«دنیای اقتصاد» به بهانه اولین نشست مشترک استانداران مرزی ایران و افغانستان بررسی می‌کند؛
موانع توسعه روابط اقتصادی
دنیای اقتصاد، رها بخشایش- روابط قدیمی و ریشهدار دو کشور ایران و افغانستان و نیز ظرفیتهای موجود در دو کشور برای توسعه این روابط مستحکم، زمینه نخستین نشست مشترک استانداران مرزی ایران و افغانستان را فراهم کرد و اواسط هفته گذشته بود که استانداران استانهای خراسان رضوی، جنوبی و سیستان و بلوچستان و والیان ولایتهای هرات، نیمروز و فراه افغانستان نشست مشترک دو روزهای به میزبانی استانداری خراسان رضوی و با حضور وزیر کشورمان، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقهای وزارت کشور، سفیر افغانستان در ایران و معاون مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله افغانستان و جمعی از فعالان بخش خصوصی دو کشور در هتل همای مشهد داشتند.
دنیای اقتصاد، رها بخشایش- روابط قدیمی و ریشهدار دو کشور ایران و افغانستان و نیز ظرفیتهای موجود در دو کشور برای توسعه این روابط مستحکم، زمینه نخستین نشست مشترک استانداران مرزی ایران و افغانستان را فراهم کرد و اواسط هفته گذشته بود که استانداران استانهای خراسان رضوی، جنوبی و سیستان و بلوچستان و والیان ولایتهای هرات، نیمروز و فراه افغانستان نشست مشترک دو روزهای به میزبانی استانداری خراسان رضوی و با حضور وزیر کشورمان، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقهای وزارت کشور، سفیر افغانستان در ایران و معاون مبارزه با مواد مخدر وزارت داخله افغانستان و جمعی از فعالان بخش خصوصی دو کشور در هتل همای مشهد داشتند. در آیین افتتاحیه این نشست، دو طرف ضمن طرح برخی مشکلات، به اشتراک های دو کشور اشاره و بر لزوم توسعه مناسبات به ویژه روابط اقتصادی و تجاری و نیز تقویت امنیت مرزها تأکید کردند؛ حاصل این نشست دو روزه، امضای پیشنویس پنج یادداشت تفاهم همکاری و یک صورت جلسه ملاقات دوجانبه در زمینه توسعه روابط دو جانبه توسط استانداران بود و مقرر شد این پیشنویسها پس از تأیید مراجع ذیصلاح ایران و افغانستان در پنجمین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور که در تاریخ ۱۹ تا ۲۰ مرداد ماه سال جاری برگزار می‌شود، به امضا برسد. «دنیای اقتصاد» در حاشیه این نشست طی گفتوگوهایی به بررسی عمدهترین مشکلات در مسیر توسعه روابط تجاری دو کشور ایران و افغانستان پرداخته است.
نبود امنیت کافی در افغانستان
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در این خصوص به «دنیای اقتصاد» میگوید: طبیعی است زمانی که حجم تجارت و تبادل اقتصادی و اجتماعی انجام شده بین دو کشور از طریق مرزهای مشترک زیاد است، مسائل و مشکلاتی نیز وجود دارد. محمود سیادت عمدهترین مشکل فعلی در مسیر گسترش مناسبات تجاری بین دو کشور را نبود امنیت کافی در افغانستان برمیشمارد و تصریح می‌کند: بروکراسی اداری در هر دو طرف نیز بخش خصوصی و بازرگانان را رنج میدهد؛ شاید در ایران تا حدودی این بروکراسی اداری مهار شده و در افغانستان نیز شاهد تسهیل بروکراسی اداری هستیم اما این مشکل همچنان وجود دارد. وی با اشاره به اینکه در حوزه حملونقل مسائل حل نشده‌ای داریم، اظهار می‌کند: صدور ویزا و روادید یکی دیگر از مسائل است که در حال حاضر با همکاری‌های صورت گرفته در کنسولگری‌های هرات و مشهد و وزارت خارجه هر دو کشور این مشکل کمرنگ شده است.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان با تأکید بر اینکه در ارتباط بین دو کشور باید بیشتر به موضوع سرمایه‌گذاری‌های مشترک پرداخته شود، خاطرنشان می‌کند: باید زمینه فعالیت برای تجار و سرمایهگذاران هر دو کشور تسهیل شود. سیادت با بیان اینکه در حوزه ضمانت و بیمه صادرات همچنان در اعتبارسنجی طرف افغانی دچار مشکل هستیم، ابراز امیدواری می‌کند: اقداماتی در جهت رفع این مشکل صورت گیرد. وی ادامه میدهد: امروزه بیش از ۵۰ درصد صادرات خراسان رضوی به افغانستان است و با توجه به کاهش صادرات ما به تاجیکستان و سایر کشورهای هدف صادراتی، ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خوبی در افغانستان داریم. رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان اضافه می‌کند: در حوزه کشاورزی، معدن، گردشگری سلامت، تبادل توریسم و ... فرصتهای خوبی در این کشور وجود دارد که کمتر به آن‌ها پرداخته‌ایم؛ همچنین در زمینه ارائه مشاوره به بخش‌های مختلف اقتصادی افغانستان با توجه به توانمندی و تجاربی که در ایران وجود دارد و نیز علاقمندی طرف افغانی به بهرهگیری از این تجارب باید بیشتر کار شود. سیادت عنوان می‌کند: در حال حاضر در روابط دو کشور، بحث سیاست و امنیت غلبه دارد و امیدوارم با غلبه اقتصاد بتوانیم مکمل هم باشیم و حرکت برد- برد را شروع کنیم.
