در گردهمایی تبیین طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی مطرح شد؛
بحران آب و شهرهای خالی از سکنه
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- از ۳۷ دشت موجود در خراسان رضوی، ۱۹ دشت ممنوعه، ۱۵ دشت ممنوعه بحرانی و سه دشت آزاد است. حجم ظرفیت منابع تجدیدشونده آب‌های زیرزمینی پنج هزار و ۳۰۰ میلیون مترمکعب و حجم کل برداشت و تخلیه از این منابع ۶۴۰۴ مترمکعب اعلام میشود.
در حال حاضر وضعیت بیشتر دشت‌های خراسان رضوی به دلیل بهرهبرداری بیش از حد مجاز و بی‌رویه از منابع آب با کسری مخزن و افت شدید سطح آب زیرزمینی مواجه است و بیشترین اضافه برداشت از مخازن آب‌های زیرزمینی استان از چاههای مجاز دارای پروانه کشاورزی صورت میگیرد به همین دلیل مدیریت صحیح چاههای کشاورزی از مواردی است که باید در دستور کار مسئولان مربوطه قرار گیرد.
در حال حاضر وضعیت بیشتر دشت‌های خراسان رضوی به دلیل بهرهبرداری بیش از حد مجاز و بی‌رویه از منابع آب با کسری مخزن و افت شدید سطح آب زیرزمینی مواجه است و بیشترین اضافه برداشت از مخازن آب‌های زیرزمینی استان از چاههای مجاز دارای پروانه کشاورزی صورت میگیرد به همین دلیل مدیریت صحیح چاههای کشاورزی از مواردی است که باید در دستور کار مسئولان مربوطه قرار گیرد.
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- از 37 دشت موجود در خراسان رضوی، 19 دشت ممنوعه، 15 دشت ممنوعه بحرانی و سه دشت آزاد است. حجم ظرفیت منابع تجدیدشونده آب‌های زیرزمینی پنج هزار و 300 میلیون مترمکعب و حجم کل برداشت و تخلیه از این منابع 6404 مترمکعب اعلام میشود.
در حال حاضر وضعیت بیشتر دشت‌های خراسان رضوی به دلیل بهرهبرداری بیش از حد مجاز و بی‌رویه از منابع آب با کسری مخزن و افت شدید سطح آب زیرزمینی مواجه است و بیشترین اضافه برداشت از مخازن آب‌های زیرزمینی استان از چاههای مجاز دارای پروانه کشاورزی صورت میگیرد به همین دلیل مدیریت صحیح چاههای کشاورزی از مواردی است که باید در دستور کار مسئولان مربوطه قرار گیرد.
هتل پردیسان مشهد در هفتهای که گذشت میزبان گردهمایی «تبیین طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با محوریت تحویل حجمی آب با نصب کنتورهای هوشمند، مشارکت مردمی و تدبیر آب» بود که به همت شرکت آب منطقهای استان برگزار شد و قرار بود مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران مهمان ویژه این گردهمایی باشد اما خبری از حضور وی نبود و علت غیبت او حضور در جلسه شورای عالی آب اعلام شد.
بحران آب جدی است
معاون بهرهبرداری و حفاظت آب شرکت مدیریت منابع آب ایران که به نمایندگی از مدیرعامل این شرکت در این گردهمایی حضور یافته بود، اظهار کرد: با تغییرات رخ داده، فضای منطقیتری بر کشور حاکم است و این عقلانیت و تفکر در موضوع آب نیز خود را نشان می‌دهد.
جهانگیر حبیبی با اعتقاد بر اینکه تهدید پیش روی کشور در حوزه آب تهدیدی جدی است و فرصتی برای شعار دادن نداریم، تأکید کرد: خراسان رضوی در زمینه بحران آب نخستین استان کشور است و اگر همین روند ادامه داشته باشد، ظرف چند سال آینده شهروندان مجبور به ترک شهرها خواهند شد.
معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه با توجه به بحران آب موجود در کشور، شعار اول دولت یازدهم خشکسالی و تهدید بحران آب است، تصریح کرد: وجود ابزار اندازه‌گیری برای مدیریت آب ضروری است و نصب کنتورهای هوشمند و انسداد چاههای غیرمجاز از جمله اقدامات انجام شده در راستای صرفه‌جویی آب بوده است.
حبیبی به وجود بیش از ۴۶۰ هزار حلقه چاه مجاز در کشور اشاره کرد و گفت: با این حال تنها برای ۴۵ هزار حلقه چاه کنتور هوشمند نصب شده و خراسان رضوی در زمینه نصب این کنتورها در کشور پیشتاز است.
معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران به این نکته نیز اشاره کرد که طرح تعادل‌بخشی از سال 84 در کشور اجرا میشد اما به تدریج اجرای آن رو به تعطیلی میرفت و افزود: زمانی در کشور برای اجرای این طرح اعتبار قابل توجهی تخصیص مییافت اما در سال 93 اعتبار این طرح در کل کشور به 23 میلیارد تومان رسید و طرح در حال تعطیل شدن بود؛ اعتبار تخصیص یافته به این طرح در سال 94 به 325 میلیارد تومان رسیده که این امر نشان‌دهنده توجه جدی تمام مسئولان نظام به بحث بحران آب است.
انسداد ۱۲۰۰ حلقه چاه تا پایان سال
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان رضوی نیز دیگر سخنران این گردهمایی بود که با بیان اینکه انتظار می‌رود با رفع تحریمها محدودیتهای اتخاذ شده برخی راهبردها در حوزه آب برداشته شود، عنوان کرد: گفته میشود امروزه مصرف آب در جهان شش برابر ۷۰ سال قبل است و دیپلماسی آب در سالهای اخیر جزء اولویت‌های سیاست خارجی بیشتر کشورهاست.
سید محسن صادقی با اشاره به اینکه تمام کشورهای دارای آب شیرین تلاش میکنند به سطحی از مناسبات در عرصه بین‌المللی دست پیدا کنند، اظهار کرد: با توجه به اهمیت آب نیاز داریم برای مصرف صحیح آب در تمام بخشها فرهنگسازی کنیم. وی با اعتقاد بر اینکه در حوزه فرهنگسازی برای صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی گام مهمی برنداشته‌ایم، تأکید کرد: انتظار می‌رود در این حوزه اقدامات مناسبی انجام شود.
رئیس شورای حفاظت از منابع آب خراسان رضوی تعادل‌بخشی بین منابع و مصرف آب را از اولویت‌های کاری شورای حفاظت از منابع آب استان در سال جاری برشمرد و خراسان رضوی را یکی از استانهای حساس و بحرانی در مصرف آب دانست و تصریح کرد: 20 درصد افت منابع آبی زیرزمینی کشور مربوط به این استان است که رقمی معادل یک میلیارد مترمکعب را شامل میشود.
صادقی به برگزاری 71 جلسه در شورای حفاظت از منابع آب استان در سال 93 اشاره کرد و گفت: خروجی این جلسات 420 مصوبه بود؛ همچنین با اجرای مصوبات این شورا در سال گذشته 272 حلقه چاه غیرمجاز با حجم شش میلیون مترمکعب در استان مسدود و از اضافه برداشت 26 میلیون مترمکعب آب پیشگیری شد.
معاون استاندار خراسان رضوی انسداد ۱۲۰۰ حلقه چاه با تخلیه سالانه ۳۶ میلیون مترمکعب آب، اتمام و تکمیل هفت درصد باقی‌مانده فرآیند نصب کنتورهای هوشمند بر چاههای مجاز کشاورزی استان و صرفه‌جویی ۹۱ میلیون مترمکعبی آب از این طریق را از اولویت‌های کاری شورای حفاظت از منابع استان در سال جاری اعلام کرد.
