خودروهای فرمول یک منشا بسیاری از فناوری‌هایی هستند که خودروهای سوپر اسپرت امروزی را به حرکت در می‌آورند. میلیون‌ها دلار صرف افزایش راندمان این خودروها می‌شود تا با وزن کمتر قدرت و شتاب بیشتری به‌دست بیاید. خودروهای فرمول یک از نظر طراحی فنی اوج فناوری هستند و قادرند با سرعت بسیار زیاد پیچ‌های تند را بدون خارج شدن از پیست دور بزنند و در کمتر از ۳ ثانیه به سرعت‌های سرسام‌آوری برسند. دور موتور در خودروهای امروز تا ۱۹ هزار دور در دقیقه می‌رسند و صدها سنسور کار آنالیز وضعیت موتور را برعهده دارند. برخی قطعات این خودروها با قیمت یک خودروی گرانقیمت برابری می‌کند و میلیون‌ها دلار صرف تحقیق و توسعه فناوری در آنها می‌شود. همه اینها برای آن نیست که صرفا خودرویی سریع بسازند، بلکه برای آن است که خودرویی بسازند که همیشه سریع برود حتی در پیچ‌های U شکل یا ۱۸۰ درجه و این اصلا کار راحتی نیست. در ادامه با خودروهای تاریخ‌ساز فرمول یک در طول تاریخ ۶۵ ساله این مسابقات آشنا خواهیم شد.

مک لارن MP4/ 4

مدل MP۴/ ۴ یکی از موفق‌ترین خودروهای فرمول یک مک لارن در سال ۱۹۸۸ بوده است که از سوی طراح آمریکایی به نام استیو نیکولاس و کمک گرفتن از گوردون موری به‌عنوان مدیر فنی تیم طراحی شده است. پیش از طراحی این خودرو مک لارن دوران سختی را در پیست‌های مسابقه سپری می‌کرد و نتایج خوبی به‌دست نمی‌آورد. با معرفی و ساخت این مدل که موتور ۵/ ۱ لیتری ۶ سیلندر با ۲ توربو شارژر و ۹۰۰ اسب بخار قدرت داشت همه چیز برای مک‌لارن رنگ و بوی پیروزی می‌گیرد. این خودرو با تغییراتی که در چار‌چوب قوانین داشت توانست قطار پیروزی‌های مک‌لارن را به راه بیندازد. جعبه دنده ۶ سرعته و‌ دستی این قدرت سرسام‌آور را به سمت چرخ‌های عقب هدایت می‌کند. وضعیت نشستن در این خودرو نسبت به گذشته تغییر می‌کند و در ابتدا با مقاومت راننده‌ها مواجه می‌شود اما بعد از مدتی آنها به این تغییر عادت می‌کنند و این تغییر به‌تدریج به خودروهای دیگر فرمول یک هم سرایت می‌کند. آیرتون سنا، راننده مشهور برزیلی با این خودرو رانندگی می‌کرد.

فراری F2004

در سال ۲۰۰۴ فراری با ساخت نسخه ارتقا یافته‌ای از F۲۰۰۳GA توانست موفق ظاهر شود و این خودرو این افتخار را داشته است که مایکل شوماخر معروف پشت فرمانش بنشیند و افتخارات بسیاری را برای فراری در این سال به همراه داشته است و به‌عنوان یکی از پر‌افتخار‌ترین خودروهای فراری لقب بگیرد. طرح کلی این مدل بر اساس مدل قبلی ساخته شده است. ولی طراحی جدید باله جلو سرآغاز یک تحول اساسی در باله خودروی تمام تیم‌ها شد. موتور ۳ لیتری F۲۰۰۴ تعداد سیلندرهایش به ۱۰ می‌رسد و بر خلاف خودروهای خیابانی دور موتور در فرمول یک بسیار بالاست و به ۱۹ هزار دور در دقیقه هم می‌رسد و قدرتی که تولید می‌شود ۸۸۰ تا ۹۵۰ اسب بخار است. این قدرت بالا با توجه به محدودیت وزنی که وجود دارد باعث می‌شود خودرو شتاب اعجاب‌آوری داشته باشد و بتواند به‌سرعت شتاب گرفته، سرعتش کم شده و مجدد به سرعت قبل برگردد. اهمیت دیگر این خودرو به این دلیل است که مایکل شوماخر افسانه‌ای هفتمین و آخرین قهرمانی خود را در فرمول یک با این خودرو به دست آورد.