افزایش 180 درصدی واردات از افغانستان
سیادت درباره آمار صادرات و واردات خراسان رضوی به افغانستان نیز میگوید: سال گذشته برخی موانع موجود در مسیر واردات از افغانستان کاهش یافت و این امر باعث شد در سه ماهه نخست سال ۹۵ افزایش حدود ۱۸۰ درصدی واردات از این کشور داشته باشیم؛ ما نیز توانستیم با برقراری تعرفه‌های ترجیحی بین استانداران مرزی حجم بیشتری از کالاهای مورد نیاز افغانستان را از خراسان تأمین کنیم؛ در خراسان رضوی توان تأمین بسیاری از نیازهای افغانستان را داریم و این امر منوط به تقویت اراده سیاسی بین مسئولان دو کشور و باور به نقش ارزشمند اقتصاد در توسعه روابط است. وی ادامه میدهد: علیرغم اینکه در سه ماهه نخست ۹۵، صادرات کشور به افغانستان کاهش یافته اما صادرات استان خراسان رضوی به این کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش ۱۹.۸ درصدی داشته است.
آشنایی افغانها با برندهای ایران
سرکنسول ایران در هرات نیز با اشاره به اینکه در حوزههای مختلف، ارتباطات اقتصادی بین دو کشور ایران و افغانستان وجود دارد، اظهار می‌کند: علیرغم رکود جهانی، در ارتباط با افغانستان این رکود را نداشتهایم و دلیل این امر نیز وجود سه میلیون مهاجر افغانی در ایران است. محمود افخمی با بیان اینکه مردم افغانستان با برندهای ایران کاملا آشنا هستند و این امر عرضه و تقاضا را ایجاد کرده است، خاطرنشان می‌کند: تجار و بخش خصوصی در افغانستان برای تأمین نیازمندیهای مردم خود ارتباطات خوبی با بخش خصوصی در ایران دارند؛ مشکلات و موانعی در این مسیر وجود دارد اما این مشکلات اساسی نیستند و مانع توسعه فعالیتها نخواهند بود. سرکنسول ایران در هرات با اعتقاد بر اینکه اگر به سمت تسهیل قوانین و ایجاد فرصتهای بهتر برای افغانستان پیش برویم، این ارتباط اقتصادی قابل افزایش است، تصریح می‌کند: جمعیت ۳۰ میلیون نفری افغانستان این فضا را برای ایران فراهم کرده که این کشور بتواند در حوزههای مختلف از ایران واردات داشته باشد و گسترش این روابط به تجار ایرانی بستگی دارد.
سوءاستفاده از برندهای معتبر ایرانی
افخمی ادامه میدهد: یکی از موانع فعلی، افرادی هستند که از برندهای معتبر ایرانی سوءاستفاده می‌کنند؛ متأسفانه برخی کشورهای منطقه کالاهای بیکیفیت را با نام برندهای ایران به افغانستان صادر می‌کنند که این امر باعث خدشه‌دار شدن برندهای ایران می‌شود؛ همچنین برخی سودجویان در دو کشور با سفارش کالاهای غیراستاندارد، زمینه ورود این کالاها را با قیمت کمتر به افغانستان فراهم می‌کنند که این امر نیز به صادرات ما آسیب می زند. سرکنسول ایران در هرات با اشاره به اینکه با توجه به سیاستهای کلان کشور در تلاش برای برقراری موازنه تجاری بین ایران و افغانستان هستیم، عنوان می‌کند: قبول داریم تراز تجاری بین دو کشور مطلوب نیست؛ باید تلاش کنیم صادرات افغانستان تسهیل شود و در این راستا کاهش تعرفه‌های ترجیحی، آماده‌سازی زیرساخت برای صادرات افغانستان به سایر کشورها از معبر ایران، استفاده از تکنولوژیهای ایران در افغانستان و ... در دستور کار است.
