فراز و فرودهای ICT در سال 94

سال ۹۴ برای اکثر حوزه‌های کاری کشور، روزهای پرفرازونشیب را ثبت کرد. روزهایی که هیجان آن در انتظار به نتیجه رسیدن توافق هسته‌ای و برداشته شدن رسمی تحریم‌ها به اوج خود رسید. بازار کامپیوتر و صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز از جمله حوزه‌هایی بودند که در این سال برای ایجاد تغییر به‌دنبال توافق هسته‌ای روزشماری کردند. بازار کامپیوتر در سال ۹۴ با وجود اینکه رکود دست از سر آن بر نداشت، اما فعالان آن امیدوار بودند با ورود نمایندگان اصلی شرکت‌های کامپیوتری بتوانند به کار خود رونق ببخشند و این بازار کمی سر و سامان بگیرد. از سوی دیگر نیز بسیاری از مدیران و مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این امید را داشتند که با رفع تحریم‌های هسته‌ای، سرمایه‌گذاران خارجی وارد کشور شوند تا این ورود کمکی به رفع رکود این سال‌های صنعت آی‌تی و به‌نتیجه رسیدن پروژه‌های نیمه‌کاره کند. با پایان سال ۹۴ حالا فرصت خوبی است که به مهم‌ترین اتفاقات حوزه ICT در این سال نگاهی بیندازیم.

رفع تحریم و حضور نمایندگان شرکت‌های کامپیوتر بین‌المللی

بعد از به نتیجه رسیدن توافق هسته‌ای بسیاری پیش‌بینی می‌کردند که با رفع تحریم‌ها می‌توان شاهد حضور شرکت‌های بین‌المللی در بازار کامپیوتر بود. در این بین نیز شایعاتی در این خصوص منتشر شد که شاید یکی از شایعاتی که با انتقاد و تعجب بسیاری از کاربران و فعالان بازار همراه شد،‌ راه‌اندازی اپل‌استور در کشور بود. خبری که تاکنون به واقعیت هم تبدیل نشده است. به فاصله یک ماه بعد از رفع تحریم‌های بین‌المللی در بخش هسته‌ای، خبرهای مختلفی درخصوص حضور نمایندگان شرکت‌های لنوو، هوآوی و... در بازار موبایل و کامپیوتر کشور شنیده شد.

در ادامه این خبرها نیز در بهمن‌ماه رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران،اعلام کرد فردی که مدعی دریافت مجوزهای لازم است به‌زودی و به‌صورت رسمی «اپل استور» در ایران را افتتاح خواهد کرد. اتحادیه فناوران در حالی این خبر را اعلام کرد که شرکت اپل براساس سیاست‌هایش، هیچ‌گاه افتتاح فروشگاه‌های معروف خود؛ یعنی «اپل استور» را به فرد یا شرکتی واگذار نمی‌کند و همیشه به‌صورت مستقیم برای راه‌اندازی آن در کشوری وارد عمل می‌شود. همچنین بسیاری از فعالان بازار این ورود آن هم به این سرعت از سوی یک شرکت امریکایی را در ایران فعلا غیر‌قابل‌قبول عنوان کرده و عنوان کردند که با توجه به تعرفه بالایی که در بخش تلفن همراه و رایانه داریم، اگر اپل به‌صورت رسمی به کشور بیاید محصولات آن با قیمتی دو برابر آنچه در حال حاضر شاهد آن هستیم در اختیار کاربران قرار می‌گیرد؛ چراکه اپل مانند دیگر شرکت‌ها وارد یک کشور نمی‌شود.

این شرکت فروشگاه را خودش و با نیروی مورد تایید اپل راه می‌اندازد و این به معنی افزایش هزینه‌ای است که در آخر مصرف‌کننده باید آن را پرداخت کند. با وجود تمام باید‌ها وشاید‌های ورود اپل به ایران،‌ در حالی که اتحادیه فناوران اعلام می‌کرد اپل استور در اواخر بهمن‌ماه در کشور افتتاح می‌شود، ‌این فروشگاه هنوز در کشور با توجه به نزدیکی به پایان سال افتتاح نشده است.

