تلاش « پیام نور» برای ترمیم رابطه صنعت و دانشگاه

دنیای اقتصاد، سیدمهرداد امیرکلالی- ارتباط میان صنعت و دانشگاه یکى از حلقه‌هاى مفقود تولید و مصرف علم در کشور است. ارتباطى که حاصل نیاز بخش صنعت و توانایى تولید علم در دانشگاه‌ها است. دانشگاه می‌تواند براى صنعت نیرو تربیت کند، براى رفع مشکلات صنعت مشاوره بدهد، نیاز جامعه را به صنعت منتقل کند و راهبردهاى جدید تولیدى را در اختیار صنعت بگذارد.

دانشگاه براى اینکه بتواند پاسخگوى نیازهاى صنعت باشد، باید نگاه خود را به جامعه و مسائل و نیازهاى آن معطوف و براى آن تولید علم کند. بعضی صاحب‌نظران معتقدند بسیاری از آموزش‌های دانشگاهی با نیاز صنعت هماهنگ نیست و به همین دلیل دانش‌آموخته گان پس از پایان دوره تحصیلی مجبورند به مشاغلی غیرمرتبط با رشته درسی‌شان فکر کنند.

در شماره‌های پیشین، گزارش‌هایی با محوریت موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه در گفت‌وگو با کارشناسان حوزه صنعت منتشر کردیم، اینک اما قصد داریم برای بررسی ابعاد این موضوع از دید یک مدیر و مدرس دانشگاهی به آن نگاه کنیم. به همین جهت با دکتر محمدعلی داوریار، رئیس دانشگاه پیام نور خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.

داوریار دانش‌آموخته مقطع دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی از دانشگاه فردوسی است. از جمله سوابق مدیریتی و اجرائی وی در بازه‌های مختلف زمانی می‌توان به ریاست دانشگاه پیام نور قوچان، معاونت فرهنگی پژوهشی دانشگاه پیام نور خراسان رضوی، ریاست دانشگاه پیام نور مرکز مشهد و مسئولیت موسسه آموزش عالی منطقه آزاد قشم اشاره کرد. آهنگ تغییرات در این دانشگاه پس از
سال 92 بسیار به کندی پیش رفت و او ازجمله مدیران استانی بود که دیرتر از سایر مدیران استان منصوب شد. در صحبت‌هایش تاکید می‌کند تا هنگامی‌که دانشگاه و صنعت به یکدیگر احساس نیاز نکنند هیچ اتفاقی در بحث پیوند بین این دو حوزه رخ نخواهد داد و البته این احساس نیاز اکنون درحال شکل گیری است. وی درباره برنامه‌های دانشگاه پیام نور خراسان رضوی می‌گوید که درحال پیگیری افتتاح شرکت‌های دانش‌بنیان هستند تا بتوانند از طریق این شرکت‌ها دستاوردهای خوبی در راستای اهداف جدید دانشگاه کسب کنند. داوریار با اشاره به تفاهم نامه میان دانشگاه و خانه صنعت، معدن و تجارت استان، می‌گوید در این رابطه قصد دارند پیوند مستحکمی با صنعت ایجاد کنند. او به این نکته اشاره دارد که این دانشگاه در سطح استان بالغ بر 40 هزار دانشجو دارد و با وجود دولتی بودن اما از بودجه دولتی بهره‌ای نمی‌برد و از طرفی مسئولان استانی نیز شناخت کافی از این دانشگاه ندارند.

وی برای ساماندهی مراکز مازاد دانشگاه در سطح استان از مذاکره با مسئولان استانی می‌گوید تا بتوان از این طریق هزینه‌ها را کاهش داد. داوریار به منتقدان خود در دانشگاه اعلام کرده است که درصورت ارائه طرح‌های مفید از آنان استقبال خواهد کرد. مشروح گفت‌وگو را می‌خوانید.

