راهنمای کاربردی گشت در شهربابک و روستاهای اطراف
سفر به دیار«ساسانی»
فاطمه باباخانی
بابک ساسانی پدربزرگ مادری اردشیر بابکان و از آخرین پادشاهان سلسله اشکانی شهری را در میانه ایران بنا نهاد که به نام شهربابک معروف است. این شهر باستانی در غرب کرمان واقع شده و در حوالی آن دستکندهای میمند و آتشکده آذربغ، از روزگاران قدیم به جا مانده‌اند. سفر به شهر بابک آن هم با توجه به فاصله نزدیک به دو و نیم ساعته (۲۳۰ کیلومتری) با کرمان، گزینه مناسبی برای گردشگرانی است که سفر به مقاصد متفاوت را در دستور کار خود دارند.
در شهر بابک چه می‌بینیم؟
حسینیه شهر بابک از جمله بناهای تاریخی است که در مرکز شهر بابک ساسانی قرار دارد.
فاطمه باباخانی
بابک ساسانی پدربزرگ مادری اردشیر بابکان و از آخرین پادشاهان سلسله اشکانی شهری را در میانه ایران بنا نهاد که به نام شهربابک معروف است. این شهر باستانی در غرب کرمان واقع شده و در حوالی آن دستکندهای میمند و آتشکده آذربغ، از روزگاران قدیم به جا مانده‌اند. سفر به شهر بابک آن هم با توجه به فاصله نزدیک به دو و نیم ساعته (۲۳۰ کیلومتری) با کرمان، گزینه مناسبی برای گردشگرانی است که سفر به مقاصد متفاوت را در دستور کار خود دارند.
در شهر بابک چه می‌بینیم؟
حسینیه شهر بابک از جمله بناهای تاریخی است که در مرکز شهر بابک ساسانی قرار دارد. درباره قدمت این بنا حرف بسیار است؛ در حالی که گروهی آن را به دوره اسماعیلیه نسبت می‌دهد، کتاب تاریخ شهر بابک، زمان ساخت آن را به دوران صفویه مرتبط می‌داند. با توجه به در هم تنیدگی فضاهای شهری، در ورودی حسینیه در کوچه‌ای قرار گرفته که زمانی بازار این شهر بوده است. مشابه سایر بناهای تاریخی، مسجد شهر بابک نیز از حوادث و تخریب‌هایی که بر اثر زمان پدید می‌آیند، مصون نمانده و برای ترمیم تخریب‌های صورت گرفته، مرمت‌هایی در آن انجام شده است که یکی از نمونه‌های آن به سال ۱۳۸۶ و بازسازی سقف شبستان توسط «حاج شیخ میرزا علی نجفی» برمی‌گردد. در شهر بابک، عمارت موسی خانی به‌عنوان یک عمارت اربابی از دیگر جاذبه‌های گردشگری است. این عمارت از بناهای دوران قاجاریه است که موسی خان پسر شیخ‌الله آن را ساخته و در تزئین آن از سکه بهره گرفته شده است. نقوشی از کبوتر، سرو، گل و بوته در کنار نقوش هندسی مانند شمسه و قاب‌بندی از دیگر مشخصه‌های عمارت موسی خانی است. در میانه حیاط عمارت نیز حوضی قرار گرفته و بر زیبایی آن افزوده است.
حاجی آخوند، نام حمام تاریخی شهر بابک است که در بخش «دهج» قرار دارد. این حمام در سال ۱۰۶۲ هجری شمسی ساخته شده و زیربنای آن به ۴۷۵ متر مربع می‌رسد. سه خزینه در کنار یک رختکن و حوض حمام از ویژگی‌های حمام حاجی آخوند است. برای گرم کردن آب نیز به روشن کردن آتش زیر لوله‌هایی می‌پرداختند که در صحن نصب شده بود. شکل ظاهری این حمام شباهت زیادی به حمام گنجعلی خان کرمان دارد و دیدن آن برای گردشگران خالی از لطف نیست. قلعه مرج از دیگر مناطق باستانی در شهربابک است که برخی نظیر دکتر هوف آلمانی آن را به زمان انسان‌های نخستین منتسب دانسته‌اند. این قلعه در دوره‌های مختلف تاریخی مرکز حکومت بوده و خوانین در آن زندگی می‌کرده‌اند. از این روست که روستاهای اطراف آن را نیز پاقلعه نام نهاده بودند. پیش اوستا، ریسه، کهنوج، باب حیه، مرج، افکوس و سرخان از جمله روستاهایی هستند که در منطقه پاقلعه واقع شده‌اند.
