درجه تب مسکن دنیا چند است؟
مسکن همواره یکی از شاخص‌های اقتصادی مورد توجه برای کارشناسان و ناظران و تحلیلگران بازار بوده‌است. اما در سال‌های اخیر توجه به این بخش از بازار بیشتر و ویژه‌تر از گذشته شده‌است، دلیل آن هم روشن‌شدن تاثیر مسکن بر وضعیت معیشت مردم و اعتراض طبقه متوسط از این وضعیت در کنار طرح این ایده است که مسکن از عوامل نابرابری در جهان امروز است. به همین دلیل برنامه‌ریزی برای خانه‌دار کردن طبقه متوسط و تقویت قدرت خرید مردم در این بازار، در دستور کار دولت‌ها در سراسر جهان قرار گرفته‌است.
نشریه اکونومیست در تازه‌ترین تحقیق خود درباره وضعیت مسکن در جهان، میزان درجه تب این بازار را در چند کشور دنیا اندازه گرفته و وضعیت کلی قیمت‌ها و تناسب آن با درآمدها را در گزارشی منتشر کرده‌است. عنوان این گزارش، وضعیت سلامت مسکن در ۲۶ بازار مهم دنیا با جمعیتی بالغ بر ۳ میلیارد نفر است. پراکندگی کشورهای انتخاب شده برای این گزارش به‌گونه‌ای است که تقریبا همه دنیا را شامل می‌شود. از اروپا تا آمریکا و از آفریقا تا آسیا. با نگاهی به وضعیت بازار مسکن در این کشورها، می‌توان نبض مسکن در چهارگوشه دنیا را گرفت و تصویری کلی از وضعیت مسکن در دنیا ارائه داد.
نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که قیمت‌ها در 19 کشور از این 26 کشور رو به افزایش است. متوسط نرخ افزایش قیمت رقمی معادل 2/5 درصد در سال برآورد شده‌است. نکته جالب‌توجه اینکه در چین و در کشورهای حوزه یورو، قیمت مسکن رو به کاهش است. در چین، یک دهه رونق ساخت و ساز که با شتاب و حجمی بی‌سابقه در دنیا همراه بود، به نظر می‌رسد که رو به پایان است. به همین دلیل دیگر از آن سیر پرشتاب صعودی قیمت مسکن خبری نیست. کشورهای حوزه یورو هم به دلیل آنکه در حال گذراندن دوران نقاهت بعد از بحران اقتصادی اخیر هستند، شاهد ترکیدن حباب قیمت مسکن بوده‌اند و بسیاری از آنها کاهش قیمت‌ها راتجربه می‌کنند.
اکونومیست برای ارزیابی وضعیت قیمت مسکن در این کشورها، ازدو معیار استفاده کرده‌است؛ اولین معیار قدرت خرید است که براساس محاسبه نسبت قیمت‌ها با درآمد سرانه افراد بعداز کسر مالیات به‌دست می‌آید. معیار دیگر، مساله سرمایه‌گذاری در مسکن است که با ارزیابی نسبت قیمت‌ به اجاره به‌دست می‌آید، درست همان‌طور که سرمایه‌گذاران بازار سهام نسبت قیمت را با سود می‌سنجند. اگر این نسبت بالاتر از رقم متوسط بازار باشد، یعنی ارزش مسکن بالا رفته و اگر پایین‌تر باشد، یعنی ارزشش پایین آمده‌است. براساس این محاسبه، ملک و مسکن در ۷ کشور از ۲۶ کشور مورد مطالعه با افزایش ارزش سرمایه‌گذاری روبه‌رو شده‌است. در این میان بیشترین افزایش ارزش سرمایه‌گذاری مسکن در کشورهای استرالیا، انگلیس و کانادا بوده است.