خراسان رضوی رکورددار مصرف آب‌های زیرزمینی
مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این همایش خراسان رضوی را رکورددار مصرف سفرههای آب زیرزمینی، دانست و افزود: در مشهد ۱۲۳ درصد و در استان به طور متوسط ۱۴۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر استفاده میشود و باید مصرف آب در مشهد ۴۸ درصد و در استان ۶۵ درصد کاهش یابد.
محمدحسین جعفری با بیان اینکه ۷۴ درصد استان خراسان رضوی در اقلیم خشک قرار دارد، خاطرنشان کرد: در مجموع در استان ۳۷ هزار و ۷۸۸ منبع آبی زیرزمینی با بیش از شش میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب برداشت آب وجود دارد که عمده آن مربوط به چاههاست. وی ادامه داد: یکی از مشکلات استان در حوزه آب این است که ۷۴ درصد منابع آب تجدیدپذیر تبخیر میشود و تنها ۲۶ درصد آن آب تجدیدشونده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان مجموع برداشتها از منابع آب زیرزمینی را 78 درصد و از منابع آب‌های سطحی را 22 درصد اعلام و عنوان کرد: در طول 37 سال گذشته کاهش بارندگی و کاهش روانآبها را داشته‌ایم به طوری که متوسط بارندگی در استان از 223 میلیمتر در سال به 209 میلیمتر کاهش یافته است.
جعفری با تأکید بر اینکه آبخوانهای مهم استان در حال از دست رفتن است، گفت: شرکت آب منطقهای خراسان رضوی به منظور نظارت و پایش جدی بر میزان بهرهبرداری از چاههای استان به ویژه در بخش کشاورزی، پروژه نصب کنتورهای هوشمند را از سال 87 آغاز کرده است. وی اضافه کرد: کنتورهای هوشمند سامانهای است که امکان اندازه‌گیری، قرائت کنتور و سهمیه‌بندی آب را فراهم کرده است. مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان با بیان اینکه نصب کنتورهای هوشمند بر حدود 92 درصد چاههای استان به اتمام رسیده است، یادآور شد: در حال حاضر از 8934 حلقه چاه مجاز موجود در استان 8832 حلقه چاه به کنتور هوشمند مجهز شده است.
نگرانیها از نصب کنتورهای هوشمند
مدیرکل جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز دیگر سخنران این همایش بود که با اعتقاد بر اینکه قضاوتها در خصوص اتلاف آب در بخش کشاورزی صحیح نیست، تعداد کل چاههای کشور را ۴۵۰ هزار حلقه برشمرد و اظهار کرد: از این تعداد ۳۹۱ هزار حلقه چاه کشاورزی است.
مجتبی مزروعی با اشاره به اینکه خراسان رضوی دارای حدود 25 هزار حلقه چاه است که از این تعداد 16 هزار و 62 حلقه را چاههای مجاز تشکیل می‌دهد، خاطرنشان کرد: میزان تخلیه چاههای استان چهار میلیارد و 163 میلیون مترمکعب است. وی تعداد چاههای کشاورزی استان را 10 هزار و 25 حلقه و میزان تخلیه آنها را سه میلیارد و 440 میلیون مترمکعب اعلام کرد وافزود: کسری مخازن استان یک میلیارد و 149 میلیون مترمکعب است.
مدیرکل جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه 2.7 چاههای کشاورزی کشور در خراسان رضوی وجود دارد و هشت درصد کسری مخازن کشور مربوط به این استان است، تصریح کرد: با این حال میانگین تولید در خراسان رضوی مطلوب است؛ این استان به صورت میانگین 7.2 محصولات زراعی، دامی و باغی کشاورزی کشور را تولید میکند و بیش از سه برابر منابع آبی موجود در استان خراسان رضوی تولید داریم.
