برنامه مالی برای تهران 94
شهردار تهران هفته گذشته لایحه بودجه سال 94 را در ابعاد 17 هزار و 460 میلیارد تومان به شورای شهر تهران آورد. لایحه‌ای که اگرچه از سقف تعیین شده در برنامه 5 ساله دوم شهرداری تهران کمتر است و نسبت به بودجه سال جاری فقط 9/8 درصد افزایش داشت اما اطلاعاتی در لایحه بودجه پیشنهادی گنجانده شده که به گفته برخی از کارشناسان می‌تواند علامتی برای تمایل دوباره شهرداری برای آغاز دوباره شکل جدید فعالیت‌های عمرانی باشد. پیش از ارائه بودجه زمزمه‌هایی میان برخی از اعضای شورای شهر قوت گرفته بود که شهرداری نیز همچون دولت باید به دلیل ادامه شرایط سخت اقتصادی در سال آینده لایحه بودجه را با تدابیر انقباضی تنظیم کند، از این رو وقتی محمدباقر قالیباف بازهم بدون پیش‌بینی قبلی در صحن علنی شورا حاضر شد و از تقدیم لایحه 17 هزار و 460 میلیاردی خبر داد، گفت: شرایط خاص اقتصادی کشور و حاکمیت رکود سنگین ساخت‌وساز در پایتخت دو عاملی است که باعث شده بودجه سال آینده شهر تهران با طعم احتیاط نوشته شود. تاکید ویژه شهردار تهران بر اثرگذاری رکود ساخت‌وساز در تحقق درآمدهای سال جاری و پیشنهاد بودجه انقباضی برای سال آینده به دلیل پیش‌بینی ادامه رکود بخش مسکن در حالی بود که پیش از این علیرضا نادری معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اثرگذاری این رکود بر تحقق درآمدها و بودجه‌نویسی سال آینده شهرداری تهران را کاملا رد کرده بود.
شهردار تهران البته در پاسخ به برخی منتقدان عملکرد شهرداری به دلیل وابستگی بیش از درصدی منابع شهرداری به ساخت‌وساز، ادعاهایی درخصوص اداره شهر با توقف کامل ساخت‌وساز نیز مطرح کرد. او گفت: اگر ساخت‌و‌ساز در تهران ۱۰۰ درصد متوقف شود به شرطی که شهرداری متهم به این نباشد که اشتغال را از بین برده است مجموع هزینه‌های جاری و نگهداشت شهر فقط ۵ هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان است، از سوی دیگر مجموع درآمدهای شهر تهران فارغ از عوارض ساخت‌وساز به ۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان می‌رسد که نشان می‌دهد شهرداری حدود ۲ هزار میلیارد تومان درآمد مازاد دارد که می‌تواند صرف توسعه کند. او ادامه داد: اگر شهرداری تک‌محصولی از حوزه ساخت‌و‌ساز است، دولت نیز از نفت درآمدزایی می‌کند. در صورتی که مراجع ذی‌صلاح ساخت‌وساز را تعطیل کنند، با ۲ هزار میلیارد تومان شهر تهران را اداره می‌کنیم.
او در صحن شورا به ارائه اطلاعاتی از محتوای بودجه نیز پرداخت. سهم درآمدهای ناپایدار- انواع عوارض دریافتی از ساخت‌وساز- در بودجه سال آینده شهرداری از 57درصد امسال به 52درصد کاهش پیدا کرده است. از کل بودجه 15 هزار و 845 میلیارد تومانی امسال شهرداری تهران، حدود 9 هزار میلیارد تومان، به شکل درآمد حاصل از عوارض ساخت‌وساز بود. با این حال، کاهش 5واحد درصدی سهم این نوع منبع مالی در لایحه 94، به معنای عدم افزایش ریالی این درآمد در سال آینده است.
از سوی دیگر، سهم «درآمدهای نقدی» از ۶/۴۹ درصد در بودجه ۹۳ به ۶۳ درصد در لایحه بودجه ۹۴ افزایش یافته و سهم «درآمدهای غیرنقدی» از ۴/۵۰ درصد به ۳۷ درصد رسیده است. به گفته کارشناسان درآمدهای غیرنقدی شهرداری از دو محل «فروش املاک» و «تهاتر امتیاز تراکم با طلب پیمانکاران شهرداری» حاصل می‌شود و چون پیش‌بینی می‌شود رکود مسکن در سال آینده، قیمت فروش ملک و تقاضا برای دریافت امتیاز تراکم را زیاد نمی‌کند، در نتیجه سهم درآمد غیرنقدی سال۹۴ کاهش یافته است.
