نقشه راه هفتمین کنفرانس دکو
زینب طاری - تیرماه سال 1387، صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته ایران، شاهد برگزاری اوّلین و مهمترین رویداد علمی- فرهنگی کشور، کنفرانس دکو 2008،بود. دستاوردهای با ارزش این کنفرانس باعث شد هرسال با برگزاری کنفرانس بین المللی دکو، در راستای رشد و پیشرفت این صنعت گام های بلندی برداشته شود. هدف از برگزاری این کنفرانس، همگرایی دست اندرکاران صنعت مبلمان و نهادهای علمی و پژوهشی، ایجاد ارتباط و جلب حمایت سازمان‌ها و نهادهای خصوصی، دولتی و بین المللی و تبادل اطّلاعات، تجربیات و دانش اعلام شده است. در سال 1391 با تشکیل شورای ملی مبلمان و دکوراسیون ایران و صنایع وابسته به عنوان یک تشکل ملی، فراگیر و متولی در صنعت و تجارت مبلمان، مقرر شد همایش دکو توسط این شورا برگزار شود. هفتمین کنفرانس بین‌المللی دکو - دکو 2014- مهرماه سال جاری توسط شورای ملی مبلمان و دکوراسیون ایران و صنایع وابسته برگزار خواهد شد. اطلاع رسانی درباره چگونگی اجرای دکو 2014 و موضوعات آن، ما را بر آن داشت میزگردی با حضور مظفر علیخانی دبیر کل شورای ملی مبلمان، دکوراسیون ایران و صنایع وابسته و دبیر کنفرانس دکو 2014، و همچنین اعضای کمیته علمی دکتر جمشید اثنا عشری، دکتر بیژن شیری، دکتر عبدالرضا محسنی، مهندس رضا لاهیجی و نیز مدیر موزه مبل، لیلا رتبه‌ای برگزار کنیم. اگر چه مطالب مطرح شده در این نشست بسیار مفصل و جامع بود، اما در گزارش زیر چکیده ای از مهمترین مباحث آن را ارائه کرده ایم که می‌خوانید:

به عنوان پرسش اول، بطور کلی شکل‌گیری تشکل‌ها در ایران از چه زمانی آغاز شد؟
علیخانی: آغاز فعالیت‌های تشکلی در حوزه اقتصاد به ۱۳۰ سال قبل بر می‌گردد. در آن مقطع شورای بازرگانان ایران به همت حاج امین‌الضرب تبریزی و به دستور ناصرالدین شاه قاجار تأسیس شد. این تاریخ، تاریخ تأسیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران محسوب می‌شود. قبل از انقلاب اسلامی، سندیکاهای تولیدی و اتحادیه‌های صادراتی و وارداتی تحت پوشش قانون اتاق بازرگانی ایران فعالیت می‌کردند. به عبارت دیگر، قبل از انقلاب تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در کشور فعال بودند.
در کشور ما تا قبل از سال 74 عموما تشکل‌هایی فعالیت می‌کردند که به صورت سنتی شکل گرفته و برخی از آنها قبل از انقلاب اسلامی پا به عرصه وجود گذاشته بودند. با وقوع انقلاب اسلامی و با توجه به شرایط و هیجانات آن دوران، مباحث مربوط به سرمایه، سرمایه گذاری، تولید ثروت و تولید و صادرات به دلیل ویژگی خاص زمانی در کشور به «ضد ارزش» تبدیل شده بود و تشکل‌های اقتصادی در رخوت به سر می‌بردند. با تصویب قانون جدید اتاق ایران در سال 1369و اصلاحیه آن در سال 1373، تاسیس و ثبت سندیکاهای تولیدی و اتحادیه‌های تجاری مجددا در ادبیات قانون گذاری ایران مورد توجه قرار گرفت و در قانون برنامه دوم توسعه عبارت «ترویج تشکل ها» مورد توجه قرار گرفت. در سال 74 نیز نخستین همایش توسعه تفکر تشکل گرایی در کشور به همت اتاق ایران برگزار شد که مورد استقبال فعالان اقتصادی، دستگاه‌های دولتی و اهالی اندیشه، قلم و رسانه قرار گرفت. پس از آن، در قانون برنامه سوم توسعه کشور تشکل‌های اقتصادی در کانون توجه دولت و مجلس شورای اسلامی قرار گرفتند و نقش بیشتری برای این تشکل‌ها منظور گردید. در قوانین برنامه چهارم و پنجم توسعه نیز جایگاه قانونی و منزلت اجتماعی تشکل‌ها ارتقاء یافت و تشکل‌ها به عنوان نهادهای طرف مشورت دولت و مرجعی برای واگذاری امور تصدیگری دولت انتخاب شدند.