مازراتی 250F

در دهه ۵۰ خودروهایی که در مسابقات فرمول یک شرکت می‌کردند ظاهر متفاوتی نسبت به خودروهای امروزی داشتند. مازراتی ۲۵۰F از جمله خودروهایی است که در سال‌های ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۰ در فرمول یک حضور چشمگیری داشته است. این خودرو به موتور ۵/ ۲ لیتری مجهز بوده است که در اولین حضور رسمی‌اش در پیست به مقاوم اولی می‌رسد. طراحی بدنه در این خودرو خاص و شبیه قلم و مخروطی شکل بوده است. حجم موتور این مازراتی مسابقه‌ای ۵/ ۲ لیتر و ۶ سیلندر بوده است که می‌توانسته ۲۴۱ اسب بخار قدرت تولید کند و حداکثر به سرعت ۲۸۰ کیلومتر در ساعت برسد. قدرت تولیدی موتور توسط جعبه دنده‌ای ۴ سرعته و دستی به چرخ‌های عقب منتقل می‌شود. مازراتی از این خودرو در ۶ فصل استفاده و دو قهرمانی را از آن خود کرده است. خوآن مانوئل فانجیو از جمله راننده‌های مشهوری بوده است که با ۲۵۰F وارد پیست مسابقات شده است. در کنار موتور قدرتمند، بدنه آلومینیومی و شاسی محکم از جمله ویژگی‌های این مازراتی پر سرعت بوده است.

جردن 191

ادی جردن، بنیانگذار تیم جردن گرند پریکس از طراح معروف‌گری اندرسون درخواست می‌کند تا برای مسابقات فرمول‌یک جردن خودرویی متفاوت و با قابلیت بالا طراحی کند. ادی خود از جمله راننده‌های موفق فرمول یک بوده است و تصمیم می‌گیرد تیم و خودروی خودش را داشته باشد. خودرویی که اندرسون طراحی می‌کند ظاهری جذاب با موتور ۵/ ۳ لیتری و ۸ سیلندر ساخت شرکت فورد با قدرت ۶۷۰ اسب بخار را در ۱۳۲۰۰ دور در دقیقه داشته است که در سری مسابقات ۱۹۹۱ حاضر شد. قدرت تولیدی توسط موتور با کمک جعبه دنده‌ای ۶ سرعته و دستی به چرخ‌های عقب منتقل می‌شود. بدنه این خودرو از فیبرکربن است و با ۵۰۵ کیلو وزن توانسته در میان خودروهای موفق فرمول یک قرار بگیرد. موتوری که در این خودرو استفاده شده است قدرت کمتری نسبت به مدل‌های ۱۰ سیلندر تولید می‌کند اما طراحی خاص و زیبای این خودرو باعث شده است در لیست برترین‌های فرمول یک قرار بگیرد و برای همیشه در تاریخ باقی بماند.