کاهش 10 درصدی صادرات به افغانستان
معاون اداره کل امور نمایندگی‌های سازمان توسعه تجارت ایران هم در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه به طور کلی اقتصاد افغانستان بر پایه درآمدهای گمرکی و مالیاتی بسیار ضعیف و کمکهای بینالمللی بنا شده است، میگوید: کاهش کمکهای بینالمللی به این کشور به کاهش مصرف افغانستان منجر شده و این امر نیز باعث شده صادرات ما در سه ماهه نخست سال جاری به این کشور کاهش ۱۰ درصدی داشته باشد. محمدمهدی جوانمرد قصاب با اشاره به اینکه در مجموع صادرات ایران حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از واردات افغانستان را به خود اختصاص داده و این سهم فعلا حفظ شده است، اظهار می‌کند: بیشترین اقدام را در راستای توسعه روابط اقتصادی با افغانستان باید بخش خصوصی انجام دهد؛ میتوان گفت در بخش دولتی بیشتر اقدامات انجام شده است اما عدم حضور تجار بخش خصوصی در بازار افغانستان به دلیل ترسهای بی مورد، باعث شده هنوز نتوانیم تجارت خود را با افغانستان گسترش دهیم. معاون اداره کل امور نمایندگی‌های سازمان توسعه تجارت ایران معتقد است: دولتها همیشه زمینهساز توسعه روابط هستند؛ در این راستا و برای توسعه حضور تجار ایرانی در بازار افغانستان مشوقهایی از قبیل سوبسیدهای صادراتی و نمایشگاهی، دیدارهای تجاری و ... در نظر گرفته شده است و میتوان گفت دولت در این زمینه چند قدم از بخش خصوصی جلوتر است.
جوانمرد قصاب با بیان اینکه اقدامات خوبی برای جذب سرمایه‌گذاری از افغانستان انجام شده است، میافزاید: معضل را بیشتر در خود دولتها یا بخش خصوصی میدانم؛ ما هنوز نتوانستهایم پروژههایی را تعریف کنیم و برای آن‌ها به دنبال جذب سرمایه‌گذار باشیم؛ به عبارتی وقتی سرمایه گذار وارد ایران می‌شود، سردرگم است؛ باید بتوانیم سرمایهگذاران را به درستی راهنمایی کنیم و پروژه‌های تعریف شده مشخص و جذابی برای آن‌ها داشته باشیم. وی با اعتقاد بر اینکه عملکرد سازمان سرمایه‌گذاری در این زمینه ضعیف بوده است، تصریح می‌کند: ارائه یک حلقه سی.دی به یک سرمایه‌گذار اصلا منطقی نیست؛ جذب سرمایه‌گذار خارجی مانند بازاریابی است اما متأسفانه ما در این زمینه ضعف داریم که باید برطرف شود.
بررسی موضوع آب در کمیسیون مشترک
به گزارش ایرنا، وزیر کشور در حاشیه نشست پایانی اجلاس مشترک استانداران مرزی ایران و افغانستان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: موضوع آب از مباحث اصلی بین ایران و افغانستان است که در کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور طی روزهای ۱۹ و ۲۰ مرداد ماه بررسی می‌شود. عبدالرضا رحمانیفضلی با اشاره به اینکه موضوع آب با توجه به اهمیت آن، در نشست استانداران مرزی جمهوری اسلامی ایران و افغانستان در مشهد نیز مورد بررسی قرار گرفت، اظهار کرد: توافقات نشست دو روزه مزبور در مشهد و کارگروه‌های مشترک آن نیز در کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور طی دو هفته آینده بررسی و به تصویب خواهد رسید. وی با بیان اینکه استانداران شرکتکننده در این نشست مأموریت یافتند برنامههای اجرایی و عملیاتی در این زمینه را بر اساس جدول زمانی تهیه و اجرا کنند، افزود: همکاری و تعامل برای دو کشور ایران و افغانستان، صلح و آرامش در استانهای همجوار را به ارمغان میآورد و موجب امنیت و توسعه پایدار می‌شود.