آتشکده‌ای به قدمت تاریخ
در ۳۰ کیلومتری شهربابک ویرانه‌ای به چشم می‌خورد که روزگاری یکی از مهم‌ترین آتشکده‌های ایران بود. این آتشکده در دوران حیات خود تاریخ پرتلاطمی را شاهد بوده است و از این روست که قامت آن هر روز خمیده‌تر از دیروز می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که بودجه‌های در نظر گرفته شده کفاف مرمت آن را نمی‌دهد. «آذربغ» در میانه جاده انار و شهر بابک و در روستایی خالی از سکنه به نام «کهتوکرها» قرار گرفته است. بنا به گفته‌هایی، آتشکده در دوران کیامنشی شکل گرفت و تخریب آن اولین بار به دست اسکندر مقدونی صورت گرفته است. پس از آن بابک ساسانی آن را بازسازی کرد. قرن‌ها بعد و با شورش افغان‌ها به شهر بابک، جنگ سختی میان دو گروه درمی‌گیرد که در نهایت با مقاومت اهالی شهر بابک و کشتار نیروهای افغان، آنها آتشکده را به توپ می‌بندند. در میانه این نبرد میرقطب‌الدین حیدر فرمانروای وقت و پسرانش نیز کشته شده و در محل آتشکده به خاک سپرده می‌شوند. از این واقعه تاریخی امروز تنها سنگ گورهای شکسته مزار سادات در مسجد کهتوکرها باقی مانده است.
غاری برای زائران
در ۸۰ کیلومتری بخش دهج شهر بابک غاری واقع شده که آن را به واسطه رد پای منتسب به حضرت ایوب (ع)، ایوب می‌نامند. شریان باریکی از آب که در حوضچه‌ای جمع می‌شود، زائرانی را که به غار ایوب می‌آیند سیراب می‌کند. منشا این غار به گدازه‌های آتشفشانی بازمی‌گردد و براساس پژوهش‌های صورت گرفته، انسان‌ها زمانی در آن زندگی می‌کردند؛ به‌طوری که آثار دوران اشکانی در آن به خوبی هویداست.
خبر خوش آب و هوا!
از مناطق خوش آب و هوای شهرستان شهر بابک، دهستان خبر(khabr) است که در ۷۰ کیلومتری آن واقع شده و محصول غالب آن بادام و گردو است. محصولات لبنی گوسفندی از دیگر فرآورده‌هایی است که روستاییان در این منطقه تولید می‌کنند. اما فارغ از جاذبه‌های غذایی و طبیعی همانند پارک ملی خبر که در نزدیکی این دهستان قرار دارد، قدمت سنگ نبشته‌های این دهستان نشانی از تاریخ کهن آن دارد. همچنین در برخی مناطق کوهستانی نقوشی از انسان در حال شکار یا تصاویر حیوانات دیده می‌شود که نشانه‌ای دیگر از قدمت خبر هستند.
دشت سرخ!
در ۲۰ کیلومتری شهربابک، بزرگ‌ترین دشت ریواس کشور با دو هزار و ۴۰۰ هکتار واقع شده است. این دشت در پایین دست کنگ، میدوک و مسینان قرار دارد و در زمان گل‌دهی ریواس در ماه اردیبهشت به رنگ قرمز درمی‌آید. البته در میمند، آبدر، پاقلعه و دهج نیز ریواس رشد می‌یابد و در ماه دوم بهار این مناطق نیز زیبایی خاصی پیدا می‌کنند؛ هر چند که وسعت مناطق در آنها به‌اندازه دشت ریواس نیست.
دستکندهای جهانی
معروف‌ترین منطقه گردشگری در شهربابک، روستای سه هزار ساله میمند است؛ روستایی که منظر فرهنگی آن سال گذشته به ثبت جهانی رسید. این روستا نشانه‌ای از سنت‌های هزاران سال گذشته مردم است که انسان‌ها خدایان را در کوه‌ها می‌جستند و کوه معنای توان و پایداری را در خود داشت. میمند در ۳۸ کیلومتری شهر بابک قرار دارد و دستکندهای آن جلوه‌ای از نخستین سکونتگاه‌های انسانی است. بنا به گفته برخی باستان‌شناسان این دستکندها پیش از سکونت محلی برای عبادت یا دفن مردگان بود اما به‌واسطه تغییرات هوایی و شرایط محیطی، این غارها به محلی برای سکونت انسان‌ها تبدیل شدند.
