ورزش کودکان

محمدرضا اصفهانی
کارشناس تغذیه و پژوهشگر

در جهان توسعه‌یافته و صنعتی امروز، بیشتر کارها (خرید وسایل موردنیاز، ارسال، بسته‌بندی پستی نامه، باز و بسته کردن در ورودی، خاموش و روشن کردن تلویزیون و پرداخت هزینه‌های مصرف آب و برق، و ...) فقط با فشار یک دکمه یا کلیک ماوس انجام می‌شود. اگرچه این امکانات به‌منظور صرفه‌جویی در وقت و سرعت بخشیدن به کارها، کاهش رفت‌وآمدهای درون شهری و ... ایجاد شده ولی مشکل دیگری را که پیش روی انسان عصر حاضر قرار داده، بی‌تحرکی است. این مشکل امروزه در میان کودکان با افزایش میزان تماشای تلویزیون و یا بازی‌های رایانه‌ای نیز درحال افزایش است که سبب بروز بیماری‌های مزمن فراوان در دوران کودکی و بعدها در بزرگسالی می‌شود. همه مردم کمابیش از فواید حاصل از انجام فعالیت‌های بدنی باخبر هستند. پیروی از یک برنامه منظم فعالیت بدنی از کودکی تا بزرگسالی مانع از بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، پرفشاری خون، سرطان کولون و پوکی استخوان خواهد شد. به‌علاوه، بهداشت روانی را با افزایش سطح هوشیاری، توان یادگیری و اعتماد به‌نفس حفظ می‌کند. ورزش منظم یک راهبرد مهم حفظ سلامتی در کودکان و نوجوانان است. ورزش کنترل وزن را تسهیل، به افزایش استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند و عوامل خطرساز قلبی و عروقی را بهبود می‌بخشد. کودکی فعال می‌تواند پایه و اساس آمادگی جسمانی در طول عمر باشد.

کلیّات فعالیت بدنی در کودکان

فعالیت بدنی به معنای حرکت بدن به کمک عضلات و استخوان‌هاست که با مصرف انرژی همراه است. به نظر می‌رسد هر قدر فعالیت بدنی بیشتر باشد، فواید بیشتری هم به‌دست خواهد آمد، درحالی‌که چنین نیست. به همان اندازه که بی‌تحرکی زمینه‌ساز چاقی و انواع بیماری‌هاست، فعالیت بدنی شدید و طولانی هم به عضلات و استخوان‌ها آسیب می‌رساند. بیشترین فایده از انجام فعالیت‌های بدنی زمانی به‌دست خواهد آمد که برنامه‌ریزی شده باشد. اگر فردی با 40 تا 60 درصد ظرفیت پیشینه هوازی خود به فعالیت بدنی با شدت کم تا متوسط بپردازد، آمادگی جسمانی وی افزایش می‌یابد و از احتمال بروز بیماری‌های قلبی عروقی کاسته خواهد شد. خطر بروز آسیب دیدگی عضلات و استخوان‌ها و حمله‌های قلبی هنگام ورزش نیز به حداقل می‌رسد. برای کودکان، به‌مدت 30 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در روز توصیه شده است. می‌توان فعالیت بدنی با شدت متوسط را در دوره‌های کوتاه‌مدت 10 دقیقه‌ای، چند بار در روز انجام داد تا درمجموع به مدت 30 دقیقه برای بزرگسالان و 60 دقیقه برای کودکان برسد. همچنین انجمن قلب آمریکا میزان فعالیت کودکان دوساله و بزرگتر را هر روز حداقل به‌مدت 30 دقیقه فعالیت بدنی لذت‌بخش با شدت متوسط می‌داند.

به‌منظور کسب آمادگی قلبی و ریوی بیشتر، بهتر است کودکان 3 تا 4 روز در هفته به مدت 30دقیقه در فعالیت‌های بدنی پرتحرک شرکت کنند. شرکت در فعالیت‌های ورزشی و تمرین شدید، اثر واضحی بر رشد قد و سرعت رشد آن (میزان افزایش قد در سال) در کودکان و نوجوانان سالم و دارای تغذیه مناسب به جای نمی‌گذارد. برعکس قد، وزن بدن می‌تواند با انجام تمرین منظم ورزشی تحت تاثیر قرار بگیرد. مطالعات انجام شده بر روی ترکیب بدن عموما وزن بدن را به دو جزء لخم (بدون چربی) و چربی تقسیم می‌نمایند. تمرین با کاهش چاقی در هر دو جنس و گاهی با افزایش توده بدون چربی به‌ویژه در پسرها همراه است. باید توجه داشت که کودکان در مقایسه با بزرگسالان، تفاوت‌های مهم و قابل‌ملاحظه‌ای در واکنش بدنی به ورزش و فعالیت بدنی دارند؛ بنابراین، دانش مربیان درباره این تفاوت‌ها به پیشگیری از وارد کردن فشار جسمانی بی‌مورد روی افراد جوان که ممکن است باعث ایجاد احساس منفی در زمینه ورزش و تمرین در آن‌ها شود، کمک می‌کند.