مزروعی کسری آب استان در بخش کشاورزی را ۷۰۰ هزار مترمکعب اعلام کرد و افزود: ۶۰ درصد کسری مخازن مربوط به بخش کشاورزی است. وی اجرای طرح نصب کنتورهای هوشمند را مثبت ارزیابی کرد و گفت: جهاد کشاورزی استان تاکنون همکاری خوبی در اجرای این طرح داشته است با این حال نگرانیهایی نیز در این زمینه داریم.
مدیرکل جهاد کشاورزی استان این نکته را نیز یادآور شد که اینگونه نباشد که ۶۰ درصد کسری مخازن مربوط به بخش کشاورزی را مدیریت کنیم اما از مدیریت سایر بخشها غافل شویم؛ در طرح تعادل‌بخشی باید میزان برداشت و صرفه‌جویی هر بخش مشخص و سهم صرفه‌جویی هر بخش نیز برای خود آن لحاظ شود؛ مدتی است کشاورزان جرایم سنگینی را برای برداشت آب در ساعتهای غیرمجاز پرداخت میکنند اما هیچگاه متوجه نشدند این جریمهها کجا هزینه میشود.
در حال حاضر وضعیت بیشتر دشت‌های خراسان رضوی به دلیل بهرهبرداری بیش از حد مجاز و بی‌رویه از منابع آب با کسری مخزن و افت شدید سطح آب زیرزمینی مواجه است و بیشترین اضافه برداشت از مخازن آب‌های زیرزمینی استان از چاههای مجاز دارای پروانه کشاورزی صورت میگیرد به همین دلیل مدیریت صحیح چاههای کشاورزی از مواردی است که باید در دستور کار مسئولان مربوطه قرار گیرد.
هتل پردیسان مشهد در هفتهای که گذشت میزبان گردهمایی «تبیین طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با محوریت تحویل حجمی آب با نصب کنتورهای هوشمند، مشارکت مردمی و تدبیر آب» بود که به همت شرکت آب منطقهای استان برگزار شد و قرار بود مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران مهمان ویژه این گردهمایی باشد اما خبری از حضور وی نبود و علت غیبت او حضور در جلسه شورای عالی آب اعلام شد.
بحران آب جدی است
معاون بهرهبرداری و حفاظت آب شرکت مدیریت منابع آب ایران که به نمایندگی از مدیرعامل این شرکت در این گردهمایی حضور یافته بود، اظهار کرد: با تغییرات رخ داده، فضای منطقیتری بر کشور حاکم است و این عقلانیت و تفکر در موضوع آب نیز خود را نشان می‌دهد.
جهانگیر حبیبی با اعتقاد بر اینکه تهدید پیش روی کشور در حوزه آب تهدیدی جدی است و فرصتی برای شعار دادن نداریم، تأکید کرد: خراسان رضوی در زمینه بحران آب نخستین استان کشور است و اگر همین روند ادامه داشته باشد، ظرف چند سال آینده شهروندان مجبور به ترک شهرها خواهند شد.
معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه با توجه به بحران آب موجود در کشور، شعار اول دولت یازدهم خشکسالی و تهدید بحران آب است، تصریح کرد: وجود ابزار اندازه‌گیری برای مدیریت آب ضروری است و نصب کنتورهای هوشمند و انسداد چاههای غیرمجاز از جمله اقدامات انجام شده در راستای صرفه‌جویی آب بوده است.
حبیبی به وجود بیش از ۴۶۰ هزار حلقه چاه مجاز در کشور اشاره کرد و گفت: با این حال تنها برای ۴۵ هزار حلقه چاه کنتور هوشمند نصب شده و خراسان رضوی در زمینه نصب این کنتورها در کشور پیشتاز است.
معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران به این نکته نیز اشاره کرد که طرح تعادل‌بخشی از سال 84 در کشور اجرا میشد اما به تدریج اجرای آن رو به تعطیلی میرفت و افزود: زمانی در کشور برای اجرای این طرح اعتبار قابل توجهی تخصیص مییافت اما در سال 93 اعتبار این طرح در کل کشور به 23 میلیارد تومان رسید و طرح در حال تعطیل شدن بود؛ اعتبار تخصیص یافته به این طرح در سال 94 به 325 میلیارد تومان رسیده که این امر نشان‌دهنده توجه جدی تمام مسئولان نظام به بحث بحران آب است.