به واسطه شکل دستکندها، آنها در طول تاریخ برخلاف سایر بناها کمتر آسیب دیده‌اند اما در دهه‌های اخیر تغییراتی در آنها داده شده است. خانه‌های کنده شده در این روستا نیاز انسان‌ها را به هر گونه ملات یا آجر رفع کرده و به جای آن جای هر کدام از اشیا نظیر ظروف، رختخواب و سایر اشیا با کندن دیوار به دست آمده است. خانه‌های میمند هر کدام براساس سلیقه معمار خود کنده شده است که می‌تواند شامل یک یا چند اتاق به همراه اصطبل باشد و بزرگ‌ترین آنها ۹۰ متر است به این خانه ها کیچه می‌گویند. همچنین در دیوار کنار در «کلیدون»(کلید دان) نصب می‌شود که کلید را در آن قرار می‌دهند. به واسطه روشن کردن آتش در درون اتاق‌ها طی قرن‌ها،رنگ سقف عموما به مشکی می‌زند هر چند که همین امر نیز عمر بیشتر اتاق‌ها را به همراه داشته است. در حال حاضر ۴۰۶ کیچه و دو هزار و ۵۶۰ اتاق در میمند وجود دارد. کف پوش بسیاری از دستکندهای میمند از نمد است هر چند که گلیم و قالیچه نیز در برخی خانه‌های این روستا وجود دارد. مدرسه و حمام میمند از جمله اماکن قابل توجه برای بازدید گردشگران خواهد بود. حوضچه حمام، دالان و رختکن گرچه جالب توجه هستند اما سنگ مرمری که در بالای صحن گذاشته شده و نور را در حمام منعکس می‌کند، از جالب توجه‌ترین بخش‌هاست. روغن کنتون از دیگر منابع روشنایی است که از ریشه گیاه جلا به دست می‌آمده و در چراغ موشی ریخته می‌شده است؛ هر چند که هم اکنون برق‌کشی، حمام روستا را از چنین منابعی بی‌نیاز کرده است. مدرسه قدیم میمند نیز مشابه سایر خانه‌ها ساخته شده، با این تفاوت که نسبت به آنها بزرگ‌تر است. تعداد کلاس‌های این مدرسه ۵ اتاق است و حیاطی دارد که با سنگ خشکه چین محصور شده است. در حیاط مدرسه حتی درختی به نام تایی وجود دارد که فضای سبز آن را شامل می‌شود. در میمند مسجدی نیز برای نیایش اهالی وجود دارد که محراب آن را در سنگ کنده‌اند. این مسجد با قالی‌های دستبافت منطقه پوشیده شده و بنای آن به سال ۱۲۴۰ هجری قمری بازمی‌گردد.
کجا اقامت کنیم؟
برای اقامت و بازدید از این جاذبه‌های تاریخی و طبیعی گزینه‌های متفاوتی وجود دارد که یکی از آنها مهمانسرا و هتل میمند است. این هتل در روستا واقع شده و گردشگر می‌تواند با اقامت در آن، شیوه زندگی اهالی میمند را تجربه کند. میزهای این اقامتگاه از سنگ و پایه چوبی است و غذاهای سنتی و بومی برای مهمانان سرو می‌شود. مهمانسرای میمند در سمت چپ ابتدای روستا قرار گرفته و اتاق‌های آن به گونه‌ای مجهز شده‌اند که بافت تاریخی آن دست نخورده باقی بماند. نمونه این امر در چوب لباسی اتاق‌ها است که با چوب درخت سنجد و تخت خواب‌هایی با همین جنس چوب مهیا شده است. از آنجا که سرویس‌های بهداشتی و حمام آب گرم جزو فضای هر اتاق در گذشته نبود، در فاصله ۲۰ متری از مهمانسرا و در کنار رودخانه این سرویس‌ها راه‌اندازی شده‌اند.
