یک فیلمساز و هزار سودا

محمد اسفندیاری

عباس کیارستمی در سال‌های اخیر در کنار ساخت فیلم کارهای بسیار دیگری را نیز در حوزه ادبیات و هنر تجربه کرد. او عکاسی کرد، طراحی دکور انجام داد،‌ روی صحنه اجرای اپرا را به کارنامه هنری‌اش افزود، روایت‌هایی تازه از شعرهای مولانا، حافظ و سعدی به دست ناشر سپرد، برای کتاب‌های شعر و مجلات فرهنگی و هنری طراحی جلد انجام داد، داور آثار معماری شد، پوستر طراحی کرد و در تئاتر و موسیقی و... هم دستی داشت. او آقای هفت هنر بود. به قول یکی از منتقدان سینما همه کاری انجام داد جز فیلم ساختن برای نمایش در ایران. در گزارش زیر مروری اجمالی بر همه فعالیت‌های غیر‌سینمایی او در چند سال اخیر داریم.

برگزاری کارگاه‌های آموزشی

کیارستمی در سال‌های اخیر کارگاه‌های آموزشی متعددی را در شهرهای مختلف ایران و خارج از کشور برای هنرجویان برگزار کرده است. او زمانی به فرانس‌پرس گفته بود: «هر سال در چهار یا پنج کارگاه که هر کدام ۱۰ روزی به‌طول می‌انجامد، شرکت می‌کنم و هر بار سعادت بزرگی برای من است. بسیار مشتاق و بی‌تاب برای این‌کار هستم؛ چون همیشه علاقه‌مندم از زمان‌ خود استفاده‌ای کنم.»او اضافه کرده بود: «زمانی از خودم احساس رضایت دارم که به این جوان‌ها بیاموزم و مطمئن هستم همان اندازه که به جوانان تدریس می‌کنم از آنها یاد می‌گیرم.»البته به گفته کیارستمی در تمام دنیا، این کارگاه‌ها به‌صورت رایگان برگزار می‌شوند و تنها جایی که هنرجویان ناچار به پرداخت شهریه هستند، ایران است.

برگزاری نمایشگاه عکس

که عکس‌های رنگی «عباس کیارستمی» در نمایشگاه «پنجره‌ای رو به حیات» در گالری گلستان رونمایی شد.کیارستمی در تازه‌ترین نمایشگاه عکس خود، ۱۲ قطعه از عکس‌های‌ رنگی‌اش را در اندازه‌هایی بزرگ در گالری کوچک «گلستان» به نمایش گذاشته بود. او برای برپایی این نمایشگاه، از میان ۱۴۰ قطعه عکسی که در چهار سال قبل از برپایی این نمایشگاه عکاسی کرده بود، ۱۲ قطعه را انتخاب کرده بود که چند نمونه از آنها در اکسپوی عکس صبا نیز پیش از این به نمایش درآمده بود.

اجرای اپرا در لندن

شهروندان انگلیسی از به تماشای اپرای «زن‌ها همگی همان جورند» به کارگردانی «عباس کیارستمی» نشستند. کیارستمی پس از اجرای موفقیت‌آمیز این اپرا در جشنواره هنری فرانسه، این‌بار هنردوستان انگلیسی را به تماشای اپرای خود نشاند. اجرای این اپرا از روز بیست‌ونهم مه ۹۰۰۲ در سالن تئاتر «کولیسئوم» لندن آغاز شد و تا پنجم ماه جولای ادامه داشت. محل اجرای این اپرا، سالن تئاتر «کولیسئوم» در منطقه وست‌مینیستر لندن بود که ۱۰۵ سال قدمت دارد.‌

داستان این اپرا؛ درباره‌ دو افسر جنگ است که می‌خواهند وفاداری همسران ‌خود را هنگامی که آنها برای جنگ دور از خانه‌اند، بیازمایند. کیارستمی پیش از این در جشنواره‌ هنری فرانسه این اپرا را اجرا کرده بود و تماشاگران فرانسوی در توصیف آن، گفته بودند: «صمیمی‌ترین، مهربان‌ترین و انسانی‌ترین اجرایی» است که تاکنون از این اپرا دیده‌اند.

کپی برابر اصل

فیلم «کپی برابر اصل» ساخته کیارستمی در توسکانی ایتالیا به تهیه‌کنندگی شرکت MK۲ فرانسه مقابل دوربین رفت. این فیلم بعد از پشت‌سر گذاشتن تغییرات زمانی، با نقش‌آفرینی «ژولیت بینوش» در شهر توسکانی ایتالیا فیلم‌برداری شد .«کپی برابر اصل» مضمونی عاشقانه دارد و به زبان فرانسوی است.

غزلیات شمس

اما هنرهای کیارستمی پایانی ندارد. کیارستمی که پیش از این تجربه‌ای را در زمینه گلچین‌ کردن دیوان سعدی و حافظ انجام داده بود، با غزلیات شمس دراین زمینه تجربه هایی را آغاز کرد. این اثر به‌دلیل حجم بسیار بالاتر غزلیات شمس در قیاس با دیوان سعدی و حافظ، تفاوت‌هایی با آثار قبلی کیارستمی دارد. کیارستمی پیش‌تر گزیده غزلیات حافظ با عنوان «حافظ به روایت کیارستمی» را توسط انتشارات فرزان روز در سال ۱۳۸۵ منتشر کرد و در سال ۱۳۸۶ نیز گزیده کیارستمی از غزلیات سعدی با نام «سعدی از دست خویشتن فریاد» توسط انتشارات نیلوفر چاپ شد.