شورای مبلمان به عنوان یک تشکل و متولی اصلی کنفرانس بین‌المللی دکو در چه تاریخی تاسیس شد؟
علیخانی: در بند (د) ماده 91 قانون برنامه پنجم توسعه کشور و نیز ماده 5 قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار، تاسیس، ثبت، توسعه و تقویت تشکل‌های اقتصادی، ادغام تشکل‌های موازی، ایجاد تشکل‌های بالادستی و ساماندهی تشکل‌ها و نیز تهیه فهرست تشکل‌های ملی به عنوان یک وظیفه خطیر و ملی به عهده اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گذاشته شد.
به تناسب ارتقای جایگاه قانونی و منزلت اجتماعی تشکل‌های اقتصادی به عنوان نمایندگان فعالان اقتصادی، با تکثر تشکل‌های تخصصی رو به رو شدیم و به تبع آن، تشکل‌های مختلفی در ارتباط با رشته‌های تولیدی،تجاری و خدماتی مختلف در سطوح ملی و استانی پا به عرصه وجود گذاشتند. در همین دوره بود که مفهوم
«تشکل‌های بالا دستی» متولد شد. این در حالی بود که در تشکل‌های تخصصی بسیاری از مسایل و مشکلات مبتلابه فعالان اقتصادی و مسایل و مشکلات تشکلی تشکل‌ها و راهکارهای مربوطه مشترک بود. بر همین اساس، موازی کاری صورت می‌گرفت و موجب اتلاف وقت، انرژی و سرمایه ملی در کشور می‌شد و مباحث مشترک در جلسات مختلف با ادبیات گوناگون مطرح می‌گردید. بنابراین، به منظور جلوگیری از اتلاف منابع و سرمایه‌های ملی، پیشگیری از انجام کارهای موازی، ایجاد هم افزایی در نظرات و پیشنهادات تشکل ها، افزایش سطح مشروعیت و اقتدار تشکل ها، تأثیرگذاری بیشتر آنها و ضرورت ایجاد تشکل‌های بالادستی با مشارکت تشکل‌های تخصصی حوزه‌های مختلف، تشکل‌های یاد شده متولد شدند. تشکل‌های بالادستی، تشکل‌هایی ملی، فراگیر، تشکل محور و متکی به خرد جمعی و نظرات کارشناسی و تخصصی و دارای مشروعیت، اقتدار، جامعیت و تأثیرگذاری بالا هستند.
براساس همین فلسفه وجودی و نیاز طبیعی بود که ضرورت ایجاد یک تشکل فراگیر، ملی و تأثیرگذار در حوزه صنف و صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته احساس شد و با تشکیل آن در دی ماه سال ۱۳۹۱، تمامی تشکل‌های فعال در حوزه صنف و صنعت مبلمان و دکوراسیون و صنایع وابسته زیر چتر حمایتی این شورا به‌عنوان یک تشکل بالادستی جمع شدند.
رویکردهای کنفرانس بین‌المللی تجارت جهانی مبلمان، طراحی، هنر، دکوراسیون و صنایع وابسته (دکو 2014) را توضیح دهید.
علیخانی: در دکو ۲۰۱۴، اولین و مهمترین جهش، تغییر رویکرد کنفرانس از صنعت مبلمان و دکوراسیون به صنایع کوچک و وابسته است. دومین رویکرد، مشارکت تشکل‌های استانی است. استفاده از اساتید و اندیشمندان کشورهای صاحب نام در این حوزه و همکاری و تعامل با قوای سه‌گانه و بویژه با دولت تدبیر و امید، از دیگر رویکردهای مورد نظر این کنفرانس است.
با توجه به نقش بخش خصوصی در روند توسعه کشور، صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته چه نقشی در این میان ایفا می‌کند؟
دکتر اثنا عشری: قبل از پاسخ به این پرسش، باید یک گزاره مقدماتی را بیان کنم و این که «اشتباه محض است، اگر متولی توسعه را تنها دولت بدانیم و بنامیم.» در واقع دولت‌ها در کشورهای توسعه یافته، یکی از بازیگران توسعه اند، در حالی که یکی دیگر از بازیگران نقش آفرین، بخش خصوصی و NGO‌ها (سازمان‌ها و تشکل‌های مردم نهاد) هستند. دولت‌های محلی، سندیکاها و تشکل‌ها از دیگر اجزایی‌اند که نقش مهمی در این خصوص ایفا می‌کنند. با ذکر این مقدمه باید گفت صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته به عنوان یک تشکل اجتماعی- صنفی- غیردولتی می‌خواهد نقش و رسالت تاریخی خود را در فرآیند توسعه ایفا کند.
