شوک مترو
علیرضا پویانسب: شهره عام و خاص است، بی شک همچون نگینی بر تارک انگشتری ایران می درخشد، مردم دنیا برای دیدنش لحظه شماری می کنند، اصفهان نیمه ای از جهان شهری با گنبدهای فیروزه ای پل های زیبا و میدانی بی نظیر، هم از نظر ابعاد و هم از نظر معماری، این تنها جزئی از آثار تاریخی شهر اصفهان که روی زمین و نمادین هستند، اما قطعا شهری که در چهار دوره تاریخی پایتخت اصلی کشور می شود در زیر زمین هم پر از حرف و حدیث است. اواخر دهه 70 مجلس راه اندازی مترو را برای کلان شهر ها تصویب کرد و کلنگ این غول آهنی در سال 1380 بر زمین اصفهان فرود آمد از آن روز تاکنون 14 سال می گذرد. کارشناسان و نقشه کشان کار را شروع کردند، اما اینجا تهران نیست، اینجا اصفهان شهری تاریخی با هزاران جاذبه نمایان و هزاران جاذبه پنهان در زیر زمین است.

برای خط یک 20 ایستگاه در نظر می گیرند، اما نقشه که بیرون می آید، دل میراث دوستان اصفهان می لرزد. مسیر عبور مترو جایی نیست جز عبور از تاریخی ترین خیابان ایران یعنی چهارباغ عباسی! خبر کم کم به مردم می رسد.

اعتراض ها به چنین نقشه ای بالا می گیرد و مسیر جایگزین خیابان شمس آبادی در نظر گرفته می شود، اما اعضای شورای شهر و شهردار اصفهان اصرار دارند که مترو از زیر خیابان چهارباغ عبور کند.

اولین، دومین و سومین تجمع رخ می دهد. و هزاران امضا پای یک نامه برای توقف خط یک مترو اصفهان می آید. با همه این مشکلات و اعتراضات TBM وارد تونل شده و با سرعت به سمت چهارباغ عباسی پیش می آید و هر روز وعده ای جدید برای افتتاح عنوان می شود، هفته آینده، نه؛ ماه آینده شاید هم سال آینده هنوز چیزی مشخص نیست.

دستگاه از خیابان چهارباغ عباسی عبور می کند و پایه ای از سی و سه پل را هدف قرار می دهد، اولین لرزه به اندام میراث اصفهان وارد می شود. مسئله سال ها در میان تنش های بودن و یا نبودن ادامه می یابد و میلیاردها تومان نیز در این میان هدر می رود.

سال 1392 می رسد. ساخت ایستگاه ها شروع شده ایستگاه به ایستگاه جلو می آیند، کار به اجرای عملیات ایستگاه درواز دولت یا میدان امام حسین(ع) می رسد در حین عملیات اجرایی ایستگاه مترو پایه های کاخی نمایان می شود که بررسی های بیشتر از آن به عنوان کاخ جهان نما یادگار صفوی یاد می شود، تونلی و آبراهه ای مهم نیز در همین میان از دل زمین بیرون می آید. مترو اصفهان که همچون لاک پشتی در حرکت بود متوقف می شود و تحقیق و تفحص در این منطقه دو سال طول می کشد.

البته در این مدت افرادی همچون احمد
امین پور مدیرکل اسبق میراث فرهنگی استان اصفهان با تلنگری محکم سال های ابتدایی مترو و مخالفت خود با عبور مترو از چهارباغ عباسی را یاد آور می شود و اظهار می کند: سازندگان متروی اصفهان باید پیش از صرف هزینه‌های کلان برای ساخت مسیر شماره یک قطار شهری به این مسئله می‌اندیشیدند که پذیرش حجم بالای کاربران مترو پس از بهره‌برداری این طرح تا چه حد با هویت تاریخی چهار باغ عباسی هم خوانی دارد؟ او ادامه می دهد: تمامی کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان همواره با احداث قطار شهری در مسیر شماره یک مخالف بوده‌اند به طوری که در زمان مسئولیت من در سازمان میراث فرهنگی اصفهان این سازمان به علت اقدامات غیر قانونی و خلاف عرف و اخلاق برای شهرداری اصفهان شکایت نامه‌ای را تنظیم و تقدیم دادسرای قضایی استان نموده که بعدها نیز توسط مسئولان جدید استان پی‌گیری شد.
پرحاشیه‌ترین و پر سر و صداترین پروژه‌ شهری در دو دهه اخیر در ابتدای خیابان چهارباغ عباسی در میان تلی از میراث کهن گیر می افتد.
و میراث فرهنگی دو سال مجبورمی شود که در این منطقه یک سایت کارشناسی راه اندازی کند.

کار به قدری کند می شود که صدای مسئولان شهری در می آید تا جایی که نورالله صلواتی یکی از اعضای شورای شهر اصفهان می گوید: برخی از کارگران، کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی با قاشق‌های چای خوری مشغول حفاری ایستگاه‌های مترو و به دنبال پیدا کردن آثار تاریخی هستند، او می افزاید: ما حساسیت‌های میراثی را درک می‌کنیم اما این افراط و
تفریط‌ ها رکودی جبران ناپذیر را برای شهر اصفهان به همراه خواهد داشت.

در گیر و دار این خبر ها و آمد و شدها ناگهان خبر می رسد که خط دو متروی اصفهان از زیر میدان نقش جهان عبور می کند.
شوکی مجدد به میراث دوستان اصفهان وارد می کند. اتفاقی که هیچکس در اصفهان تصور آن را در ذهن خود هم تجسم نمی کرد حالا مسولان نه تنها از خط یک عبرتی نگرفته بودند، خط دو را می خواهند از با ارزشترین و تاریخی ترین میدان جهان عبور دهند.

جایی که ایرینا یوکووا (دبیرکل یونسکو) برای پا نهادن به سنگ فرش های آن کفش های خود را از پا در آورد و گفت: من دلم نمی آید روی شاهکار یک عصر تاریخی با کفش قدم بگذارم.
خط دو متروی اصفهان قرار است از غرب به شرق کلانشهر اصفهان مسافر جابجا کند، اما با چه توجیهی قطعا میدان نقش جهان با چنین آوازه و شهرتی نه پایه های یک کاخ ویران شده است و نه کشف جدیدی از آثار تاریخی بلکه اینبار صحبت از میدانی است که 400 سال حرف برای گفتن دارد.

اما داستان مترو اصفهان به این غمگینی نیست، خط یک مترو با همه این اوصاف پس از 14 سال افتتاح شد و در آخرین خبرهای آمده نقش جهان نیز از دست مترو یک نفس راحت کشیده است، اما این پایان یک داستان تراژیک نیست بلکه باید همه حواسمان به خطوط جایگزین برای نقش جهان باشد چون اطراف این میدان و خیابان های نزدیک آن همگی دارای آثار با ارزشی هستند چراکه محور شهری اصفهان قدیم دقیقا در این منطقه از شهر متمرکز شده است.