برابم BT52

خودروی BT۵۲ در سال ۱۹۸۳ از سوی طراح معروف گوردون موری طراحی شد. این خودرو از قلب تپنده بی‌ام‌و M۱۲/ ۱۳ استفاده کرده است. این موتور توربوشارژر قدرتی معادل ۶۴۰ اسب‌بخار را تولید می‌کرده است. در همان سال‌ها FIA با ایجاد تغییر در قوانین و مقررات ساخت خودروهای فرمول یک صاف بودن زیر خودرو را اجباری اعلام کرد تا نیروی رو‌به بالا در این خودرو به حداقل ممکن برسد. با ایجاد این تغییر BT۵۲ تغییراتی در بخشی‌های دیگر اعمال کرد تا نیروی رو به پایین زیاد‌تری تولید شود و باعث پایداری خودرو شود. موتور قدرتمند این خودرو ۴ سیلندر با حجم ۵/ ۱ لیتر بوده است که باعث شده این خودرو در چند دوره از مسابقات جایزه بزرگ مقام بیاورد و اولین خودروی فرمول یک با موتور توربوشارژر لقب گرفته است که به مقام قهرمانی هم دست پیدا کرده است. موری این خودرو را بسیار سبک طراحی کرده است و حتی باک بنزین آن را هم کوچک در نظر گرفت و در میان مسابقه آنها مجبور به سوخت‌گیری بودند.

آلفا رومئو 158

در دهه ۵۰ آلفا رمئو با این خودروی ۸ سیلندر استوانه‌ای شکلش پا به رقابت‌های فرمول یک گذاشته است و تلاش کرده است عنوان قهرمانی را با اتکا به قدرت و سرعت این خودرو به‌دست بیاورد که در این راه موفق هم بوده است. این خودرو و خودروی بعدی با شمار ۱۵۹ در ۵۴ مسابقه‌ای که شرکت کردند از ۴۷ مسابقه به موفقیت رسیدند که رکورد فوق‌العاده‌ای برای این برند به‌حساب می‌آید. این خودرو در بین سال‌های ۱۹۳۷ تا ۱۹۳۸ ساخته شده است. نام خودرو از حجم و تعداد سیلندرهای آن گرفته شده است که حجمی برابر با ۵/ ۱ لیتر و ۸ سیلندر داشته است. قدرت خروجی این موتورهای ۵/ ۱ لیتری به ۲۰۰ اسب بخار در دور موتور ۷ هزار دور در دقیقه هم می‌رسیده است. در سال ۱۹۴۷ با تغییر قوانین موتور خودرو هم تغییر کرد و قدرتش به ۳۰۰ اسب بخار افزایش یافت. سرعت این خودروی ۷۰۰ کیلوگرمی به ۲۹۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد که در زمان خود سرعت فوق‌العاده‌ای به‌حساب می‌آمده است.

ایگل MK1

دن گورنی برای حضور موثر‌تر در رقابت‌های فرمول یک طراح معروف خودروهای مسابقه به نام لن‌تری را استخدام می‌کند تا برایش خودرویی قابل‌اتکا و قدرتمندی را بر اساس اصول آن زمان فرمول یک به‌صورت اختصاصی بسازد. این خودرو برای شرکت در مسابقات سال ۱۹۶۶ برنامه‌ریزی شد تا بتواند با قدرت وارد این عرصه شود. تری از خودروی لوتوس الهام گرفت. موتور این خودرو ۴ سیلندر با حجم ۷/ ۲ لیتر بوده است و سپس به ۳ لیتر و ۱۲ سیلندر ارتقا پیدا کرد که می‌توانست ۳۹۰ اسب بخار نیرو تولید کند و در مسابقات جایزه بزرگ بلژیک در سال ۱۹۶۷ به مقام دوم رسید. برد در بلژیک افتخاری بود برای خودروهای ساخت آمریکا که دیگر در مسابقات فرمول یک تا به امروز دیگر تکرار نشده است. تمام بخش‌های این خودرو توسط تیم گورنی ساخته شد و جزو معدود خودروهایی بوده است که از صفر تا صد آن از سوی تیم طراحی و ساخته شده است چراکه عموما قطعات خودروهای فرمول یک مانند موتور خود را از خودرو سازان دیگر تامین می‌کنند.