دانشگاه پیام نور چه برنامه‌ریزی برای بهبود خدمات به دانشجویان انجام داده است؟

آقای دکتر رستمی، رئیس دانشگاه پیام نور کشور، امسال را به‌نام سال ارتقاء کیفیت، درآمدزایی و ماموریت‌گرایی نامگذاری کردند. بنابراین شاهد یک تحول بزرگ در دانشگاه پیام نور هستیم و قرار است دانشگاه به سمت درآمد غیرشهریه‌ای سوق پیدا کند. در گذشته، آئین‌نامه‌های دانشگاه یا مسئولان دانشگاه قصد تحول نداشتند اما از امسال با برنامه دکتر رستمی و تیم ایشان به سمت ارتقاء کیفیت حرکت کرده‌ایم. توسعه کمّی را در دانشگاه متوقف کرده‌ایم و قصد بهبود کیفیت را داریم. یکی از راه‌هایی که درجهت افزایش درآمدهای غیرشهریه‌ای وجود دارد، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان است.

چه تدبیری برای بهترشدن پیوند میان دانشگاه و صنعت اندیشیده‌اید؟

یک نمونه شرکت دانش‌بنیان با همکاری برخی از اعضای هیات علمی و دانشجویان تشکیل شده است اما از امسال طبق آئین‎نامه، یک مرکز نوآوری جدید ایجاد می‌کنیم. طبق تفاهم نامه‌ای که میان دانشگاه پیام نور و معاونت علمی ریاست جمهوری منعقد شده است در وهله اول چهار استان برای استقرار مرکز نوآوری اقدام کردند و ما نیز مکانی را آماده کرده‌ایم که مهرماه افتتاح می‌شود. این مرکز نوآوری یک اقدام پایه‌ای و اساسی است و یکی از شرایط آن این است که یک شرکت دانش‌بنیان در آن افتتاح شود.

برای ارتقاء کیفیت به شرکت‌های دانش‌بنیان نیاز داریم و حتی برنامه داریم در آینده با رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی تفاهمی انجام دهیم تا جلساتی را برای اساتید و دانشجویان برگزار کنیم که با امور تاسیس شرکت دانش‌بنیان آشنا شوند و امیدواریم تا سال آینده چند شرکت نوپا داشته باشیم. این شرکت‌های نوپا باید یک تا دو سال فعالیت کنند تا محصولی تولید شود و یا اقدام نو و بدیعی داشته باشند که نهایتا مجوزی به آن شرکت اعطاء می‌کنند. برای راه‌اندازی هر مرکز نوآوری حدود 300 میلیون تومان درنظر گرفته شده است. در مرکز نوآوری، استعدادها دیده می‌شوند و با صنعت ارتباط می‌گیرند.

آیا در گذشته این اقدام در دانشگاه صورت گرفته بود؟

در سال 1387 که رئیس دانشگاه پیام نور مرکز مشهد بودم، اتاق ارتباط با صنعت را راه‌اندازی کردم و شخصی را به‌عنوان مسئول این اتاق معرفی کردم ولی انگیزه‌ای برای فعالیت نبود. دغدغه اصلی ما این است که مدیریت ارتباط با صنعت را در دانشگاه ایجاد کنیم. طبق تفاهمنامه دانشگاه با خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی قرار بر این شد که صاحبان صنایع به دانشگاه مراجعه کنند و از ما افراد واجد شرایطی برای کار در واحدهای صنعتی بخواهند؛ ما نیز دانشجویان نخبه را به آن‌ها معرفی می‌کنیم.

به‌نظر شما چه موانعی بر سر راه پیوند میان صنعت و دانشگاه وجود دارد؟

تاکنون به‌طور جدی وارد فرایند ارتباط با صنعت نشده بودیم و از موانع احتمالی آن اطلاع نداریم اما حاضریم که ریسک آن را برای دانشجویان بپذیریم. برای ارتباط با صنعت مشکلاتی وجود داشت. افراد صاحب صنعت، تجربه داشتند اما تئوری را باور نداشتند؛ از طرفی دانشگاهیان نظریه‌پردازی می‌کردند و با مشکلات و نیازهای صنعت آشنایی نداشتند. وظیفه ما این است که نقش حلقه واسط میان صنعت و دانشگاه را بازی کنیم.

