چرخه اقتصادی فرمول‌ یک
دنیای اقتصاد: در میان ورزش‌های جهان، فرمول‌یک را می‌توان یکی از پیچیده‌ترین رشته‌ها به حساب آورد. این رشته از ورزش‌های موتوری کلاف به هم تنیده‌ای از آمادگی‌های بدنی رایج در ورزش‌های مختلف با دانش و تکنولوژی و اقتصاد است. در این میان اقتصاد نقش تعیین‌کننده‌ای در حیات یک تیم فرمول‌یک دارد. به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور تحقیق و توسعه و ساخت خودروها، بدون یک پشتوانه اقتصادی محکم عملا نمی‌توان به تداوم فعالیت یک تیم فرمول‌یک امیدوار بود. تامین مالی تیم‌های فرمول‌یک اکنون از چند منبع انجام می‌شود. مهم‌ترین‌ آنها اسپانسرها و حق پخش تلویزیونی هستند. با این حال هر سال شرکت‌های خودروساز که در فرمول‌یک تیم دارند، به‌طور مجزا نیز منابع هنگفتی را به تیم‌هایشان تزریق می‌کنند. در این میان برخی تیم‌ها به دلیل برنامه اقتصادی جامعی که دارند می‌توانند سود هنگفتی از فرمول‌یک به دست بیاورند. نمونه موفق آنها تیم‌های فراری و مک‌لارن هستند. در نقطه مقابل نیز تیم‌هایی وجود دارند که از کسب‌و‌کارهای دیگر برای فرمول‌یک هزینه می‌کنند. بنا برگزارش مجله فوربس، گردش مالی فرمول‌یک در سال 2015 بیش از 16 میلیارد دلار بوده است.
باید اعتراف کرد این روزها پربیننده‌ترین رقابت ورزشی صنعتی دنیا است؛ مسابقات فرمول یک یا به قول فرنگی‌ها فرمولا وان؛ رقابت‌هایی فوق محبوب که سالانه هر فصل آن به‌صورت زنده از تلویزیون‌ و شبکه‌های اینترنتی سراسر دنیا پخش می‌شود چیزی بیش از نیم میلیارد نفر را پای گیرنده‌ها میخکوب می‌کند. فرمولا وان پیشگام تغییر و تحولات مدرن صنعت خودروسازی جهان است. در حقیقت این مسابقات مانند بخشی از یک واحد تحقیقاتی هستند که کارخانه‌ها و شرکت‌های مختلف قبل از ارائه مدل‌های جدید خود به بازار، آنها را در پیست‌های گوناگون اتومبیلرانی به امتحان می‌گذارند و بعد از آزمایش‌های گوناگون روی این قطعات و مدل‌ها، جواز ورود به خط تولید را صادر می‌کنند. گیربکس‌های اتوماتیک، سیستم‌های مستقل، موتورهای چهار سوپاپه و توربوشارژرهایی که قدرت موتور را بالا می‌برد و همگی امروزه کم‌وبیش روی خودروها نصب می‌شود، سال‌ها پیش در مسابقات اتومبیلرانی فرمولا وان مورد آزمایش قرار گرفته است. به همین دلیل اتومبیلرانی به‌عنوان ورزشی که بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها و گردش مالی را دارد، شناخته‌شده است. درحالی‌که خودروهای سریع روی پیست با یکدیگر به رقابت می‌پردازند، در پشت پرده شرکت‌های عظیم و غول‌آسای تجاری جدال سهمگین اسپانسری را برگزار کرده‌اند. گردش سنگین مالی این رقابت‌ها کنایه‌ای به دنیای فوتبال و راگبی هم زده است.