فراری 156

فراری از جمله تیم‌هایی است که نامش با مسابقات فرمول یک عجین شده است و همواره حضور پرقدرتی داشته است. این خودرو در سال ۱۹۶۱ معرفی شده است که با تغییر قوانین مربوط به حجم موتور از ۵/ ۲ لیتر به ۵/ ۱ لیتر با ۶ سیلندر کاهش حجم داشته است. این خودرو توانست در دو رقابت در سال ۱۹۶۱ به مقام قهرمانی برسد. قدرت موتور در این فراری پر افتخار ۲۰۰ اسب‌بخار بوده که جعبه‌دنده‌ای ۵ سرعته وظیفه انتقال قدرت به چرخ‌ها را در آن بر عهده داشته است. وزن این خودرو ۴۶۰ بوده است که از نظر طراحی با خودروهای امروزی بسیار متفاوت بوده و شکل آن شبیه دماغ کوسه طراحی شده است. تمام ویژگی‌ها در این فراری جمع شده‌اند، باعث شدند تا سرعتش به ۲۴۰ کیلومتر در ساعت برسد. در تاریخچه این خودرو حادثه سال ۱۹۶۱ جایزه بزرگ ایتالیا وجود دارد که ۱۵ تماشاچی در جریان آن کشته شدند. در سال ۱۹۶ توانست عنوان قهرمانی خود را تکرار کند و در اوج با این سری مسابقات حساس خداحافظی کند.

فراری 312T

در تاریخچه حضور فراری در مسابقات فرمول یک خودروی ۳۱۲T در بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۰ برای این تیم افتخار‌آفرینی کرده است. خودروهای فرمول یک اصولا تا زمانی که قوانین تغییر نکند یا از نظر توان به قدرت و شتاب بیشتری نیاز نباشد مورد استفاده قرار می‌گیرند و حضور ۵ ساله این مدل نشان می‌دهد که عملکرد و خصوصیات مطلوبی داشته است که برای سال‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. موتوری که در این مدل استفاده شده است ۱۲ سیلندر ۳ لیتری است که می‌تواند ۴۸۵ اسب بخار قدرت با گشتاور ۳۲۰ نیوتن بر‌ متر تولید کند. جعبه دنده اختصاصی فراری با داشتن ۵ دنده دستی قدرت موتور را به چرخ‌ها منتقل می‌کرده است. از ۹۰ مسابقه‌ای که فراری از ۳۱۲T استفاده کرده است، در ۲۷ مسابقه برنده از پیست خارج شده و در ۶۱ مورد بر روی سکو قرار گرفته است که کارنامه بسیارخوبی برای این خودروی فراری است. در سال ۱۹۷۶ این خودرو با دنیای رقابت‌های فرمول یک خداحافظی می‌کند و جای خود را به نسخه‌های بعدی می‌دهد.

لوتوس 49

کولین چاپمن از جمله مخترعان و مهندسانی بوده است که با پشتکار فراوان لوتوس ۴۹ را برای مسابقات فرمول یک سال ۱۹۶۷ برای تیم لوتوس می‌سازد. بعد از اینکه لوتوس فصل سختی را در کلاس ۳ لیتری فرمول یک پشت‌سر گذاشته بود چاپمن دست به‌کار شد و از خودروهای گذشته این شرکت برای ساخت مدلی بهتر الهام گرفت. موتور ۸ سیلندر فورد با وزن ۱۶۸ کیلو در دل این خودرو قرار گرفت که می‌توانست ۴۱۰ اسب بخار قدرت تولید کند. لوتوس با استفاده از این خودرو در ۴۲ مسابقه شرکت می‌کند که در ۱۲ مسابقه برنده و ۲۳ مسابقه بر روی سکو قرار می‌گیرد. قوانین حاکم بر مسابقات خودرو همواره در حال تغییر بوده‌اند و این موضوع بر روی ظاهر و توان خودروها موثر بوده است. از نظر طراحی لوتوس ۴۹ ظاهری نسبتا مخروطی شکل داشته است که از باله‌های بزرگ امروزی خبری نبوده است. در هر سیلندر از این موتور فورد که در لوتوس استفاده شده بود ۴ سوپاپ وجود داشت و وزن نهایی خودرو ۵۳۰ کیلوگرم بوده است.