از جمله خدماتی که هتل سنتی میمند به گردشگران ارائه می‌دهد گشت و گذاردر خانه‌های محلی است که می‌توانید صنایع دستی را از محلی‌ها به‌صورت مستقیم خریداری کنید. در کنار آن، برنامه‌های بازدید از چراگاه‌ها و خانه‌های سرآغل در کنار گشت و گذار در طبیعت اطراف آن وجود دارد. برای این گشت و گذارها می‌توانید از راهنمای محلی بهره بگیرید تا بدون هیچ مشکلی به مکان‌های موردنظرتان وارد شوید. هزینه یک شب اقامت در این مهمانسرا برای مهمانان ایرانی هر نفر ۳۵ هزار تومان است؛ این هزینه البته برای گردشگران خارجی به ۷۵ هزار تومان می‌رسد. در میمند علاوه بر مهمانسرا، خانه‌های روستایی نیز این روزها به ارائه خدمات به گردشگران می‌پردازند و تلاش می‌کنند سهمی در این صنعت داشته باشند. این خانه‌ها گرچه امکانات مهمانسرای سنتی را ندارند اما هزینه‌شان نیز به همان نسبت پایین‌تر است. از این رو اگر قصد سفر ارزان‌تر و تجربه مهمان‌نوازی کاملا سنتی را دارید می‌توانید این خانه‌ها را انتخاب کنید. اقامتگاه بومگردی ریواس از دیگر اقامتگاه‌هایی است که در شهر بابک قرار گرفته و این روزها پذیرای گردشگران است. ریواس در روستای دهنو فرحزاد یعنی در ۵ کیلومتری ابتدای شهر بابک- سیرجان و نزدیک‌ترین شهر به میمند یعنی در ۱۰ دقیقه‌ای شهربابک و ۲۰ دقیقه‌ای میمند قرار دارد. این اقامتگاه یک خانه‌باغ روستایی است که گردشگران علاوه بر اقامت در آن می‌توانند تجربه‌هایی نظیر قالی بافی سنتی، چهل تکه دوزی، ساخت عروسک دست ساز و بازی‌های سنتی را به دست بیاورند. همچنین برای رعایت حال گردشگران، صنایع دستی و داروهای گیاهی نیز در غرفه‌ای به آنها عرضه می‌شود. در فصول گرم سال صاحبان اقامتگاه، گزینه کاهگل کاری را به جاذبه‌های خود اضافه کرده‌اند که در صورت درخواست گردشگران مقدمات آن مهیا می‌شود.
چایخانه خانه روستایی ریواس هم یک اتاق کاهگلی است که با اجاق هیزمی فضایی برای گردهم آمدن دور آتش را به ویژه در فصول سرد مهیا می‌کند. همچنین استخر کوچکی برای آب و گل بازی بچه‌ها و استخر بزرگی برای آبیاری باغ در اقامتگاه ریواس وجود دارد. اتاق‌های این خانه روستایی شامل اتاق سه نفره، پنج نفره و اتاقی برای اسکان تورهای بزرگ است که در همه آنها تشک، لحاف، متکا و ملحفه تمیز در کنار بخاری گازسوز و کولر مهیا است.
چه غذایی سفارش دهیم؟
دمپخت گوشت که ترکیبی از گوشت، نخود، زیره، برنج، گوجه و ادویه جات است از جمله غذاهای سنتی به شمار می‌رود که در اقامتگاه ریواس سرو می‌شود. اشکنه مخصوص، کشک کلجوش، اشکنه گوجه و ماستینه محلی (اسپار) از دیگر غذاهای محلی در این اقامتگاه است. در هتل سنتی میمند نیز بز قورمه با گوشت گوسفند، کشک بادمجان، کالجوش و آبگرمو، از جمله غذاهای سنتی است که با آنها اسپار، ماست، نوشابه و دوغ سرو می‌شود. اگر قصد اقامت در خانه‌های محلی را داشته باشید نیز می‌توانید هرکدام از این غذاها را از صاحب خانه بخواهید.
چگونه به شهربابک و میمند برویم؟
برای رسیدن به میمند گزینه‌های متفاوتی وجود دارد. اگر مبدا شما تهران است، تا میمند ۹۳۰ کیلومتر فاصله دارید و بهترین مسیر برای طی کردن آن از جاده یزد است. با گذر از مهریز و انار به شهر بابک وارد شده و پس از آن به میمند می‌روید. در این مسیر از یزد تا میمند ۲۹۰ کیلومتر فاصله است و با گذشت ۱۷۰ کیلومتر در مسیر جاده یزد-کرمان، به انار خواهید رسید. از انار به بعد وارد جاده ترانزیتی بندرعباس و پس از یک فاصله ۱۰۵ کیلومتری به شهربابک وارد می‌شوید. از این شهر تا میمند تنها ۳۵ کیلومتر فاصله است. فاصله روستای میمند تا کرمان ۲۲۰ کیلومتر و تا اصفهان ۵۳۰ کیلومتر است. بنابراین با رسیدن به هر یک از این شهرها می‌توانید با گذشت زمانی از دو تا ۵ ساعت در این روستای تاریخی باشید.
ارسال نظر