چرا داعش به دنبال نظام پولی خاص خود است؟
«دنانیر» داعش
محمدحسین باقی ابوبکر البغدادی خلیفه داعش اعلام کرد که برای «رهایی مسلمانان از سلطه نظام شیطان محور» قصد ضرب سکه‌های طلا، نقره و مس را دارد. البغدادی معتقد است که «غرب، مسلمانان را به بردگی گرفته» و هدفش از ضرب سکه‌های جدید «تغییر نظام پولی دیکتاتوری» است. به نظر می‌رسد این سخن او مورد پذیرش هیات مشاوران «شورا» قرار گرفته باشد. «گاردین» می‌نویسد: «با وجود اینکه نظام خلیفه گری داعش- که بخش‌هایی از عراق و سوریه را در تصرف خود گرفته- در هیچ کجای جهان مورد شناسایی قرار نگرفته «دینار داعش» هم هیچ ارزشی در دنیای خارج نخواهد داشت و هر کس که با داعش معامله و مبادله‌ای داشته باشد در معرض اتهامات مربوط به پولشویی و تروریسم قرار خواهد گرفت».
محمدحسین باقی ابوبکر البغدادی خلیفه داعش اعلام کرد که برای «رهایی مسلمانان از سلطه نظام شیطان محور» قصد ضرب سکه‌های طلا، نقره و مس را دارد. البغدادی معتقد است که «غرب، مسلمانان را به بردگی گرفته» و هدفش از ضرب سکه‌های جدید «تغییر نظام پولی دیکتاتوری» است. به نظر می‌رسد این سخن او مورد پذیرش هیات مشاوران «شورا» قرار گرفته باشد. «گاردین» می‌نویسد: «با وجود اینکه نظام خلیفه گری داعش- که بخش‌هایی از عراق و سوریه را در تصرف خود گرفته- در هیچ کجای جهان مورد شناسایی قرار نگرفته «دینار داعش» هم هیچ ارزشی در دنیای خارج نخواهد داشت و هر کس که با داعش معامله و مبادله‌ای داشته باشد در معرض اتهامات مربوط به پولشویی و تروریسم قرار خواهد گرفت». دسترسی‌های این گروه به منابع نفتی عراق و سوریه که به دلار، یورو و دینار عراقی فروخته می‌شود باعث شده این گروه به یکی از ثروتمندترین گروه‌های تروریستی در جهان تبدیل شود.
«مارتین چولوف» گزارشگر گاردین می‌نویسد: «به گفته منابع اطلاعاتی دولت عراق، داعش مبلغی نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار (۳۲۰ میلیون یورو) فقط از بانک‌های موصل (هنگام یورش به این شهر) به دست آورد. علاوه بر این، ربایش انسان‌ها و اخذ باج در راستای آزادی آنها دومین منبع درآمدی است که ۲۵ میلیون دلار برای این گروه به ارمغان آورده است درحالی‌که قاچاق اشیای باستانی و عتیقه هم ۳۸ میلیون دلار سود عاید این گروه کرده است». یکی از اعضای داعش که به تازگی از شمال سوریه به لبنان بازگشته است می‌گوید: «در میان معتقدان به داعش، این واحد پول یک شاهکار است. اگر آنها از مردم بخواهند با این سکه‌ها تخم مرغ بخرند آنها هم چنین می‌کنند چون چاره دیگری ندارند در غیر این صورت مرگ در انتظارشان است. اما تجارت واقعی فقط با پول واقعی انجام خواهد شد».pic۱
pic2
pic۳