در این خصوص طی 10 سال گذشته کارهای نظری و عملی فراوانی صورت گرفته و به دلیل همین پژوهش‌ها به این مرحله از موفقیت رسیده‌ایم که توانسته‌ایم «یافت آباد» را به عنوان پایتخت یا قطب توزیعی مدرن دنیا در صنعت مبلمان معرفی کنیم. در این مدت توانسته‌ایم رفاه مشتریان و نیازها و تقاضاهای واقعی آنها را ارتقا بدهیم. برای توضیح بیشتر این مسئله به موضوع دیگری اشاره می‌کنم. فرهنگ سازی یعنی تبدیل یک حرکت به یک عادت. در واقع، ما در صنعت مبلمان در حال فرهنگ سازی هستیم و دکو در حال تبدیل شدن به یک نهاد است که تولید ایده یک صنف یا تشکل را مدیریت می‌کند. دکو همچنین می‌خواهد سینرژی (هم افزایی) و ارزش افزوده اجتماعی ایجاد کند.
تفاوت دکوی امسال با دکوی سال گذشته چیست؟
دکتر محسنی: معمولا وقتی برنامه‌ای را با هدف مشخص می‌نویسیم، اول زمینه پژوهشی آن را فراهم می‌کنیم، بعد به اجرا می‌رسانیم و پس از آن نتیجه گیری می‌کنیم که برنامه چه مسیری را طی کرده است. دکو این مسیر را طی کرد و به نتیجه رسید. ما هر سال سعی کردیم این مطلب را به مخاطب بگوییم، وقتی دکوی امسال را با سال قبل مقایسه می‌کنید، می‌بینید که مخاطبان می‌توانند با دیدن نتیجه، این تفاوت را احساس کنند. البته ما برنامه‌های متعددی برای دکو داریم و با اطمینان آنها را هدایت می‌کنیم.
برای مثال وقتی راجع به گذشته دکو صحبت می‌کنیم، منظورمان یک حوزه و حواشی آن مانند معماری داخلی و مبلمان است. در صورتی که در شرایط فعلی ما به حوزه‌های گسترده‌تر و اهداف بزرگتری چشم دوخته ایم. از سال گذشته برنامه ریزی برای گسترش مباحث مطرح شده را شروع کردیم و امسال توانستیم گسترده اش کنیم.
در تبیین بیشتر این موضوع باید بگویم، به طور مثال اگر در گذشته فرآیند خاصی مورد نظرمان بود، صاحب نظری را از آن طرف دنیا دعوت می‌کردیم تا راجع به شاخصه‌های این فرآیند صحبت کند، اما در شرایط فعلی از همان صاحب نظر دعوت کرده ایم که اصل محصول را بیاورد و به ما نشان بدهد. اگر چه در سال‌های گذشته همه چیز را در حد حرف رها می‌کردیم، اما در دکوی امسال می‌خواهیم بگوییم ما توانایی این را داریم که نتیجه فرآیند را به کلاس‌های دانشگاه‌ها بیاوریم و این به نظر من می‌تواند یک موفقیت باشد، یعنی تا آنجا که بتوانیم باید از اهداف پژوهشی به عملکرد برسیم و البته بزرگترین هدف دکو در بخشی از زمینه‌ها پیگیری همین موضوع است.
در دکوی امسال سعی کردیم صنایع دیگر مجموعه را در ذیل شورا دعوت کنیم، تا با الگوسازی که این صنایع انجام می‌دهند، بتوانند در کنفرانس شرکت کنند. به همین دلیل در دکوی امسال منظور ما فقط چیدمان نهایی مبلمان نیست، بلکه تمام اجزای چیدمان در صنعت مبلمان و صنایع وابسته مورد نظرمان است. به عنوان مثال، یکی از شاخصه‌های هنر ایرانی فرش است. ما در حال بررسی هستیم که چگونه این محصول را در حوزه کلان گسترش دهیم. به عنوان نمونه، در یکی از بزرگترین مساجد دنیا فرشی با مساحت بیش از ۵ هزار متر مربع توسط یک هنرمند ایرانی با سبک و طراحی خاص بافته و اجرا شده است که ما از آن هنرمند برای ارایه نحوه طراحی، بافت و اجرای آن فرش عظیم و نقش و تأثیر آن در معماری و دکوراسیون داخلی دعوت کرده ایم.
به نظر شما هفتمین دوره کنفرانس دکو چه تفاوتی با دوره ششم دارد؟
دکتر لاهیجی: به اعتقاد بنده مهمترین تفاوت کنفرانس دکو در سال جاری با سال قبل در دو اتفاق مهم خلاصه می‌شود: اولین رویداد خوش یمن، راه اندازی رشته طراحی مبلمان است که شش ماه برای عملی شدن آن زحمت کشیده شد. افرادی که در این رشته درس می‌خوانند که یا از صنعت و صنف مبلمان آمده‌اند یا در کارخانه کار می‌کنند و می‌خواهند طراح شوند. دومین رخداد مهم نیز این بود که تصمیم گرفتیم به صورت عملی و کاربردی صاحب نظران و بزرگانی از نقاط جهان و صنایع دیگر را دعوت کنیم که به ما بگویند صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته چگونه پیشرفت خواهند کرد. همچنین در دکوی امسال از دو نفر از طراحان به‌نام دعوت کردیم کارهایشان را بیاورند و چگونگی روند اجرا در طراحی آن را شرح دهند.