انسداد ۱۲۰۰ حلقه چاه تا پایان سال
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان رضوی نیز دیگر سخنران این گردهمایی بود که با بیان اینکه انتظار می‌رود با رفع تحریمها محدودیتهای اتخاذ شده برخی راهبردها در حوزه آب برداشته شود، عنوان کرد: گفته میشود امروزه مصرف آب در جهان شش برابر ۷۰ سال قبل است و دیپلماسی آب در سالهای اخیر جزء اولویت‌های سیاست خارجی بیشتر کشورهاست.
سید محسن صادقی با اشاره به اینکه تمام کشورهای دارای آب شیرین تلاش میکنند به سطحی از مناسبات در عرصه بین‌المللی دست پیدا کنند، اظهار کرد: با توجه به اهمیت آب نیاز داریم برای مصرف صحیح آب در تمام بخشها فرهنگسازی کنیم. وی با اعتقاد بر اینکه در حوزه فرهنگسازی برای صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی گام مهمی برنداشته‌ایم، تأکید کرد: انتظار می‌رود در این حوزه اقدامات مناسبی انجام شود.
رئیس شورای حفاظت از منابع آب خراسان رضوی تعادل‌بخشی بین منابع و مصرف آب را از اولویت‌های کاری شورای حفاظت از منابع آب استان در سال جاری برشمرد و خراسان رضوی را یکی از استانهای حساس و بحرانی در مصرف آب دانست و تصریح کرد: 20 درصد افت منابع آبی زیرزمینی کشور مربوط به این استان است که رقمی معادل یک میلیارد مترمکعب را شامل میشود.
صادقی به برگزاری 71 جلسه در شورای حفاظت از منابع آب استان در سال 93 اشاره کرد و گفت: خروجی این جلسات 420 مصوبه بود؛ همچنین با اجرای مصوبات این شورا در سال گذشته 272 حلقه چاه غیرمجاز با حجم شش میلیون مترمکعب در استان مسدود و از اضافه برداشت 26 میلیون مترمکعب آب پیشگیری شد.
معاون استاندار خراسان رضوی انسداد ۱۲۰۰ حلقه چاه با تخلیه سالانه ۳۶ میلیون مترمکعب آب، اتمام و تکمیل هفت درصد باقی‌مانده فرآیند نصب کنتورهای هوشمند بر چاههای مجاز کشاورزی استان و صرفه‌جویی ۹۱ میلیون مترمکعبی آب از این طریق را از اولویت‌های کاری شورای حفاظت از منابع استان در سال جاری اعلام کرد.
خراسان رضوی رکورددار مصرف آب‌های زیرزمینی
مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این همایش خراسان رضوی را رکورددار مصرف سفرههای آب زیرزمینی، دانست و افزود: در مشهد ۱۲۳ درصد و در استان به طور متوسط ۱۴۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر استفاده میشود و باید مصرف آب در مشهد ۴۸ درصد و در استان ۶۵ درصد کاهش یابد.
محمدحسین جعفری با بیان اینکه ۷۴ درصد استان خراسان رضوی در اقلیم خشک قرار دارد، خاطرنشان کرد: در مجموع در استان ۳۷ هزار و ۷۸۸ منبع آبی زیرزمینی با بیش از شش میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب برداشت آب وجود دارد که عمده آن مربوط به چاههاست. وی ادامه داد: یکی از مشکلات استان در حوزه آب این است که ۷۴ درصد منابع آب تجدیدپذیر تبخیر میشود و تنها ۲۶ درصد آن آب تجدیدشونده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان مجموع برداشتها از منابع آب زیرزمینی را 78 درصد و از منابع آب‌های سطحی را 22 درصد اعلام و عنوان کرد: در طول 37 سال گذشته کاهش بارندگی و کاهش روانآبها را داشته‌ایم به طوری که متوسط بارندگی در استان از 223 میلیمتر در سال به 209 میلیمتر کاهش یافته است.