«اَکسِل مِرک» از بنیاد «سرمایه‌گذاری مرک» واقع در سانفرانسیسکو می‌گوید: اگر تاریخ راهنمای ما باشد، طرح جدید داعش برای ایجاد پول خاص خود هم محکوم به نابودی است. گرچه داعش ابداع پول جدید را در راستای فاصله گرفتن خود با غرب پنداشته، اما واقعیت این است که باید دید آیا: 1- اساسا این پول ارزشی خواهد داشت؟ و 2- نگاه کشورهای دیگر به این پول چگونه است؟ «مرک» می‌گوید: «این پول شاید در نظر به درد بخورد، اما چندان دوام نخواهد آورد». او می‌افزاید: «آنها می‌دانند که نظام بانکداری بین‌المللی در برابر آنها بسیار بسته عمل می‌کند و اجازه هیچ کاری را به آنها نمی‌دهد. اگر آنها از پول کاغذی استفاده کنند، تورم وحشتناکی خواهند داشت». به گفته تحلیلگران، چالشی که داعش با آن مواجه است همانا واداشتن مردم به پذیرش این واحد پولی و جریان یافتن آن است. «مرک» از «احتمالاتی» سخن می‌گوید که مردمی که در سرزمین‌های تحت کنترل داعش زندگی می‌کنند ممکن است به آن متوسل شوند:
یکی اینکه، مردم بدون قید و شرط از این پول استفاده می‌کنند، چرا که زندگی در زیر لوای داعش این را می‌طلبد. همان‌گونه که وقتی در هر کشور دیگری هستید واحد پول آن کشور را به‌کار می‌گیرید. بنابراین مردم چاره‌ای نخواهند داشت که در قلمرو تحت کنترل داعش از این سکه‌ها استفاده کنند. در غیر این صورت «پاداش مرگ» در انتظار آنهاست.
دوم اینکه، این احتمال قوی هست که مردم با روش‌های خود دست به تضعیف دینار داعش بزنند. چگونه؟ به این شکل که آن فلز گرانبها (اعم از طلا یا نقره) را از آن جدا کرده و احتمالا به احتکار آن سکه‌های با ارزش بپردازند. نتیجه این می‌شود که طلای داعش برای تامین پشتوانه این سکه‌ها ته خواهد کشید و این گروه مجبور خواهد شد تا میزان طلا یا نقره را در این سکه‌ها بکاهد که در این صورت دیگر ارزشی نخواهد داشت.
و احتمال سوم این است که حکومت ترس و وحشت داعش مردم را می‌ترساند. نتیجه این ترس و وحشت‌آفرینی این می‌شود که مردم هیچ شکل از پول داعشی را به‌کار نگرفته و عملا آن را از چرخه اقتصادی حذف کنند. «مرک» می‌گوید: واکنش داعش این خواهد بود: «آنها سر مردم را از تن جدا می‌کنند اگر این پول را نپذیرند... چرا که این، پول واحد سرزمین داعش است». اگرچه، این گروه دارای درآمدهای نفتی است، اما حملات نیروهای ائتلاف بخشی از اندام‌های این گروه را فلج کرده است. «مرک» می‌افزاید: «یک پول زنده نیاز به اقتصادی زنده دارد» اما آیا این در مورد اقتصاد داعش مصداق دارد۱؟
«اِما گلانفیلد» گزارشگر «دیلی میل» می‌نویسد: داعش امیدوار است که به سکه‌های طلا و نقره اصلی بازگشت کند؛ سکه‌هایی که ابتدا در دوران خلافت عثمانی در 634 میلادی معرفی شد. سکه‌های کهن وزنی برابر با 3/4 گرم داشتند. بنابراین سکه‌های طلای داعش «دینار» نامیده می‌شود. سکه‌های نقره هم 3 گرم وزن داشتند که «درهم» نامیده می‌شود. یک سوی این سکه‌ها پیام داعش حک شده درحالی‌که روی دیگر تاریخ ضرب و نام حاکم کشور حک شده است. این سکه‌ها به تاسی از خلافت عثمانی «گرد» درست شده و از طلا و نقره خالص ساخته شده است.