این تحقیق نشان می‌دهد که افزایش قیمت مسکن در همه این کشورها غیر از ژاپن از دهه 1990 تاکنون روندی صعودی و قابل‌توجه داشته‌است. بیشترین افزایش قیمت را این کشورها در سال‌های 2005 تا 2009 تجربه کرده‌اند که اوج بحران اقتصادی در جهان بود. در سه سال اخیر اکثر این کشورها روند باثبات‌تر را از نظر افزایش قیمت مسکن طی کرده‌اند و خطی شدن نمودار قیمت‌ها این را نشان می‌دهد. اما به نظر می‌رسد این روند دوباره اوج بگیرد.
از نظر قدرت خرید یا همان برآورد قیمت مسکن در مقایسه با میزان درآمد افراد، به غیر از چین که از دهه ۱۹۹۰ تا کنون روندی عجیب را طی کرده، بقیه کشورها روندی تقریبا مشابه داشته‌اند. چین از این نظر در دهه ۱۹۹۰ در صدر فهرست بوده یعنی قدرت خرید چینی‌ها در آن زمان، کمترین در میان این کشورها بوده‌ و از حد میانگین فاصله زیادی داشته‌است. اکنون در سال ۲۰۱۵ هم این فاصله از حد میانگین، زیاد است اما زیاد رو به پایین. یعنی قدرت خرید مردم افزایش چشمگیری پیدا کرده ‌است. به هر حال چین از این نظر بیشترین و شدیدترین تغییر را تجربه کرده ‌است؛ از اوج به فرود.
بعد از چین، ایرلند بیشترین تغییر را در زمینه قدرت خرید مردم در بازار مسکن داشته ‌است. اکنون اما این کشور به حد میانگین قدرت خرید نزدیک شده ‌است. انگلیس همچنان از نظر قدرت خرید از میانگین جهانی عقب است.
از نظر برآورد نسبت اجاره به قیمت مسکن ارزش سرمایه‌گذاری ملک را مشخص می‌کند، آمریکا به نسبت دیگر کشورهای مهم همسطح خود، در رده پایین‌تری قرار دارد. انگلیس بیشترین ارزش سرمایه‌گذاری مسکن را دارد و بعد از آن چین و ایرلند قرار دارند. ژاپن اما از این نظر سیر نزولی طی کرده ‌است.
از نظر تغییر قیمت مسکن، انگلیس شاهد بیشترین تغییر قیمت از دهه 1990 تا کنون بوده ‌است. بعد از انگلیس ایرلند قرار دارد. آمریکا و چین در رده‌های بعدی هستند. اما ژاپن تغییر منفی را تجربه کرده‌است. یعنی میزان تغییر قیمت مسکن در ژاپن سیر نزولی داشته‌است.
در میان کشورهای منطقه، ترکیه یکی از بازارهایی است که مورد توجه تحلیلگران و ناظران مسکن در جهان قرار می‌گیرد. رشد ساخت و ساز در ترکیه در سال‌های اخیر و همچنین افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش موجب شده مسکن به شاخصی مهم در اقتصاد ترکیه تبدیل شود و به همین خاطر مورد توجه کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی دنیا قرار گیرد. تحلیلگران اقتصاد ترکیه می‌گویند، مسکن از مهم‌ترین دلایل رونق اقتصادی این کشور در سال‌های اخیر بوده‌است. رشد قیمت مسکن در ترکیه از پرشتاب‌ترین‌ها در فهرست گزارش اکونومیست است و تنها کمی از این نظر با ایرلند فاصله دارد. از نظر شاخص تغییر قیمت‌ها از دهه ۱۹۹۰ تا کنون ترکیه قبل از چین قرار دارد. اطلاعات درباره سنجش قدرت خرید در بازار مسکن ترکیه آن‌قدر کامل نبوده که اکونومیست بتواند جایگاه این کشور را در میان کشورهای مورد مطالعه‌اش مشخص کند. اما در زمینه نسبت اجاره به قیمت خرید، ترکیه اندکی پایین‌تر از ایرلند اما بالاتر از آمریکا قرار دارد. یعنی ارزش سرمایه‌گذاری ملکی در ترکیه جایگاهی میان این دو کشور است.