کوتاه درباره فرمولا

مقصود از Formula در حقیقت مجموعه‌ای از مقررات و قوانین است که تمامی شرکت‌کنندگان و خودروها باید از آن پیروی کنند. قهرمانی فرمول یک جهان شامل مجموعه‌ای از مسابقات است که به جایزه بزرگ مشهور است. رقابت‌ها معمولا در پیست‌های مخصوص فرمولا و در معدود مواردی در جاده‌های بسته شهری برگزار می‌شود. نتایج تمامی مسابقات جمع می‌شود تا دو فهرست قهرمانان فرمول یک در هر سال، یکی در بخش فهرست رانندگان قهرمان و دیگری در بخش فهرست سازندگان مشخص شود. اروپا دارای بیشترین فراوانی طرفداران مسابقات فرمول یک و به‌واقع بازار اصلی آن است. با این وجود، مسابقات جایزه بزرگ در سرتاسر جهان برگزار شده و با برگزاری مسابقات جدید در بحرین، جمهوری خلق چین، مالزی و ترکیه، کره جنوبی و هند دامنه این مسابقات در حال گسترش است. مسابقات فرمول یک در مقام گران‌ترین ورزش جهان، دارای تاثیرات اقتصادی چشمگیری شده و تنش‌های مالی و سیاسی آن نیز کاملا مشهود است. جایگاه و محبوبیت بالای این ورزش آن را تبدیل به یک محیط آشکار تجاری کرده که این امر منجر به سرمایه‌گذاری‌های چشمگیری توسط حامیان مالی و تبدیل این سرمایه‌گذاری‌ها به بودجه‌های عظیم برای تیم‌های سازنده فرمول یک شده است.

مورد عجیب آقای رئیس
برنارد چارلز اکلستون ۲۸ اکتبر سال ۱۹۳۰ در دهکده کوچکی متولد شد. کمی بعد خانواده او به لندن نقل‌مکان کردند. برنی در ۱۶ سالگی مدرسه را رها کرد تا در یک کارخانه گاز محلی مشغول به کار شود و همچنین به دنبال علاقه اصلی‌اش یعنی موتورسیکلت‌سواری برود. او بلافاصله پس از اتمام جنگ جهانی دوم به کسب‌وکار فروش قطعات موتورسیکلت‌ها وارد شد. اولین تجربه مسابقه‌ای اکلستون در سال ۱۹۴۹ و در سری‌های فرمول سه ۵۰۰ سی‌سی اتفاق افتاد. او در تعداد معدودی از مسابقات شرکت کرد، اما نتوانست جایگاه‌های خوبی را از آن خود کند. فعالیت برنی به‌تدریج به خاطر چند حادثه و اتفاق کمتر شد، اما درنهایت پس از یک تصادف شدید در سال ۱۹۵۱ مجبور شد به‌کلی مسابقه را کنار بگذارد. او پس از تصادف به کسب‌وکار سودآور در زمینه املاک و مستغلات و تامین مالی روی آورد. اکلستون در سال ۱۹۵۷ به دنیای مسابقه بازگشت و یک راننده معروف به نام استوارت لوییس اوانز را تحت مدیریت خود گرفت و تیم فرمول یک کانکتیکات را هم خرید. مدتی بعد توانست مالک بخشی از تیم لوتوس،‌ یک تیم فرمول دو شود. اکلستون در سال ۱۹۷۲ مدیرعامل انجمن موسسان فرمول یک و بر سر امور حقوقی با فدراسیون بین‌المللی اتومبیل وارد مذاکره شد. نتیجه آن دریافت حق تلویزیون برای مجموعه تحت رهبری‌اش بود. کمی بعد اکلستون شرکتی برای مدیریت و ارتقای فرمول یک را با پرداخت ۴۷درصد درآمد به تیم‌ها،‌ ۳۰ درصد به فدراسیون جهانی و ۲۳ درصد به انجمن عکاسان فرمول یک تاسیس کرد. امتیاز تلویزیونی طی دهه ۹۰ بین شرکت‌های اکلستون، تیم‌ها و فدراسیون جهانی در گردش بود. از آن تاریخ به بعد او مالکیت برند F۱ را در اختیار دارد.

