گفت‌وگو با محمدرضا بیات نوازنده نی انبان
نسبت به نمادهای این مملکت بی‌توجهیم
لی لا رضایی
نوازندگان ایرانی تاثیر قابل توجهی در شکل‌گیری موسیقی دارند و معمولا بی‌حاشیه و دور از جنجال کار می‌کند و در بسیاری موارد هم تلاش آنها دیده نمی‌شود. در این میان نوازندگانی هم هستند که سازهایشان آنقدرها برای مردم شناخته شده نیست و به همین دلیل با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند. نی انبان یکی از همان سازهاست. این ساز یکی از قدیمی‌ترین سازهایی است که در بسیاری از کشورها از آن به‌عنوان ساز اصیل نام می‌برند که در شکل‌های مختلفی ساخته می‌شود و در جنوب کشور بسیار رواج دارد اما آنقدرها شناخته شده نیست.
لی لا رضایی
نوازندگان ایرانی تاثیر قابل توجهی در شکل‌گیری موسیقی دارند و معمولا بی‌حاشیه و دور از جنجال کار می‌کند و در بسیاری موارد هم تلاش آنها دیده نمی‌شود. در این میان نوازندگانی هم هستند که سازهایشان آنقدرها برای مردم شناخته شده نیست و به همین دلیل با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند.نی انبان یکی از همان سازهاست. این ساز یکی از قدیمی‌ترین سازهایی است که در بسیاری از کشورها از آن به‌عنوان ساز اصیل نام می‌برند که در شکل‌های مختلفی ساخته می‌شود و در جنوب کشور بسیار رواج دارد اما آنقدرها شناخته شده نیست.در سال‌های اخیر با کنسرت‌های محسن شریفیان در گروه لیان این ساز را شناخته‌اند.این ساز با تلاش یک پژوهشگر حوزه موسیقی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ۲۲ مهر ۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و پس از ثبت در فهرست میراث ناملموس ایران، در تلاش برای رسیدن به فهرست میراث جهانی یونسکو است. علاوه‌بر شریفیان نوازنده‌های دیگری هم در عرصه موسیقی فعالیت می‌کنند که زندگی خود را وقف این ساز کرده‌اند. محمد رضا بیات نوازنده و سازنده جوان اهل بوشهر یکی از همان‌هاست که این ساز خوش صدا را به بهترین شکل می‌سازد و در دسترس دوستداران قرار می‌دهد تا بقای آن را تضمین کند. با او گفت‌وگو کرده‌ایم.
شما به‌عنوان نوازنده نی انبان چند سال است که در این حیطه فعالیت می‌کنید؟
آنجا که سخن باز می‌ماند موسیقی آغاز می‌شود. ساز نی انبان ۲۱۰ سال است که در بوشهر شناخته شده است وقدمت دارد. من به‌عنوان یک نوازنده از سیزده سالگی ساز می‌نواختم. اما حدود ۱۰ سال است که به صورت حرفه‌ای این ساز را می‌نوازم والبته در کنار آن نیز به ساختنش مشغول هستم.
در ساخت این ساز مسائل و مشکلاتی قطعا وجود دارد که شما را بی بهره نگذاشته‌اند. با این همه چرا همچنان به ساخت آن در ایران ادامه می‌دهید و سعی نمی‌کنید از ایران بروید و این فعالیت را در کشورهای حوزه خلیج‌فارس ادامه بدهید؟
درست است. همانطور که می‌گویید من قبلا نیز پیشنهاداتی از کشور امارات داشتم که همین فعالیت‌های خود را آنجا ادامه دهم و ساخت ساز نی انبان را آنجا دنبال کنم. اما اگر بخواهم به آن کشور بروم دیگر نمی‌توانم یادی از ایران، تهران، بوشهر، رئیسعلی دلواری، تاریخ و خلیج همیشه فارس کنم این مسائل موضوعات مهمی است که اجازه فعالیت به من در نقطه دیگر را نمی‌دهد. من کشورم را دوست دارم و اگر کاری بلدم که می‌دانم در کشورم به درد می‌خورد، همین‌جا آن را انجام می‌دهم.
چگونه شد که تصمیم گرفتید سازنده نی انبان شوید؟
برای داشتن یک ساز خوب به هر جا می‌رفتم با در بسته برخورد می‌کردم و نمی‌توانستم یک ساز خوب پیدا کنم. به همین دلیل بود که با کمی فکر کردن به این نتیجه رسیدم و البته بیش از این مجبورشدم خودم دست به‌کار شوم و ساز درست کنم.
تنهایی از پس این کار برآمدید؟
من به‌تنهایی فعالیت نکرده و نمی‌کنم. در این راه بسیاری از دوستان بر من منت گذاشته و از من حمایت کردند. به جرات می‌توانم بگویم که اگر حمایت این عزیزان نبود من نمی‌توانستم به موفقیت اکنون برسم. خیلی از دوستان حمایت کردند که توانستم سازنده حرفه‌ای شوم.
از نظر شما یک ساز خوب (نی انبان)چه ویژگی‌هایی دارد؟ شما برای ساخت این ساز چه معیارهایی را در نظر گرفتید؟
همیشه ضعف کوک، گام وصداهایی که شنیده می‌شد را در سازهایی چون نی انبان می‌دیدم. به همین دلیل از دوستانی که با موسیقی آشنا بودند و بخصوص کسانی که به نوعی با این ساز آشنا بودند، کمک گرفتم وتلاش کردیم ساز کاملی را بسازیم که هیچ‌یک از این مشکلات را نداشته باشد. درنهایت هم موفق شدیم و به جرات می‌توانم بگویم من تنها کسی هستم که توانستم این امکان را فراهم کنم.
ساز نی انبان چقدر در موسیقی ایران شناخته شده و از چه جایگاهی برخوردار است؟
سازهای موسیقی «فولکلور» یعنی موسیقی محلی در بین مردم چندان جایگاهی ندارد. دوستی تعریف می‌کرد رفته بودیم دبی، در آنجا یک نفرکه لباس عربی بر تن داشت و ساز نی انبان هم در دست داشت مجسمه وسازهایی می‌فروخت. پرسیدم که اینها چیست؟ گفت: نی انبان نماد کشور ماست! ما ایرانی‌ها نسبت به نمادهای کشورمان بی‌توجه هستیم؛ نی انبان نماد صلح و دوستی است. ما اول وظیفه داریم این ساز را به جایگاه خوبی برسانیم که این اتفاق با حمایت مسوولان به وجود می‌آید. دوستانی مثل محسن شریفیان در تلاش هستند این ساز در بین مردم رواج پیدا کند.
آیا می‌توانیم خوش‌بین باشیم به اینکه نی انبان را به‌عنوان سازایرانی به همگان معرفی کنیم؟
بله صد درصد و ما می‌توانیم آن را به جایگاه اصلی خود برسانیم؛درست است که نی انبان صدایی وحشی دارد اما این صدا در عین وحشت با آرامشی همراه است. خیلی از افراد به‌دلیل وجود این مزیت جذب این ساز شده‌اند.
حرف آخر؟
امیدوارم از این ساز استفاده‌های شایسته‌ای در جهت صلح و دوستی شود و بتواند جایگاه والای خود را پیدا کند. به سهم خودم این امکان را فراهم می‌کنم که چنین اتفاقی بیفتد، هرچند نتوانم موفق شوم اما تلاشم را خواهم کرد.
ارسال نظر