مبارزه با فیلترینگ

مانند سال‌های گذشته، در سال ۹۴ هم وزارت ارتباطات برای فیلتر کردن یا محدود کردن دسترسی کاربران به شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، اینستاگرام، واتس‌اپ و ... از سوی برخی نهاد‌ها تحت‌فشار بود. نمونه بارز آن هم به زمان انتخابات اخیر مجلس و خبرگان باز می‌گردد. تا جایی که حتی وزیر ارشاد نیز بعد از اعلام نتایج رای‌گیری مجلس و خبرگان اعلام کرد که در این دوره تلاش‌های متعددی برای فیلترینگ شبکه‌های موبایلی در ایران صورت گرفت، اما وزرای عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در برابر این جریان مقاومت کردند. یکی از سرویس‌هایی که در سال ۹۴ با بیشترین تهدید برای مسدود شدن روبه‌رو شد، تلگرام بود. شبکه پیام‌رسانی که اختلال در شبکه پیام‌رسان وایبر در روزهای آغازین سال ۹۴ باعث شد بسیاری از کاربران به سمت آن کوچ کنند. در حالی که روز به روز به محبوبیت تلگرام در بین کاربران ایرانی اضافه می‌شد، اما امکان ساخت استیکر روی این شبکه برای همه کاربران باعث شد تا عده‌ای استیکرهای غیر‌اخلاقی ساخته و با این کار این شبکه در خطر فیلتر شدن قرار دهند. هرچند در این زمینه وزیر ارتباطات سریع وارد عمل شد و با مذاکره با مدیران تلگرام جلوی ساخت استیکر برای کاربران ایرانی را گرفت، اما این پایانی بر تهدید تلگرام نبود؛ چراکه چندی بعد امکان ساخت کانال روی این شبکه پیام‌رسان باعث شد که کمیته فیلترینگ به‌دلیل قرار گرفتن محتوای غیر‌اخلاقی و خلاف فرهنگ ایرانی وزارت ارتباطات را تحت‌فشار برای فیلتر شدن این شبکه قرار دهد. در این زمینه نیز وزیر ارتباطات با تشکیل یک گروه کارشناسی کار مذاکره با مدیران تلگرام را مجددا پیگیری کرد. در نهایت نیز مدیران تلگرام اعلام کردند که این شبکه جلوی انتشار هر محتوای غیر‌اخلاقی روی این شبکه را خواهد گرفت و این تنها محدود به ایران نخواهد ماند. در نهایت نیز بعد از برگزاری جلسه‌های مختلف در کمیته فیلترینگ برای تصمیم‌گیری درخصوص تلگرام، این شبکه به‌خاطر عدم رای اعضای این کمیته به فیلتر شدن آن، به سلامت سال ۹۴ را سپری کرد.

تحول در سیستم اینترنت کشور

هرچند در سال ۹۴ بسیاری از کاربران به اینترنت با کیفیت و بدون اختلال دسترسی پیدا نکردند، اما وزیر ارتباطات با انجام کارهای زیرساختی این وعده را داده که در سال ۹۵ مشکل کیفیت اینترنت در کشور حل خواهد شد. یکی از کارهای زیرساختی در این خصوص انتقال کپی یکی از سرورهای جهانی اینترنتی یا DNS (Domain Name System) به کشور بود . از جمله مزایای این انتقال، آسانتر شدن مدیریت مستقل ترافیک ارتباطی کشور است. همچنین وزارت ارتباطات این وعده را داده که دومین DNS سرور نیز در سال آینده به کشور منتقل خواهد شد. در ادامه نیز محمود واعظی، وزیر ارتباطات با اعلام اینکه انتقال کپی از سرورهای جهانی به تنهایی نمی‌تواند باعث کنترل ترافیک و بهبود سرعت اینترنت شود، تاکید کرد که با برداشته شدن تحریم‌ها در صورت تمایل مدیران سایت‌های پربازدید مانند گوگل ممکن است سرورهای این شرکت‌ها نیز به داخل کشور منتقل شود.

اما یکی از کارهایی که وزارت ارتباطات در حوزه اینترنت در این سال انجام داد که قطعا نتیجه نهایی آن را در سال ۹۵ خواهیم دید، امضای تفاهم‌نامه‌ای با شرکت‌های اینترنتی خارجی بود. تفاهم‌نامه‌هایی که می‌تواند شرایط انتقال پهنای باند به کشور را بهبود ببخشد. این دستاوردهای اینترنتی همزمان با سفر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، به همراه برخی وزیران کابینه‌ و فعالان بخش خصوصی به دست آمد. در این سفر شرکت ارتباطات زیرساخت تفاهم جدیدی با یک شرکت ایتالیا که در جایگاه اول جهان در زمینه خدمات آی‌پی، بسته شد. به باور فعالان حوزه اینترنت، با امضای این تفاهم‌نامه باید شاهد بهبود قابل‌توجهی در ترانزیت ترافیک اینترنت ایران بود بهبودی که در نهایت می‌تواند روی کیفیت سرویس اینترنت کاربران نهایی کشور تاثیر گذار باشد.

پروانه‌های اینترنتی جدید

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، بالاخره در سال ۹۴ و بعد از دوسال بررسی،‌پروانه‌های جدید اینترنتی را با نامه پروانه‌های ارتباطات ثابت یا FCP به ده شرکت اینترنت پرسرعت اهدا کرد. پیش‌بینی می‌شود که این تعداد شرکت به ۱۱ یا ۱۸ شرکت هم برسند.