جعفری با تأکید بر اینکه آبخوانهای مهم استان در حال از دست رفتن است، گفت: شرکت آب منطقهای خراسان رضوی به منظور نظارت و پایش جدی بر میزان بهرهبرداری از چاههای استان به ویژه در بخش کشاورزی، پروژه نصب کنتورهای هوشمند را از سال 87 آغاز کرده است. وی اضافه کرد: کنتورهای هوشمند سامانهای است که امکان اندازه‌گیری، قرائت کنتور و سهمیه‌بندی آب را فراهم کرده است. مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان با بیان اینکه نصب کنتورهای هوشمند بر حدود 92 درصد چاههای استان به اتمام رسیده است، یادآور شد: در حال حاضر از 8934 حلقه چاه مجاز موجود در استان 8832 حلقه چاه به کنتور هوشمند مجهز شده است.
نگرانیها از نصب کنتورهای هوشمند
مدیرکل جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز دیگر سخنران این همایش بود که با اعتقاد بر اینکه قضاوتها در خصوص اتلاف آب در بخش کشاورزی صحیح نیست، تعداد کل چاههای کشور را ۴۵۰ هزار حلقه برشمرد و اظهار کرد: از این تعداد ۳۹۱ هزار حلقه چاه کشاورزی است.
مجتبی مزروعی با اشاره به اینکه خراسان رضوی دارای حدود 25 هزار حلقه چاه است که از این تعداد 16 هزار و 62 حلقه را چاههای مجاز تشکیل می‌دهد، خاطرنشان کرد: میزان تخلیه چاههای استان چهار میلیارد و 163 میلیون مترمکعب است. وی تعداد چاههای کشاورزی استان را 10 هزار و 25 حلقه و میزان تخلیه آنها را سه میلیارد و 440 میلیون مترمکعب اعلام کرد وافزود: کسری مخازن استان یک میلیارد و 149 میلیون مترمکعب است.
مدیرکل جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه 2.7 چاههای کشاورزی کشور در خراسان رضوی وجود دارد و هشت درصد کسری مخازن کشور مربوط به این استان است، تصریح کرد: با این حال میانگین تولید در خراسان رضوی مطلوب است؛ این استان به صورت میانگین 7.2 محصولات زراعی، دامی و باغی کشاورزی کشور را تولید میکند و بیش از سه برابر منابع آبی موجود در استان خراسان رضوی تولید داریم.
مزروعی کسری آب استان در بخش کشاورزی را ۷۰۰ هزار مترمکعب اعلام کرد و افزود: ۶۰ درصد کسری مخازن مربوط به بخش کشاورزی است. وی اجرای طرح نصب کنتورهای هوشمند را مثبت ارزیابی کرد و گفت: جهاد کشاورزی استان تاکنون همکاری خوبی در اجرای این طرح داشته است با این حال نگرانیهایی نیز در این زمینه داریم.
مدیرکل جهاد کشاورزی استان این نکته را نیز یادآور شد که اینگونه نباشد که ۶۰ درصد کسری مخازن مربوط به بخش کشاورزی را مدیریت کنیم اما از مدیریت سایر بخشها غافل شویم؛ در طرح تعادل‌بخشی باید میزان برداشت و صرفه‌جویی هر بخش مشخص و سهم صرفه‌جویی هر بخش نیز برای خود آن لحاظ شود؛ مدتی است کشاورزان جرایم سنگینی را برای برداشت آب در ساعتهای غیرمجاز پرداخت میکنند اما هیچگاه متوجه نشدند این جریمهها کجا هزینه میشود.
ارسال نظر