شاید در ظاهر این انگلیسی یکی از ثروتمندان بنام دنیای اتومبیلرانی باشد ولی واقعیت آن است که حواشی آقای رئیس بزرگ‌تر از نام و نشان او است.اما جنجالی‌ترین حاشیه زندگی برنی به‌احتمال فساد اخیر مالی‌اش برمی‌گردد. اکلستون ۸۳ ساله از سوی دادگاهی در شهر مونیخ آلمان متهم شده که با پرداخت ۴۴ میلیون دلار رشوه به یک بانکدار قصد انتقال سهام فرمول یک را به شرکتی داشته که قرار بوده او را به‌عنوان مدیر در ترکیب خود نگه دارد. اکلستون با وجود اتهامات، فرمول یک را هنوز اداره می‌کند اما برای کاهش فشار کاری و تا زمانی که محاکمه‌اش به نتیجه برسد، از بعضی سمت‌های خود کناره‌گیری کرده است. او در اولین روز محاکمه خود، اتهامات خود در ارتباط با پرداخت رشوه را رد کرد. اما عجیب آن است که گرهارد گریبکوسکی، بانکدار آلمانی اکنون به جرم قبول رشوه در زندان به سر می‌برد. در ابتدای جلسه دادگاه، وکلای مدافع اکلستون با قرائت بیانیه‌ای تاکید کردند که او برای اثبات بی‌گناهی خود مبارزه خواهد کرد. در بخشی از این بیانیه آمده: ادعاهای دادستانی بر اساس اظهارات آقای گریبکوسکی، اشتباه و گمراه‌کننده است. خبرنگاران می‌گویند اکلستون پیش از آغاز جلسه دادگاه آرام به نظر می‌رسید. اکلستون در پاسخ به خبرنگاران که از او پرسیدند تا چه حد به پیروزی اطمینان دارد، گفت: من اطمینان دارم که آفتاب می‌درخشد. شایع شده که او آن‌قدر روحیه خوبی داشته که گفته می‌شود با دادگاه شوخی هم کرده است. درصورتی‌که اکلستون نتواند از خودش دفاع کند، ممکن است به ۱۰ سال حبس در زندان محکوم شود.

مدیریت زیر سوال می‌رود
فورس ایندیا و سائوبر شکایتی را تسلیم اتحادیه اروپا کرده‌اند و خواستار تحقیق و تفحص مسابقات فرمول یک و بازخواست نحوه مدیریت آن شده‌اند. این دو تیم از نحوه توزیع جوایز این مسابقات ناراضی هستند و بر این باورند که قوانین بیشتر به سود تیم‌های پرسابقه و قدرتمند است. هر دو تیم از اینکه در تنظیم ضوابط و سیاست‌های فرمول یک دخالتی ندارند، ناراحت هستند. قوانین موجود بر‌اساس گروهی که متشکل از مقامات مرسدس، مک‌لارن، فراری، ردبول و ویلیامز است، تنظیم می‌شود. همچنین شخص برنی اکلستون، مدیر اجرایی فرمول یک و ژان تات سرپرست مسابقات نیز در این تصمیم‌گیری دخالتی مستقیم دارند. در بیانیه منتشرشده توسط فورس ایندیا آمده: شرکت ما جزو یکی از دو تیمی است که شکایتی را به اتحادیه اروپا تسلیم کرده و خواستار پرسش و تفحص در بخش مدیریتی فرمول یک شده، چراکه سیستم توزیع درآمد و تقسیم جوایز و همچنین نحوه تعیین قوانین فرمول یک ناعادلانه و غیرقانونی به نظر می‌رسد. با توجه به مباحث حقوقی اشاره بیشتر در این‌باره جایز نیست.

فرمولای جنجالی برای شیخ‌نشینان
درحالی‌که چندی پیش بحرین درگیر تنش‌های داخلی و اعتراض شدید مردم کشورش بود، برگزاری مسابقات فرمول یک در این کشور بزرگ‌ترین منبع درآمدهای ارزی بخش توریسم این کشور بود. درآمد این مسابقات ۸/ ۲ درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور بوده است. مسوول برگزاری این مسابقات در بحرین اعلام کرد: ما از تاثیر مناسب و مثبت اقتصادی خود بر کشور خشنودیم. درآمد سال گذشته این مسابقات برای کشور بحرین ۳۹۴ میلیون دلار بوده است. این مبلغ شامل مسافرت ۲ هزار نفر از رانندگان، متخصصان فنی و همراهان هر تیم به این کشور و همچنین سازمان‌دهندگان مسابقات است که آنها نیز ۹/ ۳ میلیون دلار هزینه کرده‌اند. بازدیدکنندگان و شرکت‌کنندگان در این مسابقه سال گذشته ۲۸۴ میلیون دلار در خارج از پیست‌های مسابقه هزینه کرده‌اند که مربوط به هزینه‌هایی چون خرید، هتل و تفریحات است. این گزارش اعلام کرد: در اوایل هفته گذشته کل درآمد برگزاری این مسابقات برای کشور بحرین از زمان آغاز تاکنون از مرز یک میلیارد دلار گذشته است. مسابقات هفته آینده که در این کشور برگزار می‌شوند نیز ۴۵۰ میلیون دلار درآمد برای بحرین به ارمغان می‌آورد. این به‌روشنی نشان می‌دهد که چرا دولت بحرین به شدیدترین روش ممکن با معترضان برخورد می‌کرد.

