مقاوم‌سازی برمبنای اطلاعات لرزه ای

رئیس مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی، تازه‌ترین رویکردهای دولت برای مقابله با اثرات مخرب زلزله در کشور را تشریح کرد.محمد شکرچی‌زاده در این باره از تلاش برای گسترش روابط علمی با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی معتبر دنیا در رشته زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله خبر داد.این درحالی است که اخیرا اطلاعات به دست آمده از شبکه‌های لرزه‌نگاری کشور در اختیار محققان مرکز مهندسی زمین لرزه پاسیفیک در دانشگاه کالیفرنیا به‌عنوان یکی از معتبرترین و شناخته‌شده‌ترین مراکز علمی موجود در زمینه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله قرار گرفته است.نتایج این اطلاعات طبق اعلام این محققان و مسوولان مرکز تحقیقات مسکن قرار است به‌زودی در قالب گزارشی مفصل منتشر شود که می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در محاسبات مربوط به نحوه ساخت‌وساز در مکان‌های مختلف و تخمین شدت تخریب در صورت وقوع زلزله‌های احتمالی داشته باشد.رئیس مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی با اشاره به خطرپذیری لرزه‌ای ایران گفت: سرزمین ایران در پهنه‌ای از گیتی قرار گرفته است که از لحاظ لرزه‌خیزی بسیار پرتکاپو است. نگاهی به لرزه‌خیزی کشور ما در سده اخیر نشان‌دهنده آسیب‌پذیری بسیار بالا در برابر این پدیده طبیعی است. تجربه دردناک زمین‌لرزه‌های طبس در سال ۱۳۵۷، رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۹، اردکول در سال ۱۳۷۶، بم در سال ۱۳۸۲، زمین‌لرزه‌های اهر و ورزقان در سال ۱۳۹۱ و ده‌ها زمین‌لرزه دیگر نشان‌دهنده آسیب‌پذیری بسیار بالای مناطق شهری و روستایی کشور ما در برابر این پدیده طبیعی است. در این میان برخی از زمین‌لرزه‌ها اثرات شگرفی در جامعه چه به لحاظ اجتماعی و چه از منظر علمی بر جا می‌گذارند.

شکرچی‌زاده تصریح کرد: اگرچه شهر بم پس از گذشت ۱۳ سال از زلزله مخرب این شهر، دوباره ساخته شد اما زخم و دردی که به بازماندگان این زمین‌لرزه وارد شد مطمئنا تا سالیان دراز باقی خواهد ماند. وی تاکید کرد: رویداد این زمین‌لرزه در شهری که براساس برخی گزارش‌ها صدها سال شاهد رویداد زمین‌لرزه‌ای ویرانگر نبوده است زنگ خطری است برای سایر مناطق کشور که با نبودهای لرزه‌ای چند صد ساله و بیشتر روبه‌رو هستند و در این میان علاوه بر شهرهای کوچک، شهرهای مهم و پرجمعیتی مانند تهران، تبریز و مشهد نیز در این دسته قرار می‌گیرند.رئیس مرکز تحقیقات راه،مسکن وشهرسازی خاطرنشان کرد: زمین‌لرزه‌ها بی‌تردید وقایع دردناکی هستند، به‌خصوص زمانی که با تلفات جانی و مالی همراه می‌شوند ولی همین زمین‌لرزه‌ها به مثابه آزمایشی هستند که ساخته‌های دست بشر را در آزمایشگاه بزرگ زمین در معرض آزمایش قرار می‌دهند و آنچه که در این میان مردود می‌شود متاسفانه عواقبی سخت و دردناک به دنبال دارد.

وی توضیح داد: وظیفه جامعه علمی و مهندسی کشور درس گرفتن از این زمین‌لرزه‌ها است. نگاهی به تجربه تلخ زمین‌لرزه بم و گستره تخریب و ویرانی آن نشان می‌دهد که چنانچه تدابیری نه چندان پیچیده در ساخت‌وساز منطقه در جهت کاهش خسارات زمین‌لرزه اندیشیده می‌شد مسلما تلفات جانی این رویداد بسیار کمتر از آنچه که شد، بود.معاون وزیر راه وشهرسازی ادامه داد:در همین روزها شاهد رویداد زمین‌لرزه‌هایی با بزرگی بیش از ۶ ریشتر در مناطق مختلف دنیا بودیم مانند زمین‌لرزه نیوزلند که با بزرگی بیش از ۷ ریشتر تنها دو کشته بر جا گذاشت. وی با بیان اینکه همه می‌دانیم که در آینده نیز شاهد زمین‌لرزه‌های بزرگ خواهیم بود،تاکید کرد: فراموش نکنیم که کشور ما تاکنون شاهد رویداد زمین‌لرزه‌های شهری که در مناطق پرجمعیت و صنعتی با تاسیسات حیاتی مانند پالایشگاه، مخازن بزرگ نفت و گاز و سیستم‌های انتقال سوخت و... نبوده است و واقعا تصور زمین‌لرزه‌ای بزرگ در این مناطق بسیار سخت و ناگوار است.وی خاطرنشان کرد:ما سال‌ها است که در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در پی ارائه راهکارها، تدوین دستورالعمل‌ها و قوانین به منظور کاهش اثرات سهمگین زمین‌لرزه‌ها هستیم.