عکس تاریخی کیارستمی

کیارستمی با اثرش در نمایشگاه «گوش ‌ون‌گوگ» درکنارهنرمندانی چون تناولی، نامی و کلانتری حضور داشت. عباس کیارستمی برای نخستین‌بار در کارش به‌عنوان عکاس به جای عکسبرداری از سوژه‌ای موجود، صحنه‌ای مانند صحنه یک فیلم آفریده بود. او ون‌گوگ را به هنگام نقاشی‌کردن در مزرعه‌ای که سرانجام در آن خودکشی کرد بازآفرینی کرده و به بافت این عکس، ساخت و نمایی همچون نقاشی داده بود. این عکس تاریخی کیارستمی گفته می‌شود در میان آثار او یگانه است و در این نمایشگاه مورد توجه قرار گرفت.

کیارستمی در حراج ساتبی

حراج بزرگ اروپایی ساتبی در لندن با یک عکس بدون عنوان اثر عباس کیارستمی کارگردان برجسته‌ ایرانی افتتاح شد. این عکس هنری که ایده تهیه آن مربوط سال ‌‌١٩٧٨ بوده، اما در سال ‌‌٢٠٠٦ عرضه شد، تصویر درخت‌های سیاه خشکی را روی یک زمین سفید نشان داده است و از ساحل دریای خزر گرفته شده است. این تصویر ‌‌٥٥ هزار دلار فروخته شد.

کیارستمی داور و معمار

کیارستمی همچنین داور سومین دوره جایزه معماری میر میران بود و در کنار تقوایی، بهمن جلالی و سیف‌الله صمدیان به داوری اولین مسابقه عکس فرش دستباف درایران پرداخت.

کیارستمی در تئاتر

در سال ۱۳۷۸کیارستمی در جلسه نقد و بررسی «مانیفیست چو» به کارگردانی محمد رحمانیان حضور یافت و با توجه به تحت‌تاثیر بودن کارگردان این نمایش از تعزیه، به بیان تجربیات خود در تعزیه پرداخت.

کیارستمی در موسیقی

در آذرماه ۸۶ عباس کیارستمی قبل از سفر به ایتالیا طراحی دکور صحنه، طراحی پوستر، بروشور و بلیت‌های کنسرت مشکاتیان را انجام داد.ابتدا قرار بر این بود تا «کیارستمی» فقط طراحی دکور و صحنه کنسرت را انجام دهد، اما در ادامه طراحی سایر بخش‌ها را نیز به‌واسطه این که باید بروشور و بلیت‌‌ها هم نمایی از پوستر باشد،‌‌ بر عهده گرفت.

نمایشگاه عکس در چین

اواخر سال ۸۶نمایشگاهی از عکس‌های عباس کیارستمی در یکی از دورترین کشورهای شرقی دنیا برگزار شد. این نمایشگاه با عنوان «نمایشگاه عکس عباس کیارستمی» در موزه‌ هنر «شهر امپراتوری» در قلب پکن - چین - برگزارشد.

کیارستمی در همایش بلایای طبیعی

عباس کیارستمی در همین زمان برای شرکت در اولین همایش بین‌المللی فرهنگ و بلایای طبیعی که از سوی انجمن بین‌المللی قلم برگزار شد، دعوت شد. کیارستمی به همراه گابریل گارسیا مارکز - نویسنده‌ کلمبیایی برنده نوبل ادبیات - از جمله مهمانان سرشناس در اولین همایش بین‌المللی فرهنگ و بلایای طبیعی بود که در ژاپن برگزار ‌شد.

چیدمان با اریس

در سال ۲۰۰۷که نمایشگاه «باغ بی برگی» شامل چید‌مانی از عباس کیارستمی در نمایشگاه «ویکتور اریس- عباس کیارستمی، مکاتبات» در مرکز فرهنگی ژرژ پمپیدو برگزار شد. این نمایشگاه نمایانگر مکاتبات کیارستمی و ویکتور اریس(سینماگر اسپانیایی) از طریق ارسال فیلم و همچنین آثارشان بود و به تفاوت‌ها و شباهت‌های آثار این دو هنرمند جهانی می پرداخت. نمایشگاه از عکس، فیلم، ویدئوی هنری، ویدئوی مکاتبه‌ای، چیدمان و فیلم‌های کوتاه یا بلند هر دو فیلمساز تشکیل شده بود.ژ

طراحی پوستر جشن و نگارش تیتراژ فیلم

«عباس کیارستمی» همچنین پوستر اصلی یازدهمین جشن بزرگ سینمای ایران را طراحی کرد. کیارستمی در این پوستر، با استفاده از نماد دو درخت در امتداد عدد ۱۱ و المان‌های سینمایی در پس‌زمینه سفید، به‌نوعی طراوت، رشد و بالندگی سینمای ایران را مورد توجه قرار داده است. «به همین سادگی» ساخته‌ رضا میرکریمی نیز فیلمی بود که به خط عباس کیارستمی تیتراژ اولیه‌ آن نوشته شده بود.

یک فیلمساز و هزار سودا

یک فیلمساز و هزار سودا