کامران کرمی

عضو گروه دیپلماسی

۲۵ سپتامبر روز همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق به همان میزان که برای رهبران و مردم کرد اربیل نماد بالندگی و حق تعیین سرنوشت بود، به همین اندازه برای دولت مرکزی بغداد و همسایگان عراق، نماد تهدید و آغاز فرآیند تجزیه در منطقه است. مسعود بارزانی و حزب پارتی این رفراندوم را شرط لازم و نه کافی برای جدا شدن از عراق می‌دانند. او پیش‌تر گفته بود که اعلام استقلال به معنی تجزیه نیست، بلکه آغاز پروسه گفت وگو با دولت مرکزی بر سر مناطق مورد مناقشه همچون کرکوک و تعیین حق السهم نفت و آب و مسائلی از این قبیل است.

در مقابل اما دولت مرکزی بغداد و همسایگان عراق به‌خصوص ترکیه و ایران با اعلان مخالفت با هرگونه حرکت مخل تمامیت ارضی عراق، این استدلال را مطرح کردند که همه‌پرسی استقلال طرحی صهیونیستی- آمریکایی در چارچوب طرح خاورمیانه بزرگ است که تلاش دارد با تجزیه دولت‌های عربی- اسلامی، امنیت و منافع اسرائیل را در منطقه تامین کند. فارغ از این دوگانه که ناشی از ادراک و اولویت‌های امنیتی متفاوت به یک پدیده واحد است، باید گفت که بخش عمده‌ای از آنچه امروزه در خاورمیانه می‌گذرد ناشی از مرزبندی‌های ساختگی توافق سایکس-پیکو در سال ۱۹۱۶ است که بدون توجه به مسائل نژادی-قومی و فرهنگی، میراث امپراتوری عثمانی را در قالب دولت-ملت‌های فرضی تقسیم کرد که امروزه مجددا سر برآورده است. بنابراین باید گفت که استقلال اقلیم آغاز دوگانه جنگ و صلح است که هرگونه توانایی یا عدم توانایی در حل و فصل مسائل موجود، تامین یا عدم تامین امنیت همسایگان و منافع مشروع آنها می‌تواند بر قدرت یکی و تضعیف دیگری بیفزاید.