ویژگی‌های نسل جدید شهرها در جهان
«شهر هوشمند» می‌آید
برای اولین بار در تاریخ، اکثریت جامعه بشری شهرنشین شده‌اند. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، جمعیت شهرنشین جهان این روزها رکورد تاریخی زده‌است. ۱۰۰ سال پیش، از هر ۱۰ نفر ساکن زمین تنها دو نفر در شهرها زندگی می‌کردند. در سال ۱۹۹۰ این رقم به ۴۰ درصد رسید و اکنون بر اساس آمار جهانی، بیش از نیمی از جمعیت جهان شهرنشین هستند. جمعیت شهرنشینان جهان هر سال ۶۰ میلیون نفر بیشتر می‌شود و تا سال ۲۰۵۰، شمار شهرنشینان به ۴/۶ میلیارد نفر می‌رسد. این آمار نشان می‌دهد که شهرها اهمیتی روز‌افزون در زندگی و اقتصاد مدرن یافته‌اند.
برای اولین بار در تاریخ، اکثریت جامعه بشری شهرنشین شده‌اند. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، جمعیت شهرنشین جهان این روزها رکورد تاریخی زده‌است. 100 سال پیش، از هر 10 نفر ساکن زمین تنها دو نفر در شهرها زندگی می‌کردند. در سال 1990 این رقم به 40 درصد رسید و اکنون بر اساس آمار جهانی، بیش از نیمی از جمعیت جهان شهرنشین هستند. جمعیت شهرنشینان جهان هر سال 60 میلیون نفر بیشتر می‌شود و تا سال 2050، شمار شهرنشینان به 4/6 میلیارد نفر می‌رسد. این آمار نشان می‌دهد که شهرها اهمیتی روز‌افزون در زندگی و اقتصاد مدرن یافته‌اند. به همین دلیل شهرها باید از نظر فنی، اجتماعی و اقتصادی برای پذیرفتن این تعدادساکن، مجهز باشند. به همین دلیل است که شمار شهرهای هوشمند در جهان در حال افزایش است.
موسسه IHS تکنولوژی که از مراکز مرجع در زمینه تکنولوژی و تحلیل‌‌ها و تحقیقات وابسته به آن در جهان است، اخیرا در گزارشی اعلام کرد، شمار شهرهای هوشمند در جهان تا یک دهه دیگر چهاربرابر خواهد شد. براساس گزارش این موسسه و براساس تعریف این موسسه از شهر هوشمند، در حال حاضر ۲۱ شهر هوشمند در جهان وجود دارد که تا سال ۲۰۲۵ این تعداد به ۸۸ شهر می‌رسد.
بر اساس گزارش این موسسه، اروپا، خاورمیانه و آفریقا بیشترین شهرهای هوشمند را در خود جای داده‌اند. اما تا سال 2025، آسیا و اقیانوسیه در صدر شهرهای هوشمند جهان خواهند بود. تا یک دهه آینده، آسیا و اقیانوسیه، 32 شهر هوشمند خواهند داشت، اروپا 31 شهر و آمریکا 25 شهر. برای تعریف شهر هوشمند، معیارهای گسترده و مختلفی را می‌توان تعریف کرد. اما براساس معیارهای این موسسه، شهر هوشمند شهری است که مجموعه‌ای از راه‌ها و ابزارهای اطلاعاتی، ارتباطی و تکنولوژیک را برای کارکردهای شهری استفاده کند. این حوزه‌های کارکرد شهری شامل حمل‌ونقل، انرژی، توسعه پایدار، زیرساخت‌های فیزیکی، مدیریت و اداره شهر و ایمنی و امنیت می‌شود.
این موسسه، نتیجه پژوهش خود را در گزارشی با عنوان شهرهای هوشمند: الگوهای کسب‌وکار تجارت، تکنولوژی‌ها و پروژه‌های موجود منتشر کرده‌است. در این گزارش نکته جالب این است که پروژه‌های هوشمندسازی شهرها در آمریکا نسبت به اروپا کمتر شده‌اند. در شهرهای اروپایی مانند وین و آمستردام، پروژه‌های عظیم هوشمندسازی شهری در دست اجرا است درحالی‌که در آمریکا هنوز بر سر هوشمندسازی شبکه حمل و نقل بحث و حرف و حدیث وجود دارد. از سوی دیگر، بسیاری از مسائل بودجه‌ای که در اقتصادهای توسعه‌یافته اروپا پیش روی دولت برای اداره شهرها وجود دارد، در منطقه آسیا و اقیانوسیه وجود ندارد. یعنی بحران مالی سال‌های اخیر در غرب مانع از پیشرفت روند هوشمندسازی شهرها در اروپا و آمریکا شده، اما آسیا و اقیانوسیه چنین مشکلی ندارند. به همین دلیل فرصت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شهری در آسیا و اقیانوسیه بیشتر است. در این کشورها پروژه‌هایی برای ایجاد زیرساخت‌های جدید آغاز می‌شود نه طرح‌هایی برای ترمیم و جایگزینی سیستم‌های قدیمی.