«ماتیو ایگلیسیاس» اما راه حل دیگری پیش پای داعش می‌نهد. او می‌گوید: داعش در پی این است تا خود را از نظام مالی و بانکداری جهانی رها سازد و سیستم مالی خود را علم کند. اما داعش باید توجه داشته باشد که دوام این گروه و پولش در بلندمدت زیرسوال است و «پول بدون پشتوانه» گزینه واقعی نیست. ماتیو می‌افزاید: «داعش از توان مالی برای در چرخه قرار دادن این پول برخوردار نیست. در عوض این گروه می‌تواند همان کاری را انجام دهد که شرکت‌های خلافکار انجام می‌دهند و آن «اتکا بر دلارهای قدیمی آمریکاست». این تحلیلگر اقتصادی می‌گوید: «برخی کشورها که دارای تاریخی از دولت‌های ضعیف و بی‌ثبات هستند- مانند السالوادور- هم همین کار را انجام داده‌اند یعنی دلارهای قدیمی آمریکا را مورد استفاده قرار داده‌اند و خوب هم جواب داده است». اما با توجه به اینکه داعش به دنبال «خلافت» است، سردمداران این گروه به دنبال «دولت شدن» هستند و در راستای همین کار، لوگوهای خاصی بر بالای بخشی از فلزها حک کرده و آن را پول رایج در «خلافت» خود خوانده‌اند. pic۴
pic5
pic۶
pic7
در عبارات اقتصادی می‌گویند: «استاندارد طلا ایده‌ای بد است». اگر شما زیرساخت‌های دولتی توانمند داشته باشید، در این صورت آن لوگو همان کاری را می‌کند که شما به آن نیاز دارید. دولت آمریکا از توان جمع‌آوری مالیات بر اساس واحد پول آمریکا برخوردار است و دارای زیرساخت‌های اقتصادی توانمند است. اما آیا داعش از چنین ظرفیت و زیرساختی برخوردار است؟ اصولا باید نسبت به دوام بلندمدت داعش و پول‌هایش بدبین بود.
اطلاعات بیشتر در مورد زمان دقیق در چرخه قرار گرفتن این سکه‌ها و چگونگی ضرب آنها اعلام نشده و این سوال همچنان باقی است: آیا این گروه می‌تواند به راستی یک واحد پول مختص به خود به وجود آورد؟ بسیاری از مورخان پول و سایر کارشناسان می‌گویند این امر غیرممکن است و این مساله را پروپاگاندای داعش برای تقویت مشروعیت خودخوانده‌اش اعلام کردند. این کارشناسان می‌گویند مشکلاتی عملی در مسیر آنان برای ضرب پول وجود خواهد داشت و این پول در جاهای دیگر مورد تمسخر قرار خواهد گرفت و به شدت ظرفیت این گروه برای خرید و فروش کالاها و خدمات را محدود خواهد کرد.
«دیوید.ال. فیلیپس»، مشاور سابق سازمان ملل و وزارت خارجه که اکنون در موسسه دانشگاهی کلمبیا برای مطالعه حقوق بشر فعالیت می‌کند، می‌گوید:«کدام بانک مرکزی قرار است سکه‌های داعشی را بپذیرد؟این سکه‌ها همچون الماسی خونین است. هیچ موسسه مالی معتبری این پول را نمی‌پذیرد». برخی می‌پرسند چگونه داعش- با سود به دست آمده از فروش قاچاقی نفت، پول به دست آمده از باج گرفتن از گروگان‌ها و دزدی- توانسته پول و نقره برای تولید سکه جهت در چرخه قرار گرفتن انبوه آن به دست آورد. برخی دیگر می‌گویند ضرب چنین سکه‌هایی در منطقه‌ای جنگی اساسا محل تردید بوده و مشکل ساز است.