ارائه برخی اطلاعات بودجه با موجی از انتقادات اعضای شورای شهر تهران همراه شد. رحمت‌الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورا یکی از اولین نفراتی بود که نسبت به انتقال دیون پیمانکاران به بودجه سال 94 اعتراض کرد. او خطاب به شهردار تهران گفت: در همه جا عرف است که در ابتدا گزارش عملکرد ارائه می‌دهند و بعد برنامه‌های سال آتی را پیش‌بینی می‌کنند، شهردار تهران نیز می‌بایست گزارش عملکرد سال 93 را ارائه می‌داد و بعد بودجه 94 را تقدیم می‌کرد. او ادامه داد: یکی از ایراداتی که به بودجه 94 وارد است پیش‌بینی دیون پیمانکاران است. در ابتدا باید پرسید چرا این دیون ایجاد شد و اگر در سال‌های قبل پیش‌بینی برای پرداخت دیون می‌شده چرا این پرداخت‌ها صورت نگرفته است. اگر هم پرداخت شده پس چرا دیون باقی مانده، این هزینه‌ها کجا رفته است؟
افزایش ۱۰ درصدی بودجه که به اعتقاد مدیران شهرداری سهم حداقلی و معقول برای بودجه سال آینده محسوب می‌شد نیز با انتقاد بسیاری از اعضا مواجه شد. محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا در این باره عنوان کرد: با توجه به وضعیت کنونی کشور به نظر من همین افزایش ۱۰ درصدی بودجه نیز ضرورت نداشت کما اینکه شهردار تهران گفتند ۷۰ درصد بودجه صرف زیر‌ساخت‌ها می‌شود. محمد مهدی تندگویان سخنگوی کمیسیون شهرسازی و معماری نیز با اشاره به سخنان قالیباف مبنی بر اداره شهر در صورت توقف کامل ساخت و سازها گفت: آقای قالیباف بیان کرد اگر اکنون ساخت و سازها را انجام ندهیم ۲هزار میلیارد تومان مازاد بر هزینه‌ها وجود دارد و این را به‌عنوان یکی از مفاهیم اقتصاد مقاومتی بیان کردند که این گونه نیست.
اظهار‌نظر برخی از اعضا در مورد دور از دسترس بودن منابع درنظرگرفته شده در بودجه 94 شهرداری تهران به نظر می‌رسد روند بررسی و تصویب بودجه سال آینده را با اما و اگرهایی رو‌به‌رو کند. کما اینکه محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورا نیز دراین باره به «دنیای اقتصاد» گفت: برای آنکه بتوانیم تصمیم‌گیری کارشناسی برای تصویب لایحه پیشنهادی بودجه سال 94 داشته باشیم نیاز است که ابتدا در کمیسیون‌ها و کارگروه‌های تخصصی بررسی کارشناسی شود. او ادامه داد: اما آنچه اجمالا می‌توان در مورد این بودجه گفت این است که 10 درصد افزایش بودجه پیشنهادی در سال آینده قابل دسترسی نیست و اگر هم قابل دسترسی باشد در سال آینده از توان، قدرت و پتانسیل درآمدی شهردای خارج است مگر آنکه دوباره به دنبال تغییر کاربری‌ها و فروش تراکم بروند. حقانی تاکید کرد: مطلب مهم این است که وقتی 70 درصد از بودجه را خرج زیرساخت‌ها می‌کنیم به معنی آن است که 70 درصد بودجه صرف ساخت وساز و نهایتا خراب کردن زیر‌ساخت‌های اولیه می‌شود. ضمن آنکه آقای شهردار مدعی هستند همین الان 7 هزار میلیارد تومان درآمد پایدار داریم که چنین چیزی وجود ندارد. به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم تا 70 درصد از درآمدهای شهری وابسته به ساخت‌وساز است یعنی این‌طور که آقای قالیباف گفته‌اند 7 هزار میلیارد تومان درآمد پایدار داریم نیست. او افزود: علاوه بر آن ساخت‌وساز در تهران نمی‌تواند متوقف شود چون به‌صورت طبیعی ساخت و ساز برای شهری همچون تهران ضروری است.