آمار جالب توجه دیگر در این گزارش آن است که سرمایه‌گذاری سالانه در پروژه‌های هوشمند شهری اکنون به یک میلیارد دلار رسیده‌است، اما تا سال 2025 به بیش از 12 میلیارد دلار می‌رسد. زمانی به شهرهایی هوشمند می‌گفتند که مسائل زیست‌محیطی را رعایت کنند. اما اکنون شهرهایی که زندگی راحت و کارآمد را برای شهروندانشان فراهم کنند، شهر هوشمند هستند. شهرهایی مانند آمستردام، سیاتل، سنگاپور، کریتیبا (برزیل) و مونتری (مکزیک) در صدر این فهرست هستند. در این میان سنگاپور یکی از نمونه‌های الگو برای جهان است. در سال 1965 وقتی سنگاپور به استقلال رسید، شرایطی شبیه دیگر شهرهای درحال توسعه جهان مانند بمبئی، قاهره یا کلکته داشت. همسایگان این شهر جزیره‌ای، کشورهای بی‌ثباتی مانند ویتنام و تایلند و مالزی بودند. تولید ناخالص داخلی آن هم از آرژانتین و یونان و مکزیک کمتر بود. اکنون اما سنگاپور با جمعیتی کمتر از 5 میلیون نفر، درآمدی نزدیک به ثروتمندترین کشورهای غربی دارد و شهروندانش از تحصیلکرده‌ترین‌ها در آسیا هستند. هوشمندسازی شهری، استفاده از فن‌آوری در همه بخش‌ها از جمله بوروکراسی شهری و تسهیل فضای کسب‌وکار برای بازرگانان چه در زمینه زیرساخت‌هایی چون بندر و فرودگاه چه نرم‌افزارها، از جمله مواردی است که به موفقیت سنگاپور منجر شده‌اند.
کریتیبا در برزیل نمونه دیگری از یک شهر هوشمند در جهان است. این شهر با جمعیت ۵/۳ میلیون نفر، مبتکر ساخت خانه‌های سبک و ارزان برای فقرا و همچنین ایجاد کتابخانه‌های الکترونیک رایگان برای شهروندان است. ازجمله موارد دیگری که صفت هوشمند را برای یک شهر به ارمغان می‌اورد، ایجاد ابزارهایی برای استفاده بهینه از انرژی و به ویژه صرفه‌جویی در آب است. ایجاد فرصت‌های شغلی برای شهروندان هم از دیگر شرایط هوشمند بودن شهرهاست. در این میان، بعضی تحلیلگران موضوع شهروندان هوشمند را به جای شهرهای هوشمند مطرح کرده‌اند. این گروه ازتحلیلگران و کارشناسان بین‌المللی می‌گویند، برای ایجاد شهرهای هوشمند یا برای موفق بودن این شهرها، ابتدا باید شهروندان هوشمند داشت. برخی دیگر اما می‌گویند که شهرهای هوشمند، پیش‌شرط شهروندان هوشمند است.
به هر حال هرکدام از این استدلال‌ها که درست باشد، موضوع هوشمندسازی شهرها و شهروندان به عنوان روندی جهانی و عاملی در رشد اقتصاد و توسعه‌یافتگی کشورها اکنون مطرح است. کسانی مانند نخست‌وزیر جدید هند، با وعده ایجاد 100 شهر هوشمند در هند، کار خود را در قدرت اجرایی آغاز کرده‌اند. با توجه به معضلات رو به رشد پیش روی جهان از جمله کمبود منابع و ضرورت بهبود مصرف انرژی، هوشمندسازی شهرها یک ضرورت برای دنیای
جدید است.
موسسه IHS تکنولوژی که از مراکز مرجع در زمینه تکنولوژی و تحلیل‌‌ها و تحقیقات وابسته به آن در جهان است، اخیرا در گزارشی اعلام کرد، شمار شهرهای هوشمند در جهان تا یک دهه دیگر چهاربرابر خواهد شد. براساس گزارش این موسسه و براساس تعریف این موسسه از شهر هوشمند، در حال حاضر ۲۱ شهر هوشمند در جهان وجود دارد که تا سال ۲۰۲۵ این تعداد به ۸۸ شهر می‌رسد.
بر اساس گزارش این موسسه، اروپا، خاورمیانه و آفریقا بیشترین شهرهای هوشمند را در خود جای داده‌اند. اما تا سال 2025، آسیا و اقیانوسیه در صدر شهرهای هوشمند جهان خواهند بود. تا یک دهه آینده، آسیا و اقیانوسیه، 32 شهر هوشمند خواهند داشت، اروپا 31 شهر و آمریکا 25 شهر. برای تعریف شهر هوشمند، معیارهای گسترده و مختلفی را می‌توان تعریف کرد. اما براساس معیارهای این موسسه، شهر هوشمند شهری است که مجموعه‌ای از راه‌ها و ابزارهای اطلاعاتی، ارتباطی و تکنولوژیک را برای کارکردهای شهری استفاده کند. این حوزه‌های کارکرد شهری شامل حمل‌ونقل، انرژی، توسعه پایدار، زیرساخت‌های فیزیکی، مدیریت و اداره شهر و ایمنی و امنیت می‌شود.
