بودجه در آزمون نفت
با اوج گرفتن روند نزولی قیمت نفت در آذرماه، بهای این کالای کلیدی در روزهای گذشته در محدوده کف 30 دلاری در نوسان بوده است. این وضعیت، کابوس کشورهای صادرکننده نفت را تکمیل کرده و برنامه‌ریزان اقتصادی آنها را که به بستن بودجه‌های بی‌حساب و کتاب و کم‌زحمت عادت کرده‌ بودند، در وضعیت دشواری قرار داده است. در روزهای گذشته اخباری منتشر شد که می‌گفت عربستان سعودی تصمیم گرفته است بودجه سال آینده میلادی خود را با کسری حدود 100 میلیارد دلاری ببندد که بیشترین کسری بودجه در تاریخ این کشور به شمار می‌رود.
در ایران هم دولت یازدهم در مواجهه با افت کم‌سابقه بهای نفت، سنت دوساله خود در تحویل به‌موقع بودجه به مجلس را شکست و از درج قیمت ۳۵ دلاری برای نفت در بودجه سال ۱۳۹۵ خبر داد. طبق گزارش‌ها، در بودجه سال آینده مقرر شده است که به شکل کم‌سابقه‌ای، فقط ۲۵ درصد از درآمدهای تعریف شده برای دولت از ناحیه صادرات نفتی تامین شود. هر چند با توجه به ضعف بدنه کارشناسی و اجرایی دستگاه‌های متولی بودجه و مالیات، تردیدهایی در مورد امکان‌پذیر بودن چنین سیاستی وجود دارد. به هر حال، کاهش قیمت نفت را نباید سراسر به‌عنوان یک امر منفی قلمداد کرد و از بابت کاهش وابستگی به نفت و تبعات شوم آن (نفرین منابع و بیماری هلندی)، اتفاقی است که به هر حال باید در اقتصاد ایران بیفتد. ولی متاسفانه، دولت‌های چهارساله در نبود راهبردهای کلان و امکان نادیده‌گرفتن این راهبردها، کمتر تمایل و جسارتی به قطع وابستگی بودجه به نفت دارند. در نتیجه، فقط موقعیت‌های ظاهرا نامطلوبی مثل تحریم یا شوک مثبت عرضه در بازار جهانی نفت می‌تواند اقتصاد ایران را از خواب آشفته نفت و همه پیامدهای نامطلوب آن بیدار کند.

میلاد محمدی
عضو گروه تحلیل