سکه‌های طلای داعشی دارای تصویر ساقه گندم، سپر و نیزه و نقشه‌ای از جهان است تا جاه طلبی‌های جهانی این گروه را نشان دهد. داعش یک وزارتخانه مالی دارد که مسوول ضرب مسکوکات است. هدف این گروه این است تا این باور را در اذهان عمومی جا اندازد که «دولتی مشروع و کارآمد است و فقط مجموعه‌ای از سرزمین‌ها نیست که از سوی یک گروه تندرو اداره می‌شود». برای اینکه این پول به موفقیت برسد آنهایی که از آن استفاده می‌کنند باید معتقد باشند که این پول دارای ثبات است. این ثبات چگونه تامین می‌شود؟ این ثبات می‌طلبد که هم «استفاده‌کنندگان»ی وجود داشته باشد و هم «نهاد»ی که مسوولیت ضرب را پذیرفته و آن را برای باثبات شدن در چرخه اندازد. مردم برای اینکه میل داشته باشند تا این پول را در ازای کالاها و خدمات به‌کار گیرند باید اطمینان یابند که وقتی می‌خواهند آن را با کالاها و خدمات مورد تبادل قرار دهند دیگران هم آن را می‌پذیرند. بدیهی است که واحد پول داعش در تمام این حوزه‌ها شکست را در آغوش گرفته است.
در واقع، مساله طرح دینار داعش آنقدر جدی است که حتی نمی‌تواند تعریف مدرنی از پول را برآورده سازد. برای اینکه اقتصاددانان چیزی را به‌عنوان «پول» در نظر گیرند، این پول باید به سه شکل به‌کار گرفته شود: به‌عنوان ابزار داد و ستد، به‌عنوان واحد پولی و به‌عنوان ذخیره‌ای ارزشمند.
دینار داعش می‌تواند به‌عنوان ذخیره ارزشمند باشد- چیزی که ارزش خود را طی زمان نگه می‌دارد. «جاستین درنان» گزارشگر فارن پالیسی می‌نویسد: جادوی پول این است که در کشوری مانند آمریکا تصویر افرادی مانند اندروجکسون و بنجامین فرانکلین تکه کاغذی بی‌ارزش را با ارزش می‌سازد، اما در سرزمین داعش تصاویر این گروه روی سکه‌ها می‌تواند ارزش فلزات گرانبهای این گروه را به شدت کاهش دهد. ضرورت قانونی کردن پول داعش در سرزمین‌های خارج از کنترل این گروه به مردم انگیزه می‌دهد تا این سکه‌ها را در راستای حذف لکه داعش آب کنند. این به نوبه خود می‌تواند از کارکرد این واحد پولی بکاهد و در بازه‌ای زمانی ذخیره طلای داعش را خالی کند.
پول داعش می‌تواند به‌عنوان ابزار دادوستد مورد استفاده قرار گیرد. یعنی واحدی که از طریق آن خدمات و کالاها در قلمرو تحت کنترل داعش مورد دادوستد قرار می‌گیرد. اما بی‌میلی جامعه بین‌المللی برای دادوستد و تعامل تجاری با این گروه استفاده از سکه‌های ضرب شده در دیگر نقاط را تقریبا غیرممکن می‌سازد. استفاده از این واحد پول متفاوت، قانونی کردن پولی که از جانب داعش می‌آید را بسیار دشوارتر می‌سازد. پراکندگی و گسست در کنترل سرزمینی داعش، ابهام در مورد مرزهایش و جدید بودن این واحد پولی آن را بسیار آسیب‌پذیر می‌سازد. در نهایت، به نظر می‌رسد دینار داعش یک واحد پول باثبات یا کارآمد نباشد. در صورت انتشار این سکه‌ها و رایج شدن آن باز هم این نشان از مشروعیت داعش نبوده، بلکه اوج ضعف و بی‌ثباتی آن را نشان می‌دهد.