کمیته علمی دکو، اساسا چه نقشی در برگزاری کنفرانس دکو ایفا می‌کند؟
دکترشیری: همانطور که می‌دانید کمیته علمی دکو علاوه بر وظیفه هدایت جریان کنفرانس، جهت حرکت و مسیر کنفرانس را نیز مشخص می‌کند. در این میان، حضور افراد متخصص در این کمیته به کنفرانس غنا می‌دهد تا بتوانند موضوعات قابل طرح و نیز کیفیت ارائه بحث درباره موضوعات کارشناسی را مورد بررسی قرار دهند. در این کمیته شیوه‌ها و راهکارهایی که بهتر و آسان‌تر بتوان مخاطب را جذب کرد مورد واکاوی قرار می‌گیرد و البته در قالب سخنرانی ها، کارگاه ها، نمایشگاه‌ها و... مسیر کنفرانس را هدایت و جهت دهی می‌کند. خوشبختانه در کنفرانس‌های گذشته، کمیته‌های علمی بعد از برگزاری کنفرانس‌ها توانستند دستاوردی برای صنف و صنعت داشته باشند که البته امسال وضعیت ما تا حدودی با سال گذشته متفاوت خواهد بود. در سال‌های گذشته با مجموعه ای از محدودیت‌ها رو به رو بودیم، اما در حال حاضر گروه‌های دیگری در قالب صنایع کوچک و متوسط تعریف شده‌اند که برنامه‌های کاری کمیته علمی قصد دارد آنها را تحت پوشش قرار دهد. به طور مثال، کمیته علمی امسال به سراغ پوشش برخی صنایع مانند فرش رفته است. دلیل این انتخاب از سوی کمیته علمی این است که ما در زمینه فرش آنقدر پیشرفت کرده‌ایم که کار سنتی ما در حال حاضر در دنیا به عنوان یک صنعت بزرگ شناخته می‌شود و البته از این اتفاق باید به عنوان یکی از رسالت‌های کنفرانس نام ببریم. همچنین کمیته علمی به دنبال این است که رنگ و نور را به عنوان بخش مجزایی در کنفرانس صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته پوشش دهد.
آیا در دکوی امسال موضوعات دیگری در کمیته علمی مطرح شده اند؟
دکتر شیری: بله، امسال کار تازه کمیته علمی این است که می‌خواهد تصویری کلی از دکوراسیون منازل ایرانی را در قالب یک نمایشگاه عکس به معرض نمایش بگذارد که می‌تواند الهام بخش باشد، قابلیت بررسی را برای تولیدکننده‌ها به وجود بیاورد و هم می‌تواند توانایی الگوسازی را برای آنها به دنبال داشته باشد.
لطفاً دستاوردهای دکو در سال های گذشته را شرح دهید.
علیخانی: تأسیس انجمن صنفی مبلمان، ایجاد دانشگاه علمی و کاربردی مبلمان، تأسیس موزه مبل، ایجاد شهرک صنعتی مبلمان، تدوین استراتژی توسعه صنعت مبلمان، تشکیل شورای ملی مبلمان و دکوراسیون ایران و صنایع وابسته، ایجاد تحول در عرضه مبل، ایجاد شبکه‌های توزیع و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های تخصصی و نیز تقدیر از پیشکسوتان، نخبگان، اساتید، محققان و کارآفرینان صنف و صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته از جمله دستاوردهای کنفرانس‌های قبلی بشمار می‌آیند.
به نظر شما مهمترین فعالیت‌ها و اهداف تشکل‌ها چیست؟
علیخانی: آسیب شناسی مسایل و مشکلات، تهیه راه حل‌ها و راه کارهای مربوطه، انجام پژوهش، ارایه آموزش‌های تخصصی به اعضا، ارایه مشاوره‌های فنی به مخاطبان، زمینه سازی جهت تبادل دانش و تجربه، تضارب آرا و اندیشه‌ها و افکار، انجام هماهنگی و همکاری بین فعالان اقتصادی، هم افزایی در نظرات و رویکردها، تعامل با تشکل‌های دیگر، دستگاه‌های حاکمیتی و رسانه‌های گروهی و ارایه نظرات مشورتی به آنان، اطلاع رسانی و توزیع فرصت‌ها در میان فعالان اقتصادی، برقراری ارتباط بین اعضای یک تشکل با اعضای تشکل‌های همتا در سایر کشور‌ها، حل و فصل اختلافات تجاری اعضا، برگزاری همایش‌ها، کنفرانس‌ها و میزگردها، اعزام هیأت‌های تجاری، دریافت هیأت‌های تجاری، برگزاری نمایشگاه‌ها، پیگیری مشکلات اعضا و دفاع از حقوق قانونی آنها، سالم سازی محیط کسب و کار، ارایه نظرات مشورتی به قوای سه گانه و کمک به بهبود محیط کسب و کار از جمله کارکردهای تشکل‌ها تلقی می‌شوند. به عبارت دیگر، برقراری ارتباط، اطلاع رسانی درست و به موقع و توزیع فرصت‌های اقتصادی، وظایف و مأموریت‌های اصلی تشکل‌هاست و آنها پل ارتباطی اعضا با کلیه ذینفعان در بخش خصوصی، حاکمیت، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و دنیای خارج هستند. حل و فصل مشکلات بنگاهی اعضا، کمک به رشد تولید، تجارت و صادرات، از موضوع فعالیت تشکل‌ها و نیز کمک به شکوفایی اقتصادی کشور از جمله اهداف اصلی آنها به حساب می‌آیند. همچنین، مشارکت در مسؤولیت‌های اجتماعی و نیز تدوین کدهای اخلاقی و تلاش برای رعایت اخلاق کسب و کار به منظور سالم سازی محیط کسب و کار از دیگر اهداف تشکل‌ها می‌باشد.
