تحریم واژه‌ای نام آشنا برای ما ایرانیان است، واژه‌ای که سالیان درازی است با آن زندگی می‌کنیم و گاها حضورش در زندگی ما کمرنگ و پررنگ می‌شود. این واژه را فعالیتی می‌خوانند که به موجب آن یک یا چند بازیگر بین‌المللی، علیه یک یا چند کشور دیگر، به منظور مجازات و یا با اهداف محروم ساختن آنها از انجام برخی مبادلات و وادار ساختن آنها به پذیرش هنجارهایی معین، اعمال می‌شود.
نخستین تحریم علیه ایران در دوران نخست وزیری دکتر مصدق و در واکنش به ملی شدن صنعت نفت اعمال شد. این تحریم توسط بریتانیا صورت گرفت و به موجب آن اولین قطعنامه شورای امنیت علیه ایران صادر شد. در ادامه این تحریم‌ها، می‌توان به اولین تحریم آمریکا علیه ایران اشاره کرد که به دنبال تسخیر سفارتخانه آمریکا در تهران اتفاق افتاد.
بعد از وقوع انقلاب برخی کشورها به دلایل مختلف ایران را مورد تحریم قرار دادند. به گزارش دنیای اقتصاد، معاون ارزی بانک مرکزی معتقد است که گرچه اقتصاد ایران با تحریم عجین شده و کشور بعد از انقلاب همواره مورد تحریم‌های خصمانه و ظالمانه بوده؛ اما در چند سال گذشته فشار تحریم در کشور به شدت افزایش یافته و زندگی مردم را تحت‌تاثیر قرار داده است. مینو کیانی‌راد هدف تحریم‌ها پس از سال ۱۳۸۵ را قطع کردن شریان‌های حیاتی اقتصاد کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: به خاطر تحریم نقل‌و‌انتقال پول، صادرات و واردات کالا و خدمات، وصول درآمدهای کشور و خدمات بیمه‌ای تحت‌تاثیر قرار گرفته است.
تحریم‌های ۸ سال گذشته
پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در سال ۲۰۰۴ فعالیت‌های هسته‌ای ایران با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد. بحث پرونده هسته‌ای و اتهام حمایت ایران از گروه‌های تروریستی باعث شد تحریم‌ها نیز از سال ۲۰۰۵ با شدت بیشتری افزایش یابد. به نقل از خبرگزاری فارس، پس از سرنگونی حکومت صدام حسین و شکل گیری پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران مسئله تحریم اقتصادی به لحاظ کیفی، با اعمال نفوذ آمریکا وارد مرحله کاملا متفاوتی شد و پای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل هم به اعمال تحریم‌های همه جانبه علیه جمهوری اسلامی ایران باز گردید. تا کنون ۶ قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل به صورت مستقیم برضد ایران صادر شده که اولین آنها به سال ۲۰۰۶ باز می‌گردد.
پس از قطعنامه ۱۶۹۶ در سال ۲۰۰۶، قطعنامه های ۱۷۳۷ در سال ۲۰۰۶، قطعنامه ۱۷۴۷ در سال ۲۰۰۷، قطعنامه‌های ۱۸۰۳ و ۱۸۳۵ در سال ۲۰۰۸ و قطعنامه ۱۹۲۹ در سال ۲۰۱۰ به تصویب رسیده است. با توجه به روند قطعنامه‌ها مشاهده می‌شود که در قطعنامه‌های اولیه، تمرکز بر تعلیق تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران بوده است که در ادامه برخی از اشخاص و نهادها از جمله برخی از بانک‌ها، نهادهای مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی و افراد مرتبط با این سازمان‌ها تحریم شده و فعالیت و داد و ستد با آنان ممنوع می‌گردد.