پاورقی:
۱- بر اساس گزارش‌هایی که نویسنده آنها را تهیه کرده داعش «دست کم» ۱۰ راه درآمدی دارد: ۱- فروش نفت، ۲- صدور اشیای عتیقه و باستانی، ۳- اخذ عوارض ورودی از خودروهای سبک و سنگین هنگام ورود به مناطق تحت کنترل این گروه، ۴- اخذ باج در ازای آزادی گروگان‌ها، ۵- بانک دزدی که نمونه آن بانک موصل است، ۶- تمام کسانی که در قلمرو داعش زندگی می‌کنند هنگام برداشت پول از حساب‌های بانکی خود موظف هستند درصدی از آن را به «خلیفه» داعش بدهند، ۷- گاهی هم خانه به خانه رفته و از مردم به اجبار پول می‌گیرند، ۸- فروش اجساد گروگان‌ها به خانواده‌هایشان با ارقام کلان میلیون دلاری، ۹- به بردگی گرفتن زنان و دختران و فروش آنها در بازار. البته هر چه سن دختران کمتر باشد قیمت آنها بیشتر است و زنان در سنین بالا دارای قیمت کمتری هستند، ۱۰- بخشی از درآمد داعش از کمک‌دهندگان یا بنیادهای خیریه به اصطلاح اسلامی در سراسر جهان است. داعش اگرچه وابستگی زیادی به شبکه‌های کمک رسان بین‌المللی ندارد اما پیوندهایی با کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج‌فارس دارد.
«مارتین چولوف» گزارشگر گاردین می‌نویسد: «به گفته منابع اطلاعاتی دولت عراق، داعش مبلغی نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار (۳۲۰ میلیون یورو) فقط از بانک‌های موصل (هنگام یورش به این شهر) به دست آورد. علاوه بر این، ربایش انسان‌ها و اخذ باج در راستای آزادی آنها دومین منبع درآمدی است که ۲۵ میلیون دلار برای این گروه به ارمغان آورده است درحالی‌که قاچاق اشیای باستانی و عتیقه هم ۳۸ میلیون دلار سود عاید این گروه کرده است». یکی از اعضای داعش که به تازگی از شمال سوریه به لبنان بازگشته است می‌گوید: «در میان معتقدان به داعش، این واحد پول یک شاهکار است. اگر آنها از مردم بخواهند با این سکه‌ها تخم مرغ بخرند آنها هم چنین می‌کنند چون چاره دیگری ندارند در غیر این صورت مرگ در انتظارشان است. اما تجارت واقعی فقط با پول واقعی انجام خواهد شد».pic۱
pic2
pic۳
«اَکسِل مِرک» از بنیاد «سرمایه‌گذاری مرک» واقع در سانفرانسیسکو می‌گوید: اگر تاریخ راهنمای ما باشد، طرح جدید داعش برای ایجاد پول خاص خود هم محکوم به نابودی است. گرچه داعش ابداع پول جدید را در راستای فاصله گرفتن خود با غرب پنداشته، اما واقعیت این است که باید دید آیا: 1- اساسا این پول ارزشی خواهد داشت؟ و 2- نگاه کشورهای دیگر به این پول چگونه است؟ «مرک» می‌گوید: «این پول شاید در نظر به درد بخورد، اما چندان دوام نخواهد آورد». او می‌افزاید: «آنها می‌دانند که نظام بانکداری بین‌المللی در برابر آنها بسیار بسته عمل می‌کند و اجازه هیچ کاری را به آنها نمی‌دهد. اگر آنها از پول کاغذی استفاده کنند، تورم وحشتناکی خواهند داشت». به گفته تحلیلگران، چالشی که داعش با آن مواجه است همانا واداشتن مردم به پذیرش این واحد پولی و جریان یافتن آن است. «مرک» از «احتمالاتی» سخن می‌گوید که مردمی که در سرزمین‌های تحت کنترل داعش زندگی می‌کنند ممکن است به آن متوسل شوند:
یکی اینکه، مردم بدون قید و شرط از این پول استفاده می‌کنند، چرا که زندگی در زیر لوای داعش این را می‌طلبد. همان‌گونه که وقتی در هر کشور دیگری هستید واحد پول آن کشور را به‌کار می‌گیرید. بنابراین مردم چاره‌ای نخواهند داشت که در قلمرو تحت کنترل داعش از این سکه‌ها استفاده کنند. در غیر این صورت «پاداش مرگ» در انتظار آنهاست.