هدف از ارائه پروانه‌ FCP کاهش چالش شرکت‌های اینترنت پرسرعت یاPAP با شرکت مخابرات ایران بر سر دریافت امکانات و از بین بردن انحصار موجود در این بازار است. همچنین یکی دیگر از اهداف این پروانه افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد رقابت سالم در این بازار است. البته بررسی رسیدن شرکت‌های دارای پروانه FCP به این اهداف را باید در سال ۹۵ بررسی کرد. ارائه پروانه‌های FCP درکنار استقبال شرکت‌های اینترنتی، اما باعث نگرانی و مطرح شدن انتقاد‌هایی نیز شده است و به‌نظر می‌رسد در سال ۹۵ وزارت ارتباطات با شروع به کار رسمی دارندگان پروانه FCP با چالش‌هایی مواجه باشد.

سرو سامان به بازار گارانتی‌ها

از جمله کارهایی که در سال ۹۴ با اما و اگرهای بسیاری همراه شد سر و سامان دادن به بازار گارانتی محصولات کامپیوتری در کشور بود.

از اواسط خردادماه سال ۹۴ اتحادیه فناوران رایانه تهران پس از اعلام خبری درباره فروش کارت‌های گارانتی تقلبی و ۱۰۰۰ تومانی در بازار کامپیوتر اقدام به ساماندهی این موضوع در بازار کامپیوتر کرد. مهلت قانونی برای مراجعه آن دسته از فعالان صنف رایانه که در حوزه خدمات پس از فروش و اعطای گارانتی به مصرف‌کننده به فعالیت می‌پرداختند تعیین شد؛ اما این مهلت عملا تا آذرماه تمدید شد. همزمان اتحادیه رایانه تهران ضمن توافقی با سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مسوول صدور معرفی‌نامه برای دریافت مجوز از سازمان حمایت نیز شد.

بر این اساس چه فعالان دارای مجوز و چه بدون مجوز ملزم به دریافت مجوز خدمات گارانتی و خدمات پس از فروش شدند، اما اندکی پس از رسانه‌ای شدن این موضوع سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نیز با امضای تفاهم‌نامه همکاری با سازمان حمایت مصرف‌کنندگان از اعضای خود خواست تا نسبت به دریافت معرفی‌نامه برای مراجعه به سازمان حمایت اقدام کنند که این موضوع محل اختلافاتی بین سازمان نظام صنفی و اتحادیه رایانه تهران شد.

رئیس اتحادیه رایانه معتقد بود که مسوولیت امور اجرایی در این حوزه برعهده اتحادیه است و سازمان نظام صنفی صرفا در حوزه نرم‌افزار و شبکه می‌تواند اقدام به اجرای امور کند. در نهایت با پایان مهلت قانونی برای دریافت این مجوز رئیس اتحادیه رایانه از برخورد با واحدهای متخلف خبر داد و اعلام کرد که با نزدیک به ۱۰۰ واحد صنفی متخلف برخورد شده و اقدام به پلمب آنها انجام شده است.

پایان مناقشه الکامپ

بزرگ‌ترین نمایشگاه کامپیوتری کشور در سال ۹۴ بالاخره با کمترین حاشیه همراه شد. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور(نصر) در این سال توانست مجوز برگزاری این رویداد بزرگ صنعت IT را به نام خود ثبت کند. مسوولان سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادعا کردند که با برگزاری این دوره از الکامپ تاریخچه بد این نمایشگاه تخصصی را پاک و زمینه را برای برگزاری باشکوه الکامپ بیست و دوم نیز فراهم کرده‌اند.

بازگشت بازدیدکنندگان متخصص و تلاش برای حضور حداکثری اعضا شاید سرفصل وعده‌های سازمان نصر برای برگزاری الکامپ بیست و یک ساله بود که رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران بعد از پایان این نمایشگاه اعلام کرد که الکامپ ۲۱ به این سر فصل‌ها دست پیدا کرده است.

مشارکت حداکثر اعضا و از بین بردن حاشیه های همیشگی نمایشگاه یکی دیگر از اهداف مسوولان نصر کشور در برگزاری الکامپ ۲۱ بود که مدیران این سازمان معتقدند آمارهای بازدید از نمایشگاه و رضایت شرکت‌کنندگان نشان می‌دهد آنها به این هدف خود رسیده‌اند. فعالان صنف IT کشور امیدوارند با تجربه‌ای که از برگزاری الکامپ ۲۱ به دست آورده‌اند الکامپ بعدی با شکوه بهتر و در شان صنعت IT کشور برگزار شود.