مهمترین اقدامات شورای ملی مبلمان تاکنون چه بوده است؟
علیخانی: با توجه به جایگاه ویژه شورای ملی، سازمان توسعه تجارت ایران یک تفاهم نامه‌ای با این شورا منعقد کرد تا درباره مباحث مربوط به سیاست گذاری، وضع قوانین و مقررات و فرآیند تولید و تجارت مبلمان با این شورا به مشورت بپردازد. به همین دلیل سیاست گذاری در عرصه‌های طراحی، تولید، تجارت و صادرات محصولات صنف و صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته به عنوان مهمترین دستور کار شورا تعریف شد.
همچنین برگزاری کنفرانس دکو در سال گذشته و آسیب‌شناسی مسائل و مشکلات تولید، تجارت و صادرات مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته، از اقدامات شورا بوده است. برگزاری جلسات و مکاتبه با مسؤولان و متولیان مربوطه در مورد منطقی کردن حقوق ورودی مواد اولیه وارداتی(نئوپان، MDF، یراق آلات و...) و ماشین‌آلات مرتبط با تولید و ساخت مبلمان، از دیگر کارهایی است که شورا انجام داده است. تقدیر از پیشکسوتان هنر- صنعت مبلمان و دکوراسیون و صنایع وابسته، حمایت از تشکل‌های عضو شورا و جذب اعضای جدید از جمله کارهای صورت گرفته در شورا است.
مهم ترین وظایف شورای ملی مبلمان چیست؟در چه چیزی تعریف شده است؟
علیخانی: مهم ترین وظایف شورا، ساماندهی تشکل‌های صنایع مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته و مدیریت زنجیره تامین، تولید و توزیع است. در مقوله توزیع، تاکید بر بازار داخلی و توسعه صادرات به بازارهای منطقه و جهان در دستور کار قرار دارد. مأموریت دیگرشورا تلاش در راستای ارتقای سطح دانش فنی، ارتقای تکنولوژی و تربیت نیروهای متخصص است.
جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه سرمایه گذاری‌های داخلی به همراه مدیریت واردات از طریق منطقی کردن تعرفه‌های گمرکی ( حقوق ورودی )، اعمال ضوابط فنی واردات مبلمان و مواد اولیه آن مانند استاندارد و ایجاد یک بانک اطلاعاتی مرجع، از دیگر وظایف مهم شورا است. اگر چه در تعریف وظایف شورای ملی مبلمان و دکوراسیون ایران و صنایع وابسته به ۲۷ مورد اشاره شده، اما ارایه مشاوره‌های فنی و کمک به تصمیم سازی و تصمیم‌گیری در سیاست گذاری‌های کلان و حاکمیتی حوزه هنر-صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته، یکی دیگر از مأموریت‌های مهم و اساسی شورا است.
همچنین مبحث «برند سازی» به عنوان یکی از مقوله‌های مهم در دستور کار شورا قرار دارد. ثبت برندها در سطوح ملی و بین‌المللی و ترویج آنها، آسیب شناسی مسائل و مشکلات صنف و صنعت در حوزه‌های تولید و تجارت و تهیه و ارائه راهکارهای مربوط به قوای سه گانه (دولت، مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه) از دیگر وظایف شورا است. در این خصوص تلاش بر این است، با دولت و دستگاه‌های حاکمیتی به عنوان ناظر بر روند تولید و تجارت تعامل و همکاری بیشتری برقرار کنیم. دعوت از اساتید کشورهای صاحب‌نام در صنعت مبلمان، انعقاد تفاهم‌‌نامه‌های همکاری با تشکل‌ها و دانشگاه‌های معتبرسایر کشورها، از جمله کشورهای اروپایی و آسیایی در جهت انتقال دانش فنی، انتقال تکنولوژی، انتقال ماشین آلات مدرن خطوط تولید و جذب سرمایه گذاری خارجی در همین راستا قرار دارد.