دوم اینکه، این احتمال قوی هست که مردم با روش‌های خود دست به تضعیف دینار داعش بزنند. چگونه؟ به این شکل که آن فلز گرانبها (اعم از طلا یا نقره) را از آن جدا کرده و احتمالا به احتکار آن سکه‌های با ارزش بپردازند. نتیجه این می‌شود که طلای داعش برای تامین پشتوانه این سکه‌ها ته خواهد کشید و این گروه مجبور خواهد شد تا میزان طلا یا نقره را در این سکه‌ها بکاهد که در این صورت دیگر ارزشی نخواهد داشت.
و احتمال سوم این است که حکومت ترس و وحشت داعش مردم را می‌ترساند. نتیجه این ترس و وحشت‌آفرینی این می‌شود که مردم هیچ شکل از پول داعشی را به‌کار نگرفته و عملا آن را از چرخه اقتصادی حذف کنند. «مرک» می‌گوید: واکنش داعش این خواهد بود: «آنها سر مردم را از تن جدا می‌کنند اگر این پول را نپذیرند... چرا که این، پول واحد سرزمین داعش است». اگرچه، این گروه دارای درآمدهای نفتی است، اما حملات نیروهای ائتلاف بخشی از اندام‌های این گروه را فلج کرده است. «مرک» می‌افزاید: «یک پول زنده نیاز به اقتصادی زنده دارد» اما آیا این در مورد اقتصاد داعش مصداق دارد۱؟
«اِما گلانفیلد» گزارشگر «دیلی میل» می‌نویسد: داعش امیدوار است که به سکه‌های طلا و نقره اصلی بازگشت کند؛ سکه‌هایی که ابتدا در دوران خلافت عثمانی در 634 میلادی معرفی شد. سکه‌های کهن وزنی برابر با 3/4 گرم داشتند. بنابراین سکه‌های طلای داعش «دینار» نامیده می‌شود. سکه‌های نقره هم 3 گرم وزن داشتند که «درهم» نامیده می‌شود. یک سوی این سکه‌ها پیام داعش حک شده درحالی‌که روی دیگر تاریخ ضرب و نام حاکم کشور حک شده است. این سکه‌ها به تاسی از خلافت عثمانی «گرد» درست شده و از طلا و نقره خالص ساخته شده است.
«ماتیو ایگلیسیاس» اما راه حل دیگری پیش پای داعش می‌نهد. او می‌گوید: داعش در پی این است تا خود را از نظام مالی و بانکداری جهانی رها سازد و سیستم مالی خود را علم کند. اما داعش باید توجه داشته باشد که دوام این گروه و پولش در بلندمدت زیرسوال است و «پول بدون پشتوانه» گزینه واقعی نیست. ماتیو می‌افزاید: «داعش از توان مالی برای در چرخه قرار دادن این پول برخوردار نیست. در عوض این گروه می‌تواند همان کاری را انجام دهد که شرکت‌های خلافکار انجام می‌دهند و آن «اتکا بر دلارهای قدیمی آمریکاست». این تحلیلگر اقتصادی می‌گوید: «برخی کشورها که دارای تاریخی از دولت‌های ضعیف و بی‌ثبات هستند- مانند السالوادور- هم همین کار را انجام داده‌اند یعنی دلارهای قدیمی آمریکا را مورد استفاده قرار داده‌اند و خوب هم جواب داده است». اما با توجه به اینکه داعش به دنبال «خلافت» است، سردمداران این گروه به دنبال «دولت شدن» هستند و در راستای همین کار، لوگوهای خاصی بر بالای بخشی از فلزها حک کرده و آن را پول رایج در «خلافت» خود خوانده‌اند. pic۴
pic5
pic۶
pic7
در عبارات اقتصادی می‌گویند: «استاندارد طلا ایده‌ای بد است». اگر شما زیرساخت‌های دولتی توانمند داشته باشید، در این صورت آن لوگو همان کاری را می‌کند که شما به آن نیاز دارید. دولت آمریکا از توان جمع‌آوری مالیات بر اساس واحد پول آمریکا برخوردار است و دارای زیرساخت‌های اقتصادی توانمند است. اما آیا داعش از چنین ظرفیت و زیرساختی برخوردار است؟ اصولا باید نسبت به دوام بلندمدت داعش و پول‌هایش بدبین بود.