خریداران جدید
گفته می‌شود مالک تیم فوتبال آمریکایی «میامی دولفینز» و یک بخش خصوصی از قطر سعی دارند در یک مشارکت مالی بخشی از حقوق تجاری مسابقات اتومبیلرانی فرمول یک را خریداری کنند. استفان روس، سرمایه‌دار پرنفوذ آمریکایی و شرکتش که در زمینه ورزش نیز بسیار فعال است به همراه شرکت سرمایه‌گذاری‌های ورزشی قطر تلاش دارند در سایه این مشارکت تجاری ـ ورزشی در رأس مهم‌ترین مسابقات اتومبیلرانی جهان قرار گیرند. آنها در ابتدا ۵/ ۳۵ در‌صد از امتیاز تجاری مسابقات را خواهند خرید و سپس برای خرید کلیه سهام آن اقدام خواهند کرد. برنی اکلستون، رئیس تشکیلات حقوقی مسابقات فرمول یک که خود نیز یکی از سهامداران سی‌وی‌سی گروپ به حساب می‌آید قرار است ۵ درصدِ سهم خود از امتیاز تجاری مسابقات را به خریداران آمریکایی و قطری واگذار کند. مدیران متصدی در تشکیلات فرمول یک اخیرا اعلام کرده‌اند که این ورزش در آستانه بحران قرار دارد. به گفته آنها تعداد اندک رانندگانی که همیشه در کورس قهرمانی هستند باعث شده تا از جذابیت مسابقات کاسته شود. همین امر سبب شده تعداد تماشاچیان روی سکوها و نیز افرادی که از تلویزیون این مسابقات را تماشا می‌کنند روزبه‌روز کاهش یابد.

مایکروسافت هم وارد می‌شود
شنیده می‌شود که مایکروسافت، غول نرم‌افزار جهان قصد دارد 40 میلیون دلار در مسابقات پرهیجان و پرطرفدار فرمول یک سرمایه‌گذاری کند. بیل گیتس یکی از دو بنیان‌گذار مایکروسافت و ثروتمندترین مرد جهان قصد دارد این سرمایه‌گذاری را روی ماشین‌های مسابقه تویوتا به عمل آورد. این خبر ابتدا در یک روزنامه آلمانی منتشر شد و از آنجا به سایر سایت‌های خبری نیز منتقل شد. با این حال مایکروسافت هنوز به‌طور رسمی در مورد این خبر اظهارنظری نکرده است. برخی منابع خبری گفته‌اند درصورتی‌که این خبر صحت داشته باشد گیتس باید سرمایه خود را روی ماشین‌های فراری می‌گذاشت نه تویوتا. شرکت نرم‌افزاری اینتل پیش‌ از این روی ماشین‌های تویوتا سرمایه‌گذاری کرده است، همچنین مجله تایم آمریکا نیز از جمله سرمایه‌گذاران روی ماشین تویوتا است. از سوی دیگر شرکت نرم ای.ام.دی و شرکت‌های دیگری چون شل، ودافون و المپیوس از سرمایه‌گذاران بزرگ روی ماشین‌های فراری هستند.بر اساس این گزارش شرکت‌های دیگری نیز هستند که روی انواع دیگر ورزش‌های پرطرفدار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از این میان می‌توان به سرمایه‌گذاری‌های زیر اشاره کرد: شرکت هیولت پاکارد روی تیم فرمول یک ویلیامز، شرکت آی‌بی‌ام روی مسابقات تنیس ویمبلدون، شرکت سامسونگ روی مسابقات المپیک و شرکت کانن و بنکیو روی مسابقات فوتبال قهرمانی اروپا.