بطور کلی اهمیت صنعت مبلمان در دنیای امروزبه چه دلایلی است؟
دکتراثنا عشری: بحث بنده ناظر به ارائه مفهومی است که این میزگرد را هدایت کند. یکی از دشواری‌های موجود در کشورهای در حال توسعه، فرآیند تبدیل «ایده» به «محصول» است. این کار بسیار پیچیده و دشواری است که بتوانیم ایده را به خروجی و محصول ملموس قابل اندازه گیری تبدیل کنیم و به دست مشتری یا مصرف‌کننده نهایی برسانیم. به همین دلیل، برگزاری کنفرانس بین‌المللی در حوزه‌ای مانند صنعت مبلمان و دکوراسیون و دیگر صنایع وابسته، به مثابه نوعی دیپلماسی اقتصادی است که البته زیر بنای دیپلماسی سیاسی هم است. اگر اقتصاد را محور مبادلات، معاملات و تعاملات جهانی و بین‌المللی قرار دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که بسیاری از دستاوردهای سیاسی کشورها با تاثیر از اتفاقاتی که در حوزه اقتصاد می‌افتد، به دست می‌آید. اگر از سال 2000 میلادی به بعد (طی 14 سال اخیر) مطالعه مختصری در اندازه‌گیری رشد و توسعه اقتصادی کشورها داشته باشیم، به این گزاره هدایت می‌شویم که در میان صنایع کوچک، صنعت مبلمان بیشترین تاثیر را در رشد و توسعه برخی کشورها همانند ترکیه یا چین داشته است. رویکرد توجه به صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته، «راه میان‌بُر» برای توسعه است و چون این صنعت جزو صنایع زود بازده است و زنجیره تولید تعریف شده مشخصی دارد و به همین دلیل قابل توجه است، باید با توجه به ظرفیت‌هایی که در داخل کشور داریم به این صنعت توجه کنیم.
با توجه به ظرفیت‌های موجود در صنعت مبلمان، این صنعت در کشور ما چه کمبودها و خلاهایی دارد؟
دکتر محسنی: در کشور کانادا، اگر بخواهید در هر زمینه‌ای فعالیت کنید باید ابتدا توانمندی آن رشته را به دست آورید و گرنه نمی توانید در آن حوزه موفق شوید. در واقع دراین کشور برای هر حوزه ای، یک تکنسین تعریف شده است. ما هم باید با مطالعات تطبیقی سایر کشورها، نیروی ماهر و تحصیل کرده را به تکنسین تبدیل کنیم، زیرا دراین حوزه با خلأ رو‌به‌رو هستیم. ما براساس توانمندی‌های هنر- صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته و براساس قابلیت‌های فنی موجود توانستیم در دانشگاه‌ها رشته مبلمان را راه اندازی کنیم که هر کس بخواهد می‌تواند درجات عالی تر و سطوح تکمیلی در این حوزه را نیز کسب کند. ما دنبال این هستیم که با عملی کردن یک بخش کوچک در فضای کسب و کار، فرصت‌های جدیدی، پیش روی این صنعت و صنایع وابسته خلق کنیم. البته هدف شورای عالی مبلمان هم این است که با الگوسازی رشته‌های دیگری در این حوزه راه اندازی کرده و افق‌های جدیدی پیش روی این صنعت باز کند.
تاکنون چه رشته‌هایی در رابطه با صنعت مبلمان راه اندازی شده اند؟
دکتر شیری: اولین رشته تحصیلی که در دانشگاه علمی - کاربردی در حوزه صنعت مبلمان راه اندازی و در آن دانشجو پذیرش شد، کاردانی «تولید مبلمان» بود. زمانی که کار اجرایی آن را انجام دادیم، در تکمیل آن، رشته تحصیلی «طراحی مبلمان» را نیز راه اندازی کردیم. راه‌اندازی رشته طراحی به معنای تکمیل کننده رشته تولید است. در این زمینه دست صاحب نظران و کارشناسان را به گرمی می‌فشاریم و تقاضای کمک و راهنمایی از آنها را داریم.
صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته، در تربیت نیروی انسانی ماهر و اشتغال چه نقشی ایفا کرده است؟
دکتراثنا عشری: صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردار است و با توجه به اینکه ماده اولیه سرمایه اجتماعی، اعتماد است که می‌تواند انباشت سرمایه اجتماعی را شکل دهد، بنابراین اعتماد در این صنف اهمیت معناداری دارد. ما در کشور بیش از 60 هزار واحد تولیدی در این صنعت داریم که گردش مالی آن به طور متوسط 15 هزار میلیارد تومان در سال است.
از سوی دیگر با توجه به صحبت‌های وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی درباره سه برابر شدن قیمت و هزینه ایجاد یک شغل، به نظر می‌رسد ایجاد یک شغل در کشور بالای ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان هزینه دارد. این در حالی است که در صنعت مبلمان، ما با جمعیت انبوهی از نیروی کار رو‌به‌رو ایم و در ادبیات توسعه تاکید بر این است که در حین آموزش ضمن خدمت، این نیروها را از حالت ساده به نیروی ماهر تبدیل کنیم و اساسا تکنسین پروری را رواج دهیم.
