو ایران بی‌سابقه بوده است. در هر صورت در اوایل پاییز سال گذشته بود که در حاشیه نمایشگاه خودروی پاریس به ناگهان خبری مبنی بر امضای تفاهم‌نامه رنو و ایدرو روی سایت‌های خبری جهان قرار گرفت. انتشار تصاویر نعمت‌زاده در کنار کارلوس گوسن حکایت از پیاده‌سازی برنامه‌های گسترده رنو در ایران داشت با این حال امضای قرارداد ظاهرا خیلی آسان نبود و به‌رغم وعده انعقاد آن پس از انتخابات ریاست‌جمهوری همچنان با تاخیر روبه‌رو بود. بر این اساس هر چند شنیده می‌شد که وزارت صنعت، معدن و تجارت تصمیم دارد که پیش از معرفی اعضای کابینه جدید قرارداد با رنو را یکسره کند اما این شنیده‌ها حکم واقعیت به خود گرفت و در نهایت دوشنبه گذشته و پیش از معرفی کابینه به مجلس قرارداد رنو به امضای طرفین رسید.

اما آنچه مانع از امضای قرارداد ایدرو و رنو شده بود ظاهرا به بخش احتمالی بازگشت تحریم‌ها به ایران برمی‌گشت به‌طوری‌که مسوولان رنو تاکید داشتند که در قرارداد قید شود که این شرکت در صورت بازگشت تحریم‌ها می‌تواند سرمایه خود از ایران را خارج کند این در شرایطی است که طرف ایرانی از پذیرش این بند طفره می‌رفت و آن را قبول نمی‌کرد. در هر صورت با حذف این بند توافق نهایی صورت گرفت و قرارداد رنو با ایدرو دوشنبه گذشته به ثمر نشست. اما این قرارداد به‌عنوان قراردادی استثنایی در صنعت خودروی کشورمان به‌شمار می‌رود چراکه رنو به‌طور مستقل در ایران حضور پیدا خواهد کرد. هر چند این نوع حضور رنو در دنیا سابقه‌دار است اما این شرکت فرانسوی سعی داشته که الگوی مصرفی خود در دیگر کشورها را به نوعی در ایران پیاده‌سازی کند. در حال حاضر بسیاری از خودروسازان دنیا به‌صورت مستقل در کشورهای مختلف حضور پیدا کرده و ضمن سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری، زمینه ساز ایجاد یا افزایش رقابت در بازار این کشورها شده‌اند. رنو نیز که پیش‌تر حضور مستقل در کشورهایی مانند رومانی و ترکیه را تجربه کرده، حالا ایران را به‌عنوان دیگر پایگاه تولیدی خود انتخاب کرده است.

اینکه رنو به‌صورت مستقل در ایران حضور یافته، از دو جهت بسیار حائز اهمیت است؛ اول اینکه این شرکت معتبر اروپایی می‌تواند بدون وابستگی به خودروسازان داخلی و دردسرهای خاص مشارکت با آنها، شیوه خود در حوزه‌های تولید، فروش، خدمات پس از فروش و حتی تحقیق و توسعه را به صنعت و بازار خودروی کشور تزریق کند و نکته مثبت دوم اینکه حضور مستقل رنو و موفقیت آن در آینده، می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاری مستقیم و مستقل دیگر خودروسازان بزرگ دنیا نیز باز کند. در واقع برندهای معتبر صنعت خودرو جهان وقتی موفقیت حضور مستقل رنو را در ایران به چشم ببینند، برای سرمایه‌گذاری مستقل در کشور ترغیب شده و این می‌تواند پای بزرگان دیگری را به خودروسازی و بازار داخل باز کند. بدون شک نتیجه حضور مستقل خودروسازان خارجی در ایران، رقابتی شدن بازار خودرو کشور است، اتفاقی که مشتریان سال‌ها است انتظار آن را می‌کشند و حالا این رویا در مسیر تعبیر قرار گرفته است.

اما قرارداد دوشنبه گذشته رنو و ایدرو جزئیانی نیز داشت. از جمله اینکه امضای قرارداد همکاری توسعه و تولید خودروهای جدید در ایران بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(ایدرو)، شرکت «پرتو نوین ناصح» و گروه خودروسازی رنو در محل وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت گرفت. نکته دوم نیز مربوط به سرمایه‌گذاری کلی در این قرارداد است به‌طوری‌که بیش از ۶۶۰ میلیون یورو در مرحله نخست این قرارداد، سرمایه‌گذاری شده است. اما محصولات رنو قرار است در سایت بن رو در ساوه به تولید برسد. مشارکت طرف ایرانی و رنو هم در این قرارداد جالب توجه است چرا که در این مشارکت ۶۰ درصد سهم متعلق به رنو و ۴۰ درصد باقی که میان شرکت خصوصی یاد شده و ایدرو تقسیم می‌شود، گنجانده شده است همچنین مشارکت با ۴۰ درصد داخلی‌سازی آغاز می‌شود و با گذشت یک‌سال و نیم به ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش خواهد یافت.

اما میزان سرمایه‌گذاری در این مشارکت در فاز اول حدود ۶۶۰ میلیون یورو است و برای حدود سه هزار نفر به‌طور مستقیم اشتغال ایجاد می‌کند. همچنین برای تولید ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو سرمایه‌گذاری شده است که از اواخر سال آینده تولید ۱۵۰ هزار دستگاه از این خودروها آغاز و وارد بازار می‌شود. همچنین تا چند سال آینده این تولید به سقف ۳۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید. در ادامه اما نکته دیگر بحث ایجاد هاب تحقیق و توسعه از سوی رنو در ایران است که برای اولین بار انجام می‌شود، ضمن اینکه رنو مسوولیت صادرات ۳۰ درصد تولیدات و قطعات را بر عهده گرفته است.