شکرچی‌زاده توضیح داد:یکی از مهم‌ترین ابزار ها در این میان توسعه شبکه‌های لرزه‌نگاری و شتاب‌نگاری در سراسر کشور است به‌طوری که قادر باشیم زمین‌لرزه‌های کوچک و بزرگ را با دقت بالایی ثبت کرده و داده‌های آنها را در اختیار جامعه علمی کشور قرار دهیم. بی‌تردید شبکه شتاب‌نگاری زلزله کشور مجموعه دستگاه‌ها و اطلاعات آن ارزشمندترین گنجینه علم مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی مهندسی در کشور است. داده‌های شتاب‌نگاشتی اساس و پایه علم مهندسی زلزله بوده و مسلما فارغ‌التحصیلان چند ساله اخیر در زمینه‌های سازه، زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله که از این اطلاعات استفاده کرده‌اند که موید تاثیر مهم و انکارناپذیر این اطلاعات در بهبود مطالعات مرتبط و طراحی سازه‌های مقاوم در برابر زلزله است.وی با بیان اینکه امروزه حتی در کشورهای در حال توسعه که زمین‌لرزه خطری مهلک برای جامعه و اقتصاد آنها محسوب می‌شود، گفت: این کشورها به خوبی به نقش و اهمیت توسعه شبکه‌های شتاب‌نگاری پی برده‌اند. نگاهی به گسترش این شبکه در کشورهایی که تا چند سال پیش فاقد دستگاه‌های شتاب‌نگار بوده‌اند به خوبی این مساله را نشان می‌دهد.

شکرچی زاده تاکید کرد:یکی از مهم‌ترین وظایف مرکز در این زمینه آیین‌نامه ۲۸۰۰ زلزله کشور است؛ بی‌تردید آیین‌نامه ۲۸۰۰ نقش مهمی در بهبود کیفیت ساخت‌وساز مقاوم در برابر زلزله در کشور داشته و این موضوع مهم میسر نمی‌شود جز با تلاش مجموعه‌ای از بهترین اساتید کشور که در قالب کمیته دائمی تجدیدنظر در آیین‌نامه ۲۸۰۰ فعالیت کرده و هم‌اکنون ویرایش چهارم آن در اختیار عموم است.معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: معتقدم اجرای درست و صحیح مفاد این آیین‌نامه می‌تواند نقش مهمی در کاهش خسارات جانی و مالی زمین‌لرزه‌ها داشته باشد.وی توضیح داد: یکی دیگر از راهکارهای مهم و اساسی برای رشد و ارتقای دانش مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی مهندسی در کشور ما همکاری مشترک با مراکز معتبر و شناخته‌شده در این زمینه در دنیا است.شکرچی‌زاده خاطرنشان کرد: در این راستا تفاهم‌نامه‌ای با مرکز مهندسی زمین لرزه پاسیفیک در دانشگاه کالیفرنیا که یکی از معتبرترین و شناخته‌شده‌ترین مراکز علمی در این زمینه در دنیا در جهت تبادل داده‌های شتاب‌نگاری و همکاری‌های مشترک منعقد شد و سمینار امروز برای ارائه نتایج مطالعات صورت گرفته روی داده‌های شبکه شتاب‌نگاری ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های شتاب‌نگاشتی دنیا است.

وی گفت: این مجموعه با بیش از ۱۱ هزار شتاب‌‌نگاشت در دنیا گنجینه مهمی از داده‌های زمین‌لرزه‌های ایران را فراهم کرده است.شکرچی زاده ادامه داد: مرکز تحقیقات در صدد است تا این قبیل همکاری‌ها را با سایر مراکز معتبر دنیا نیز انجام دهد. ما در صدد هستیم با بازسازی و توسعه شبکه شتاب‌نگاری کشور با دستگاه‌های جدید و مدرن علاوه بر ثبت زمین‌لرزه‌های روی داده در کشور، پایه‌گذار مطالعات ثبت جنبش نیرومند زمین در کشورهای پیرامون که فاقد شبکه‌های شتاب‌نگاری هستند نیز باشیم. معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد:فراموش نکنیم منطقه‌ای که فلات بزرگ ایران در آن قرار گرفته است به همراه بخش‌هایی از آسیای میانه و قفقاز و کشورهای افغانستان و پاکستان در قلب کمربند آلپ هیمالیا قرار گرفته‌اند و رویداد زمین‌لرزه‌ها در کشورهای یاد شده نیز توام با خسارت جانی و مالی فراوانی بوده است.