در توضیخ این مسئله باید بگویم یکی از پایه‌های توسعه در کشورها این است که تعداد تکنسین‌ها از تعداد مهندسان بیشتر باشد. در ایران، برعکس این گزاره تائید شده، یا کارگران زیاد داریم یا مهندسان زیاد و تکنسین به معنای واقعی کلمه نداریم. ما برای مدرک فوق دیپلم ارزش چندانی قائل نیستیم، حال آنکه تکنسین است که می‌تواند چرخ‌های تولید کشور را بچرخاند. با مطالعه بسیار کوتاهی متوجه می‌شویم که بین توسعه و تعداد تکنسین‌ها رابطه مستقیم وجود دارد. درکشورهای توسعه یافته، تعداد نیروهایی که هر سال در دانشگاه‌ها جذب مقطع کاردانی می‌شوند 10 برابر افرادی است که در دانشگاه‌ها در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد یا دکترا جذب می‌شوند. یادمان نرود دانش ماهوی، مشکلی را حل نمی کند، فرآیند ایده به محصول است که می‌تواند به ما کمک کند.
به عنوان مثال، ما در کشور مهندس کشاورزی فراوان تربیت کرده‌ایم اما در مقابل، چه قدر کشاورزی پیشرفت کرده؟ این در حالی است که برای توسعه نیازمند تکنسین کشاورزی هستیم، نه مهندس کشاورزی. بنابراین، علت اینکه به سراغ بخش علمی- کاربردی رفته‌ایم که تولید زیر پله ای اشتباه است و اگر تجارتی بخواهد فعال شود، نیاز به تکنسین دارد. در واقع این یک بخش تاریک است که اگر نوری به آن بتابد، می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
دکتررضالاهیجی: سال گذشته همزمان با دوره ششم کنفرانس دکو پذیرای میهمانانی از اسپانیا، مجارستان و انگلستان بودیم. بسیاری از آنها می‌گفتند این پرسش برایشان وجود آمده که صنعت مبلمان ایران چرا اینقدر پیشرفت کرده است؟ در پاسخ به این اظهار شگفتی و مسرت میهمانان خارجی باید بگویم، ما 3 بازار اصلی مبلمان به نام بازار مبل ایران شماره 1 و 2 و 3 داریم که یافت آباد را به واحدی بزرگ و به عنوان پایتخت مبلمان کشور مطرح کرده است. البته یکی دیگر از دلایل موفقیت ما در صنعت مبلمان به کنفرانس‌های بین‌المللی دکو طی 6 دوره گذشته بر می‌گردد، زیرا دکو برای این ایجاد شده که به عنوان رهبر، حامی و سازمان دهنده نقش فعال داشته باشد و سیاست گذاری کند. به واقع فلسفه وجودی دکو را نیز باید در همین نکته جستجو کرد.
در حال حاظرارزش صادرات و واردات صنعت مبلمان چه میزان برآورد می‌شود؟
علیخانی: در رابطه با میزان تولید و تجارت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته در کشورمان باید گفت، ارزش صادراتی در این حوزه سالانه در حدود 25 میلیون دلار برآورد شده که این رقم در چند سال اخیر از عدد 10 میلیون دلار به عدد 25 میلیون دلار رسیده است. در مقابل، واردات با اختلاف بسیار زیادی با ارزش 500 میلیون دلار انجام می‌شود. البته افزایش رقم صادرات در نوع خود جهش قابل ملاحظه ای داشته است.
محورهای کنفرانس دکو در سال جاری چه موضوعاتی است؟
علیخانی: در کنفرانس دکو 2014 به جای تعیین محور، رویکرد تعیین شده است. بر همین پایه، رویکردهای کنفرانس سال جاری عبارتند از : 1- چشم انداز صنایع کوچک و متوسط در اقتصاد ملی، متناسب با سیاستهای اقتصاد مقاومتی 2- مسؤولیت دستگاه‌های اجرایی و بنگاه‌های اقتصادی در توسعه صنایع کوچک و متوسط 3- تأثیر تشکل‌های صنفی و صنعتی در توسعه صنایع کوچک و متوسط 4- روش‌های علمی و کاربردی حمایت از تولید و صادرات از طریق تقسیم کار ملی 5- گسترش مدل تربیت و توسعه سرمایه انسانی متخصص.