این موسسه، نتیجه پژوهش خود را در گزارشی با عنوان شهرهای هوشمند: الگوهای کسب‌وکار تجارت، تکنولوژی‌ها و پروژه‌های موجود منتشر کرده‌است. در این گزارش نکته جالب این است که پروژه‌های هوشمندسازی شهرها در آمریکا نسبت به اروپا کمتر شده‌اند. در شهرهای اروپایی مانند وین و آمستردام، پروژه‌های عظیم هوشمندسازی شهری در دست اجرا است درحالی‌که در آمریکا هنوز بر سر هوشمندسازی شبکه حمل و نقل بحث و حرف و حدیث وجود دارد. از سوی دیگر، بسیاری از مسائل بودجه‌ای که در اقتصادهای توسعه‌یافته اروپا پیش روی دولت برای اداره شهرها وجود دارد، در منطقه آسیا و اقیانوسیه وجود ندارد. یعنی بحران مالی سال‌های اخیر در غرب مانع از پیشرفت روند هوشمندسازی شهرها در اروپا و آمریکا شده، اما آسیا و اقیانوسیه چنین مشکلی ندارند. به همین دلیل فرصت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شهری در آسیا و اقیانوسیه بیشتر است. در این کشورها پروژه‌هایی برای ایجاد زیرساخت‌های جدید آغاز می‌شود نه طرح‌هایی برای ترمیم و جایگزینی سیستم‌های قدیمی.
آمار جالب توجه دیگر در این گزارش آن است که سرمایه‌گذاری سالانه در پروژه‌های هوشمند شهری اکنون به یک میلیارد دلار رسیده‌است، اما تا سال 2025 به بیش از 12 میلیارد دلار می‌رسد. زمانی به شهرهایی هوشمند می‌گفتند که مسائل زیست‌محیطی را رعایت کنند. اما اکنون شهرهایی که زندگی راحت و کارآمد را برای شهروندانشان فراهم کنند، شهر هوشمند هستند. شهرهایی مانند آمستردام، سیاتل، سنگاپور، کریتیبا (برزیل) و مونتری (مکزیک) در صدر این فهرست هستند. در این میان سنگاپور یکی از نمونه‌های الگو برای جهان است. در سال 1965 وقتی سنگاپور به استقلال رسید، شرایطی شبیه دیگر شهرهای درحال توسعه جهان مانند بمبئی، قاهره یا کلکته داشت. همسایگان این شهر جزیره‌ای، کشورهای بی‌ثباتی مانند ویتنام و تایلند و مالزی بودند. تولید ناخالص داخلی آن هم از آرژانتین و یونان و مکزیک کمتر بود. اکنون اما سنگاپور با جمعیتی کمتر از 5 میلیون نفر، درآمدی نزدیک به ثروتمندترین کشورهای غربی دارد و شهروندانش از تحصیلکرده‌ترین‌ها در آسیا هستند. هوشمندسازی شهری، استفاده از فن‌آوری در همه بخش‌ها از جمله بوروکراسی شهری و تسهیل فضای کسب‌وکار برای بازرگانان چه در زمینه زیرساخت‌هایی چون بندر و فرودگاه چه نرم‌افزارها، از جمله مواردی است که به موفقیت سنگاپور منجر شده‌اند.
کریتیبا در برزیل نمونه دیگری از یک شهر هوشمند در جهان است. این شهر با جمعیت ۵/۳ میلیون نفر، مبتکر ساخت خانه‌های سبک و ارزان برای فقرا و همچنین ایجاد کتابخانه‌های الکترونیک رایگان برای شهروندان است. ازجمله موارد دیگری که صفت هوشمند را برای یک شهر به ارمغان می‌اورد، ایجاد ابزارهایی برای استفاده بهینه از انرژی و به ویژه صرفه‌جویی در آب است. ایجاد فرصت‌های شغلی برای شهروندان هم از دیگر شرایط هوشمند بودن شهرهاست. در این میان، بعضی تحلیلگران موضوع شهروندان هوشمند را به جای شهرهای هوشمند مطرح کرده‌اند. این گروه ازتحلیلگران و کارشناسان بین‌المللی می‌گویند، برای ایجاد شهرهای هوشمند یا برای موفق بودن این شهرها، ابتدا باید شهروندان هوشمند داشت. برخی دیگر اما می‌گویند که شهرهای هوشمند، پیش‌شرط شهروندان هوشمند است.
به هر حال هرکدام از این استدلال‌ها که درست باشد، موضوع هوشمندسازی شهرها و شهروندان به عنوان روندی جهانی و عاملی در رشد اقتصاد و توسعه‌یافتگی کشورها اکنون مطرح است. کسانی مانند نخست‌وزیر جدید هند، با وعده ایجاد 100 شهر هوشمند در هند، کار خود را در قدرت اجرایی آغاز کرده‌اند. با توجه به معضلات رو به رشد پیش روی جهان از جمله کمبود منابع و ضرورت بهبود مصرف انرژی، هوشمندسازی شهرها یک ضرورت برای دنیای
جدید است.
ارسال نظر