ناامنیهای منطقه ناشی از دخالت بیگانگان
وزیر کشور همچنین در این نشست، ناامنیها و شرایط بیثبات در منطقه به ویژه در افغانستان را ناشی از دخالت نیروهای بیگانه دانست و خاطرنشان کرد: بحث امنیت از جمله چالش‌هایی است که باید بین دو کشور حل شود. رحمانی فضلی در کنار چالش امنیتی، قاچاق مواد مخدر را از معضلات دو کشور ذکر و عنوان کرد: گردش مالی قاچاق مواد مخدر در دنیا ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار و سود اصلی آن متعلق به کشورهای اروپایی است؛ حداکثر استفاده اقتصاد افغانستان از محل مواد مخدر سه میلیارد دلار هم نمیشود اما هزینه آن برای ملت‌های ایران و افغانستان است؛ امروز باید خود نسبت به حل این مشکل با تعریف امنیت مشترک، کشت جایگزین و راه‌های مشابه اقدام کنیم. وی با اشاره به اینکه از زمان استقرار نیروهای ناتو در افغانستان تولید مواد مخدر افزایش یافته است، افزود: آمادهایم در تعامل و همکاری با افغانستان برای اثبات امکان حذف کشت خشخاش و جایگزینی کشتهای دیگر و حتی توسعه ترانزیت و تجارت اقدام کنیم؛ با وجود بازار بزرگ تولیدات کشاورزی و مسیر ترانزیت ایران میتوان تضمین کرد از این طریق سودی خیلی بیشتر از سه میلیارد دلار حاصل از کشت خشخاش عاید افغانستان شود.
وزیر کشور قاچاق انسان و جریانهای تکفیری را از دیگر معضلات مشترک برشمرد و تصریح کرد: نیروهای بیگانه در منطقه با استفاده از کوچکترین فرصت برای خرافی نشان دادن اسلام به منظور حضور در این بخش از جهان استفاده می‌کنند تا بازار بزرگ کالا، نفت، منابع، معادن و جریانهای بزرگ تجاری را در اختیار بگیرند؛ نباید اجازه داد خارجیها در امور ما دخالت کنند. وی ادامه داد: به منظور حل این چالشها کشورهای منطقه می‌توانند در تلفیق امکانات بومی و تعامل با یکدیگر اقدام موثر کنند و در این میان کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان با توجه به داشتهها و ظرفیت‌ها مکمل هم هستند. وزیر کشور خاطرنشان کرد: حوزه اقتصاد و نیز امنیت میتواند محور وحدت باشد؛ امنیت در منطقه هم بدون هماهنگی کشورها محقق نمی شود. رحمانی فضلی با اشاره به نشست مشترک استانداران مرزی ایران و افغانستان ادامه داد: این اقدام باید الگویی برای سایر استانها شود؛ وزارتخانههای امور خارجه و کشور جمهوری اسلامی ایران تقویت مناسبات منطقهای را در برنامه دارند و طی همین مدت ۱۵ اجلاس با ۱۵ کشور بزرگ منطقهای داشتهایم و امیدواریم همه کشورهای منطقه در تعامل مستمر و نزدیک نسبت به بهبود وضعیت عمل کنند.
محورهای همکاری
وزیر کشور همچنین به ظرفیت بندر چابهار، ترانزیت کالا و شبکه راهآهن ریلی ایران به عنوان محورهای مهم در توسعه مناسبات و تعاملات اشاره و با تأکید بر تقویت بازارچههای مرزی در دو سوی مرز و پیگیری مصوبات نشست مشترک از سوی استانداران و والیان، خاطرنشان کرد: در این میان دولتها باید بسترها و زمینهها را فراهم و قوانین و شرایط را تسهیل کنند تا فضا برای ورود و فعالیت بخش خصوصی فراهم شود زیرا بدون بخش خصوصی دارای تجربه و اهل خطرپذیری توسعه مناسبات ممکن نیست. وی توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی در کنار حوزه اقتصادی را از دیگر راهکارها عنوان و بیان کرد: تقویت آموزش‌های مهارتی در حوزههای فنی و حرفهای از دیگر برنامههاست و آمادگی داریم مراکز فنی و حرفهای و شعبههای دانشگاهی را در سه ولایت مرزی جوار ایران راهاندازی کنیم. رحمانی فضلی همچنین به گروگانگیری اتباع و رانندگان ایرانی در افغانستان اشاره و بیان کرد: شتاب در آزادسازی این افراد و مبادله زندانیان بر اساس توافقنامههای موجود بین دو طرف نیز باید پیگیری شود.