تاثیر تحریم‌ها
بی شک تحریم‌های موجود، اقتصاد ایران را با مشکلات بسیاری مواجه ساخته است. تحریم‌هایی که زندگی مردم ایران را مورد هدف قرار داده و هزینه زیادی را بر دوش آن ها نهاده است. تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران را می‌توان چنین برشمرد:
۱. فولاد: آی‌پسند در گزارشی به نقل از رویترز آورده است با تشدید تحریم‌های اتحادیه اروپا و ممنوعیت فروش فولاد و سایر فلزات به ایران، تولیدکنندگان و فعالان حوزه مسکن با مشکلات جدی در تأمین این منابع با ارزش مواجه شده‌اند. با توجه به کمبود ارزهای اصلی در ایران، برخی خریداران ایرانی به معاملات پایاپای روی آورده بودند. اما با ممنوع اعلام شدن فروش فولاد، آلومینیوم و سایر مواد اولیه مادر به ایران توسط اتحادیه اروپا، باعث شد که کلیه معاملات متوقف شود. این امر باعث افزایش شدید قیمت این فلزات در بازار ایران و ایجاد نقص در زنجیره تأمین آن ها شده است.
۲. دارو:اقتصادآنلاین در گزارشی به نقل از نیویورک‌تایمز آورده است، واردات دارویی ایران از آمریکا و کشورهای اروپایی بین سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و همچنان هم کاهش می‌یابند. واردکنندگان و سازندگان محصولات دارویی در ایران به این نتیجه رسیده‌اند که تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا تحویل دارو و تجهیزات پزشکی به ایران را با اخلال مواجه کرده‌اند، اگر چه این تحریم‌ها قرار نبوده است در مبادلات تجاری کالاها و محصولات بشردوستانه مشکلی ایجاد کنند.
۳.صادرات:در روزنامه دنیای اقتصاد آمده، تحریم‌های بین‌المللی تاکنون سبب شده است تا میانگین صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران ظرف چند سال اخیر به نصف میزان صادراتش قبل از اعمال تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه آن کاهش یابد. با کاهش صادرات نفت ایران، درآمدهای مالی آن نیز به شدت کاهش یافت که به ادعای منابع رسمی آمریکایی، تحریم‌ها باعث شد تا ایران چیزی در حدود ۳۵ میلیارد دلار در سال از درآمدهای نفتی خود را از دست بدهد. به گفته آنها ایران در سال گذشته میلادی از محل صادرات نفت خود ۶۹ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است. از سویی دیگر و علاوه بر موارد فوق، ایران نیز با توجه به تحریمی که با آن دست به گریبان بود، ناچار به دور زدن تحریم‌ها و فعالیت در حوزه‌های غیررسمی اقتصاد شد. این امر موجب ضربه به بخش تولید کشور و رکود اقتصادی، بالطبع کاهش فعالیت‌های قانونی در اقتصاد و کاهش مالیات‌های دریافتی دولت گردید.
در پایان
یکی از موضوعات مهم و مورد بحث در کارزار انتخابات ریاست جمهوری ایران، مسائل هسته‌ای کشور بود. سیاست‌های اتخاذ شده و بیانات و لحن سیاستمداران ایرانی، بارها و بارها مورد بحث قرار گرفت. از سویی دیگر علاوه بر تحریم‌ها، به واسطه رشد لجام گسیخته نقدینگی، کشور با رکود تورم بی‌سابقه‌ای مواجه گشت. اما پس از انتخابات و روی کار آمدن دولت یازدهم شور و شوقی وصف‌ناپذیر جامعه ایرانی را در برگرفت، شور و شوقی که از همراهی ملت ایران با دولت یازدهم برای برون‌رفت از وضعیت کنونی اقتصاد ایران خبر می‌داد. پیروزی دکتر روحانی شوکی بزرگ برای اقتصاد ایران بود که باعث ثبات نسبی اقتصاد ایران گشت. به گفته دکتر رنانی در مصاحبه با اندیشه پویا، علاوه بر شوک انتخابات ۹۲ بر اقتصاد ایران ۳ شوک دیگر می تواند اقتصاد ایران را برای رهایی از این بحران یاری نماید که یکی از این شوک‌ها حل مناقشات هسته‌ای است. این روزها و پس از حضور هیئت ایرانی در نیویورک و گمانه‌زنی‌ها برای توافق با غرب بر سر مسائل هسته‌ای، قیمت‌های ارز و سکه با کاهش چشمگیری مواجه شد که حاکی از اهمیت این مهم بر اقتصاد ایران دارد. امید است با تدبیر دولت تدبیر و امید و حرکت مدنی برخی از ایرانیان روند کاهش تحریم‌ها تسهیل یابد.