اطلاعات بیشتر در مورد زمان دقیق در چرخه قرار گرفتن این سکه‌ها و چگونگی ضرب آنها اعلام نشده و این سوال همچنان باقی است: آیا این گروه می‌تواند به راستی یک واحد پول مختص به خود به وجود آورد؟ بسیاری از مورخان پول و سایر کارشناسان می‌گویند این امر غیرممکن است و این مساله را پروپاگاندای داعش برای تقویت مشروعیت خودخوانده‌اش اعلام کردند. این کارشناسان می‌گویند مشکلاتی عملی در مسیر آنان برای ضرب پول وجود خواهد داشت و این پول در جاهای دیگر مورد تمسخر قرار خواهد گرفت و به شدت ظرفیت این گروه برای خرید و فروش کالاها و خدمات را محدود خواهد کرد.
«دیوید.ال. فیلیپس»، مشاور سابق سازمان ملل و وزارت خارجه که اکنون در موسسه دانشگاهی کلمبیا برای مطالعه حقوق بشر فعالیت می‌کند، می‌گوید:«کدام بانک مرکزی قرار است سکه‌های داعشی را بپذیرد؟این سکه‌ها همچون الماسی خونین است. هیچ موسسه مالی معتبری این پول را نمی‌پذیرد». برخی می‌پرسند چگونه داعش- با سود به دست آمده از فروش قاچاقی نفت، پول به دست آمده از باج گرفتن از گروگان‌ها و دزدی- توانسته پول و نقره برای تولید سکه جهت در چرخه قرار گرفتن انبوه آن به دست آورد. برخی دیگر می‌گویند ضرب چنین سکه‌هایی در منطقه‌ای جنگی اساسا محل تردید بوده و مشکل ساز است.
سکه‌های طلای داعشی دارای تصویر ساقه گندم، سپر و نیزه و نقشه‌ای از جهان است تا جاه طلبی‌های جهانی این گروه را نشان دهد. داعش یک وزارتخانه مالی دارد که مسوول ضرب مسکوکات است. هدف این گروه این است تا این باور را در اذهان عمومی جا اندازد که «دولتی مشروع و کارآمد است و فقط مجموعه‌ای از سرزمین‌ها نیست که از سوی یک گروه تندرو اداره می‌شود». برای اینکه این پول به موفقیت برسد آنهایی که از آن استفاده می‌کنند باید معتقد باشند که این پول دارای ثبات است. این ثبات چگونه تامین می‌شود؟ این ثبات می‌طلبد که هم «استفاده‌کنندگان»ی وجود داشته باشد و هم «نهاد»ی که مسوولیت ضرب را پذیرفته و آن را برای باثبات شدن در چرخه اندازد. مردم برای اینکه میل داشته باشند تا این پول را در ازای کالاها و خدمات به‌کار گیرند باید اطمینان یابند که وقتی می‌خواهند آن را با کالاها و خدمات مورد تبادل قرار دهند دیگران هم آن را می‌پذیرند. بدیهی است که واحد پول داعش در تمام این حوزه‌ها شکست را در آغوش گرفته است.