اهمیت سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق آزاد تجاری
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقهای وزارت کشور نیز در افتتاحیه این نشست با بیان اینکه تداوم برگزاری نشستهای استانداران و والیان میتواند در توسعه تعاملات بین دو کشور نقش مؤثری ایفا کند که این امر در نشست کمیسیون مشترک مزبور مطرح خواهد شد، افزود: این امر نیازمند ایجاد ساختار و تعریف دبیرخانه دائمی است که پس از برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و افغانستان دبیرخانه دائمی را در یکی از استانهای مرزی فعال خواهیم کرد. بابک دینپرست سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی و اجرای توافقات دو جانبه رهبران دو کشور در زمینه استفاده بیشتر از ظرفیتهای بیبدیل منطقه آزاد چابهار و اتصال به آبهای آزاد را در توسعه مناسبات مهم خواند و اظهار کرد: نقش موثری که استانداران مرزی دو کشور می‌توانند در پیشبرد اهداف توسعه و نیل به تحقق اهداف دو کشور داشته باشند نیز حائز اهمیت است که بدین منظور تفویض اختیارات به استانداران در ایران پیگیری می‌شود و طرف مقابل هم باید این امر را از دولت مرکزی درخواست نماید. وی ادامه داد: برای ایجاد اطمینان در سرمایهگذاران از حمایت دولتهای دو طرف، دو راهکار شامل فراهم کردن زمینه مشارکت فعالان اقتصادی دو کشور در تنظیم اسناد همکاریها و تشکیل کارگروهی متشکل از دستگاههای دخیل در حوزه اقتصاد و سرمایه‌گذاری، در دستور کار وزارت کشور قرار دارد؛ فراهم کردن زمینه برپایی نمایشگاه تخصصی اقتصادی و فنی، مهندسی بین دو کشور، انجام سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد، توریسمدرمانی، برپایی جشنوارههای مرزی و توسعه روابط بانکی بین دو کشور بهویژه در سطح استانهای مرزی میتواند زمینه خوبی برای توسعه فعالیت تجاری دو جانبه باشد.
توسعه روابط اقتصادی و کمک به گسترش امنیت
استاندار خراسان رضوی در مراسم آغاز این نشست دو روزه با بیان اینکه توسعه و رونق روابط اقتصادی و فرهنگی دو کشور به گسترش صلح و امنیت در منطقه کمک می‌کند، گفت: با توجه به تغییر و تحولات موجود در منطقه خطر رسوخ تروریسم و گروه‌های افراطی وجود دارد لذا باید با توسعه و تقویت ظرفیت و زمینههای همکاری‌های مشترک امکان ظهور و بروز این پدیده گرفته شده و امنیت کامل و توسعه اقتصادی در منطقه فراهم شود. علیرضا رشیدیان با اشاره به اینکه وجود ظرفیتهای مختلف گردشگری، فرهنگی، تاریخی و اقتصادی در خراسان رضوی از جمله در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و ترانزیتی، ظرفیتهای بسیاری را برای تعاملات گسترده با کشورهای همسایه ایجاد کرده است، خاطرنشان کرد: قرار گرفتن در چهارراه ترانزیتی و کریدور شمال و جنوب و شرق و غرب کشور از دیگر ظرفیتهای قابل توجه استان است. وی تفاهم اخیر بین ایران و افغانستان، هند و پاکستان را فرصتی ارزشمند برای توسعه ظرفیت ترانزیتی منطقه دانست و افزود: در این بین نقش دولتها ظرفیتسازی و زمینهسازی برای گسترش تعاملات و فعالیتهای بخش خصوصی است که امیدواریم با توجه به گستردگی مرز، زمینه تقویت روابط استانهای همجوار و دوستی و تعاملات هر چه بیشتر مردم و مسئولان استانهای دو کشور فراهم شود.
اهمیت توجه به توسعه منطقهای
به گزارش «دنیای اقتصاد» نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز در مراسم آغاز این نشست، با تأکید بر اهمیت توجه به توسعه منطقهای و چند جانبه، اظهار کرد: نقش و اقدام مشترک برای توسعه اقتصاد منطقه باید مورد توجه جدی قرار گیرد و در این قالب توسعه اقتصاد ملی نیز میتواند به نحو مطلوبتری به نتیجه برسد. غلامحسین شافعی با بیان اینکه ارتباط بین ایران و افغانستان از حد گفت و شنود بالاتر است و نظیر این ارتباط در منطقه وجود ندارد، نشست مشترک را یک اقدام ابتکاری جدید خواند که باید برای آن نهادسازی فراگیری صورت گیرد که در آن بخش خصوصی و دولتی حاضر باشند. رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: در سایه این نهادسازی میتوانیم از تجارت غیررسمی بکاهیم و بر تجارت رسمی بیفزاییم.
ارسال نظر