چالش‌های نظارت بر اجرای استاندارد‌ها
نظارت بر اجرای استاندارد‌ها در بخش کالا و خدمات بر عهده معاونتی است به همین نام در سازمان ملی استاندارد، با وحید مرندی مقدم معاون نظارت بر اجرای استانداردها در خصوص وظیفه و اهداف این معاونت به گفت و گو نشستیم که مشروح آن در ادامه آمده است: ***
معاونت تحت مدیریت جنابعالی، نظارت بر اجرای استانداردها است. در این راه با چه چالش‌هایی مواجه هستید؟
در بررسی چالش‌های پیش روی جامعه، موضوع محوری که در ارتباطات انسانی به ویژه در حوزه بازار مطرح می‌شود اعتمادسازی است. می‌دانیم که هدف والای استاندارد ایجاد هماهنگی و اعتماد میان مصرف‌کننده و تولیدکننده است. پس استانداردسازی و ارتقای فرهنگ استاندارد در شکل‌دهی به روابط فعلی و آینده ارتباطات انسانی است که نیل به توسعه و رفاه جامعه را امکان‌پذیر می‌سازد. چالش‌های فعالیت‌های مرتبط با استانداردسازی و ارتقای کیفیت را نمی‌توان مستقل از چالش‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فناوری و فعالیت‌های تحقیق و توسعه دانست. از سوی دیگر، ارزیابی انطباق و نظارت بر اجرای استاندارد ضمن اینکه از ارکان سه گانه دیگر یعنی تدوین استاندارد، تایید صلاحیت و‌اندازه‌شناسی به طور مستقیم تاثیر می‌پذیرد، بیانگر دانش و تجربه در بررسی موضوع پیاده‌سازی استانداردها است. در نتیجه جایگاه نظارت بر گرفته از آگاهی آمیخته با تجارب نظری (آخرین ایده‌ها) و عملی (میدانی)است. این توانایی مسوولیت‌های خطیری را هم در پی دارد که همواره و در هر لحظه باید خطاهای سهوی و عمدی را تحت نظر و در کنترل داشت. برخی از چالش‌های اجرای استانداردها عبارتند از:

- فقدان استاندارد در برخی از حوزه‌ها نظیر فناوری‌های نوین، استانداردهای به روز نشده و یا استانداردهایی که متناسب با سطح فنی و تکنولوژیک کشور نیستند
- عدم تناسب منابع اعم از تکنولوژیک، مالی، فیزیکی و انسانی با گستره مسوولیت‌های سازمان
- محدودیت‌ها و ضعف‌های قانونی و ضوابط و مقررات در اعمال نظارت بر اجرای استاندارد
- عدم تناسب انتظارات و مفاهیم استنباط شده در جامعه و قوانین و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور با ماموریت‌ها و مفاهیم تخصصی یک نهاد استانداردسازی، مثلا عدم تمایز مرزهای استاندارد، کیفیت و مقررات فنی در اذهان عمومی
- عدم آگاهی، باور و رغبت برخی صاحبان صنایع از اهداف و مزایای استانداردسازی به طور مثال نقش استانداردها در ایجاد مزیت رقابتی یا پایداری حضوردر بازارهای هدف
- ضرورت تغییر نگاه به توسعه صنعتی و اقتصادی کشور که بتوان براساس آن توسعه استانداردسازی را هماهنگ کرد

- محدودیت‌های حاصل از تحریم در تهیه تکنولوژی‌های لازم برای بهبود و حتی دوام ارزیابی انطباق
- موازی‌کاری سازمان‌های دیگر با سازمان استاندارد و ایجاد معیارهای دوگانه در نظارت برای تولیدکنندگان

روال نظارت بر استانداردها در بازارهای مختلف به چه شکل است و بر چه اساسی کالاها را رصد می‌کنید؟
کنترل بازار توسط این معاونت هر سال در کشور در چهارچوب «طرح اجرای هماهنگ استاندارد (طاها)» اجرا می‌شود. در طرح طاها بازرسان سازمان و یا شرکت‌های بازرسی ذیصلاح از کلیه مراکز تولید، نگهداری، توزیع، عرضه و فروش کالاها و خدمات یکه دارای پروانه کاربرد استاندارد هستند و محصولاتی که تولید و توزیع آنها مشمول مقررات اجرای اجباری استاندارد است، در بازارها و برخی مراکز مصرف بازدید و بازرسی می‌کنند و در صورت مشاهده کالاهای مشمول اجرای اجباری غیراستاندارد و فاقد پروانه با توقیف کالا برخورد قانونی لازم را انجام می‌دهند. همچنین با حضور در محل‌های نگهداری و عرضه کالاهای دارای علامت استاندارد از آنها نمونه‌برداری و جهت آزمایش به آزمایشگاه‌های تایید صلاحیت شده ارسال می‌کنند. نتایج آزمون پس از بررسی کارشناسی ضمن درج در سوابق واحد تولیدی در صورتی که دارای عدم انطباق باشد، پروتکل اقدامات اصلاحی آن نظیر توقیف و جمع‌آوری کالاها، اطلاع‌رسانی، تعلیق و ابطال پروانه و معرفی به مراجع قضایی توسط ادارات کل استاندارد استان اجرا می‌شود.در مورد سایر محصولاتی که کنترل آنها در دامنه ماموریت‌های سازمان ملی استاندارد قرار ندارد ولی از جنبه‌های ایمنی، بهداشتی یا کیفی از نظر این سازمان دارای اهمیت باشند به موجب ماده 4 قانون این سازمان، معاونت نظارت بر اجرای استاندارد اقدام به نمونه‌برداری و آزمایش آنها کرده و نتیجه آن را به اطلاع مراجع ذی‌صلاح می‌رساند.