در واقع، مساله طرح دینار داعش آنقدر جدی است که حتی نمی‌تواند تعریف مدرنی از پول را برآورده سازد. برای اینکه اقتصاددانان چیزی را به‌عنوان «پول» در نظر گیرند، این پول باید به سه شکل به‌کار گرفته شود: به‌عنوان ابزار داد و ستد، به‌عنوان واحد پولی و به‌عنوان ذخیره‌ای ارزشمند.
دینار داعش می‌تواند به‌عنوان ذخیره ارزشمند باشد- چیزی که ارزش خود را طی زمان نگه می‌دارد. «جاستین درنان» گزارشگر فارن پالیسی می‌نویسد: جادوی پول این است که در کشوری مانند آمریکا تصویر افرادی مانند اندروجکسون و بنجامین فرانکلین تکه کاغذی بی‌ارزش را با ارزش می‌سازد، اما در سرزمین داعش تصاویر این گروه روی سکه‌ها می‌تواند ارزش فلزات گرانبهای این گروه را به شدت کاهش دهد. ضرورت قانونی کردن پول داعش در سرزمین‌های خارج از کنترل این گروه به مردم انگیزه می‌دهد تا این سکه‌ها را در راستای حذف لکه داعش آب کنند. این به نوبه خود می‌تواند از کارکرد این واحد پولی بکاهد و در بازه‌ای زمانی ذخیره طلای داعش را خالی کند.
پول داعش می‌تواند به‌عنوان ابزار دادوستد مورد استفاده قرار گیرد. یعنی واحدی که از طریق آن خدمات و کالاها در قلمرو تحت کنترل داعش مورد دادوستد قرار می‌گیرد. اما بی‌میلی جامعه بین‌المللی برای دادوستد و تعامل تجاری با این گروه استفاده از سکه‌های ضرب شده در دیگر نقاط را تقریبا غیرممکن می‌سازد. استفاده از این واحد پول متفاوت، قانونی کردن پولی که از جانب داعش می‌آید را بسیار دشوارتر می‌سازد. پراکندگی و گسست در کنترل سرزمینی داعش، ابهام در مورد مرزهایش و جدید بودن این واحد پولی آن را بسیار آسیب‌پذیر می‌سازد. در نهایت، به نظر می‌رسد دینار داعش یک واحد پول باثبات یا کارآمد نباشد. در صورت انتشار این سکه‌ها و رایج شدن آن باز هم این نشان از مشروعیت داعش نبوده، بلکه اوج ضعف و بی‌ثباتی آن را نشان می‌دهد.
پاورقی:
۱- بر اساس گزارش‌هایی که نویسنده آنها را تهیه کرده داعش «دست کم» ۱۰ راه درآمدی دارد: ۱- فروش نفت، ۲- صدور اشیای عتیقه و باستانی، ۳- اخذ عوارض ورودی از خودروهای سبک و سنگین هنگام ورود به مناطق تحت کنترل این گروه، ۴- اخذ باج در ازای آزادی گروگان‌ها، ۵- بانک دزدی که نمونه آن بانک موصل است، ۶- تمام کسانی که در قلمرو داعش زندگی می‌کنند هنگام برداشت پول از حساب‌های بانکی خود موظف هستند درصدی از آن را به «خلیفه» داعش بدهند، ۷- گاهی هم خانه به خانه رفته و از مردم به اجبار پول می‌گیرند، ۸- فروش اجساد گروگان‌ها به خانواده‌هایشان با ارقام کلان میلیون دلاری، ۹- به بردگی گرفتن زنان و دختران و فروش آنها در بازار. البته هر چه سن دختران کمتر باشد قیمت آنها بیشتر است و زنان در سنین بالا دارای قیمت کمتری هستند، ۱۰- بخشی از درآمد داعش از کمک‌دهندگان یا بنیادهای خیریه به اصطلاح اسلامی در سراسر جهان است. داعش اگرچه وابستگی زیادی به شبکه‌های کمک رسان بین‌المللی ندارد اما پیوندهایی با کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج‌فارس دارد.
ارسال نظر