یعنی رویکردهای کنفرانس به همین موارد بسنده می‌شود؟
علیخانی: البته موارد دیگری نیز به عنوان محورهای کنفرانس انتخاب شده‌اند که در صدر آنها می‌توان به نقش و راهکارهای هم افزایی تشکل‌ها در مسیر توسعه صنایع کوچک و متوسط و تدوین برنامه ششم توسعه کشور اشاره کرد. علوم و طرح‌های نوین بازاریابی و فروش، طراحی و مدیریت در حوزه‌های مبلمان، دکوراسیون، معماری داخلی و نورپردازی نیز از موارد مهم و مورد نظر در این کنفرانس است. فرهنگ سازی، رعایت اخلاق کسب و کار، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و مسؤولیت‌های اجتماعی در صنف، صنعت و تجارت صنایع کوچک و متوسط و دانشگاه به همراه فرصت ها، تهدیدها، چالش‌ها و چشم اندازهای ملی و بین‌المللی در حوزه‌های مبلمان، دکوراسیون و صنایع کوچک و متوسط نیز از دیگر محورها محسوب می‌شوند.
امروز صنعت مبلمان، دکوراسیون و صنایع وابسته کشور در حوزه شبکه بانکی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؟
دکتر اثنا عشری: طی دهه اخیر، اولین اتفاقی که در این صنعت افتاده، بهسازی و نوسازی در حوزه توزیع بوده است. باید زنجیره‌های دیگر را مانند حلقه‌هایی به هم پیوسته به این زنجیره متصل کنیم، سپس به سمت تولید تجاری و صنعتی یا طراحی صنعتی برویم و سرانجام به سمت تربیت نیروهای متخصص حرکت کنیم. ما در صنعت مبلمان به هیچ وجه مخالف واردات نیستیم، ولی به شدت طرفدار واردات مواد اولیه هستیم نه کالاهای ساخته شده و ماشین آلات. برای تبیین و تشریح بیشتر به عوامل تولید اشاره می‌کنم که شامل 5 عامل است: انسان، زمین، پول، ماشین و مدیریت. به صورت مجرد همه این عوامل را می‌توان مورد بررسی قرار داد، اما در ترکیب آنها، با مسئله مواجه می شویم. در شرایط فعلی بزرگترین مشکلی که همه اصناف ما با شبکه بانکی دارند این است که رابطه آنها از پایین به بالاست. یعنی شبکه بانکی خود را بزرگ و قیم بخش تولید می‌داند، حال آنکه شبکه بانکی باید مشاور صنعت باشد. در عمل، رابطه صنعت و شبکه بانکی باید به گونه ای باشد که شبکه بانکی نقش راهنما را برای به سود رساندن صنعت ایفا کند، نه اینکه به طریقی برنامه ریزی کند که خودش به سود برسد.
برای چاره جویی این مشکلات، دکو چه مسیری را انتخاب کرده است؟
دکتراثنا عشری: مشکل صنعت مبلمان ودکوراسیون و صنایع وابسته، تفکرسنتی و تولیدسنتی است. یادمان نرود توسعه نیازمند انسان‌های توسعه یافته است و در ابتدای مسیر باید انسان توسعه یافته را برای اجرای برنامه‌ها تربیت کنیم. در واقع، هر برنامه ای هر چقدر خوب و علمی باشد، اگر مجری هوشمند و فرهیخته نداشته باشد به نتیجه نمی رسد. بنابراین دکو یک گردهمایی صنفی جهانی است. 6 دوره برگزاری کنفرانس دکو نشان می‌دهد حتما در سال‌هایی که تحریم شده‌ایم (90 و 91) استقبال خوبی از این گردهمایی جهانی به عمل آمده، چون ما در این زمینه حرف برای گفتن داریم. ما ایرانی‌ها اگر چه صاحب تمدن هستیم، اما اصلی ترین کار ما داشتن دانش و آگاهی و به روز کردن دانش است و این اتفاقی است که در دکو می‌خواهد بیفتد. در بحث مخاطب شناسی، ما پس از 6 دوره برگزاری به این دستاورد رسیدیم که مخاطبانمان را چگونه انتخاب کنیم، تا صدایمان را به سایر نقاط جهان برسانند.
خانم رتبه ای، لطفاً در مورد موزه مبل توضیحاتی ارائه بفرمایید.
رتبه ای: موزه مبل مرکز تلاقی علم و اندیشه و کاربرد عملیاتی صنعت مبلمان است، به گونه‌ای که فراگیری علم و دانش در دانشگاه های علمی و کاربردی و محصول در بازار توسط تولیدکنندگان انجام می‌شود و برآیند آن تولید آثار فاخر خواهد بود.
در موزه مبل در تلاش هستیم با حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده چوب را برای اولین بار در موزه مبل ایجاد کنیم که در آن دانشجویان، دانش پژوهان، محققان و اساتید، بتوانند تحقیقات عملیاتی خوب و موثری در صنعت چوب داشته باشند و این تحقیقات در دانشگاه ها، موسسات آموزش عالی و در صنعت مبلمان به عنوان یک رویکرد، الگو و سرلوحه تولیدکنندگان قرار گیرد.
یکی دیگر از برنامه های موزه مبل این است که با حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری،‌ آثار فاخر دیگر موزه‌ها را در کنار تولیدات معاصر در موزه مبل، در کنار یکدیگر قرار دهیم.