بنده به مسئولان خانه صنعت و معدن عرض کردم که هر زمان شما عزیزان به نیروهایی برخورد کردید که برای شما مفید هستند، بنده آن دانشجویان را تضمین می‌کنم چون می‌دانم دانشجوی پیام نور با زحمت درس می‌خواند و نمره‌اش واقعی است. باید اقدام دوسویه فرهنگی صورت بگیرد و ما باید فرهنگ کاری را در محیط دانشگاه ایجاد کنیم.

تکلیف مراکز دانشگاهی که در شهرستان‌ها راه‌اندازی شده، درحالی‌که بازدهی کیفی ندارند و برای دانشگاه هزینه دارند، چیست؟

در آموزه‌های دینی، افراط و تفریط از نشانه‌های نفاق است. در گذشته اقداماتی انجام شده که شاید براساس نیاز روز بوده اما با این حال در آن زمان نیز بنده با افزایش کمّی مراکز دانشگاه در استان موافق نبودم و اکنون که به وضعیت مراکز در استان بنگریم، می‌بینیم تعدادی از آن‌ها مازاد هستند. این مراکز را ممکن است به پژوهشکده تبدیل کنیم یا مدیریت چند واحد را ادغام و متمرکز کنیم. با ملاحظات همه‌جانبه و رعایت اعتدال این ساماندهی مراکز را انجام خواهیم داد. دانشجویان عزیز در این واحدها باید بدانند که قصد ارتقاء کیفیت را داریم. از سویی با فرمانداران، نمایندگان و مسئولان شهرستان‌ها مذاکراتی را انجام خواهیم داد تا بتوانیم در سال اقتصاد مقاومتی از هزینه‌های دانشگاه بکاهیم.

وضعیت اعتبارات و بودجه دانشگاه به چه صورت است؟

این دانشگاه متعلق به دولت و بزرگترین دانشگاه دولتی است و مفتخریم که به بیشترین تعداد دانشجو در سیستم دولتی خدمات می‌دهیم. بیش از 40 هزار دانشجو در سطح استان داریم. بخش عمده بودجه‌ای که از سوی سازمان مرکزی پیام نور پرداخت می‌شود، از طریق شهریه‌هاست که 85 الی 90 درصد آن دوباره به استان تزریق می‌شود و حتی اگر صددرصد شهریه دانشجویان استان به دانشگاه بازگردد بازهم کفاف امور را نمی‌دهد. با وجود اینکه دانشگاه دولتی است اما چندان از بودجه دولت بهره‌ای نبُرده است. در شورای برنامه‌ریزی استان، اعتبارات خوبی وجود دارد و از مسئولان استانداری خواهشمندیم که به دانشگاه پیام نور سر بزنند تا اطلاعات آن‌ها افزایش پیدا کند.

در سطح استان از شورای برنامه‌ریزی استانداری، اعتباری به دانشگاه تخصیص داده نشده است. من معتقدم مسئولان از دانشگاه شناخت کافی ندارند. دانشجویان این دانشگاه طبق آمار در آزمون‌های مختلف استخدامی، ارشد و دکتری قبولی‌های خوبی دارند. کالج زبان انگلیسی دانشگاه پیام نور خراسان رضوی را هم در این شرایط تشکیل دادیم.

معیار شما برای ‌به‌کارگیری افراد در پست‌های دانشگاه چیست؟

من معتقدم علیرغم اینکه دانشگاه تولید فکر می‌کند اما نباید سیاست‌زده شود و در تلاشیم فضا را برای هرکسی که توان دارد، فراهم کنیم. توانمندی شرط اول است و به همکاران ابلاغ کردیم که از توانمندی‌های افراد فارغ از نوع پوشش و تفکر آن‌ها استفاده کنند تا باری از دوش دانشگاه برداشته شود. هر مدیری منتقد دارد اما بنده به منتقدان گفته‌ام اگر طرحی دارید، ارائه بدهید تا با افتخار آن را عملی کنیم. برنامه ما این است که در همه امور قانونمند حرکت کنیم.