دقیق و حساب شده خرج کنید

ناپلئون هیل، بیش از نیم قرن پیش در کتاب «بیندیشید و ثروتمند شوید» می‌نویسد: «ثروت بسیار خجالتی است و کمرو در حالی که فقر و فلاکت به شدت گستاخ و پررو، شما بدون هیچ زحمتی، بدون هیچ فعالیتی می‌توانید فقیر و مفلوک شوید، اما برای ثروتمند شدن باید به‌دنبالش بگردید، به پول احترام بگذارید و با پول به شیوه صحیح برخورد کنید تا نزد شما بیاید.» شاید به نظر عجیب بیاید! اما ناپلئون هیل برای نوشتن کتابش، زندگی بیش از ۵۰۰ مرد و زن موفق عصرش را از نزدیک بررسی و تحلیل کرده و با بسیاری از آنها کار و مصاحبت داشته تا به این نتایج دست یافته است. افراد ثروتمند، به گفته ناپلئون هیل، با پول به درستی و با اصول و شیوه خودش رفتار می‌کنند. آنها اشتباهاتی که باعث می‌شود پولشان را از دست بدهند نمی‌کنند، یعنی اشتباهاتی که باعث می‌شود نه تنها افراد فقیر نتوانند ثروتمند شوند، بلکه هر روز در شرایطی بدتر از قبل گرفتار باشند. این در حالی است که هر خانواده‌ای بهتر است مثل سازمان‌های دولتی در پایان هر سال به محاسبه هزینه‌های خود بپردازد و براساس هزینه‌های سال‌های قبل و درآمد خود، بودجه سال بعد را تنظیم کند تا بداند تکلیفش برای سال بعد چیست و چقدر درآمد و هزینه خواهد داشت. در واقع هم باید بودجه‌بندی به‌صورت سالانه صورت بگیرد و هم ماهانه؛ در غیر این صورت، بدون اینکه متوجه شوید، دچار کسری بودجه خواهید شد.

در این میان بی‌شک کسانی که از سنین پایین راه و روش درست برخورد با مسائل پولی را می‌آموزند در آینده شانس بیشتری برای رسیدن به موفقیت یا استقلال مالی دارند. اما بسیاری از مردم در دهه سی، چهل یا پنجاه عمر خود می‌بینند که چیزی از این دنیا عاید آنها نشده و نگران از زمان بازنشستگی یا خرج و مخارجی هستند که فرزندان به روی دست آنها می‌گذارند یا خواهند گذاشت. از آن سو وفور لوازم و وسایل بی‌شمار در اطراف که هر کدام به شیوه‌ای دلبری می‌کنند، مانعی بزرگ برای پس‌انداز کردن شده است و این موضوع را در ذهن تقویت می‌کند که چه کار کنم؟ از اکنون لذت ببرم یا لذتی بهتر را در آینده برای خود رقم بزنم. نکته‌ای که در این مرحله کارشناسان اقتصاد خانواده بر آن تاکید دارند این است که قطعا پس‌انداز کردن می‌تواند آینده بهتری را برای مدیریت مالی خانواده رقم بزند اما قطعا پول به‌صورت خودبه‌خود پس‌انداز نمی‌شود بنابراین به‌جای اینکه بگویید از فردا پس‌انداز کردن را شروع می‌کنم، بیایید شروع کنید. برای آنکه بتوانید به بهترین نحو ممکن پس‌انداز کنید ابتدا باید محیطی را برای صرفه‌جویی اجباری ایجاد کنید. چراکه دلایل متعددی برای اینکه تابه‌حال نتوانستید پول پس‌انداز کنید وجود دارد.

آیا این عدم پشتکار و ضعف خود را سرزنش می‌کنید؟ اگر این‌گونه است بنابراین، طریقه فکر کردنتان در این زمینه نادرست است. صرفه‌جویی در پول نباید فقط در سطح عاطفی باقی بماند. وادار کردن خودتان به ایجاد محیطی برای صرفه‌جویی پول بسیار مهم است. اگر تصمیم به رژیم غذایی دارید، بدون فکر کردن و برنامه‌ریزی حتی یک کیلوگرم هم نمی‌توانید کم کنید. باید تصمیماتی برای مصرف غذای روزانه‌‌تان داشته باشید، به‌جای اینکه غذاهای متنوع بخورید فقط باید چیزهایی که لازم است را بخورید؛ سرانجام، وزنتان کاهش می‌‌یابد. تقریبا همین ایده برای پس‌انداز پول هم وجود دارد. بنابراین ابتدا باید تمام درآمدها و هزینه‌های ماهانه خود را یادداشت کنید. به این صورت که تمام جزئیات درآمد جاری خانواده و همه جزئیات هزینه‌های خانواده را در یک دفترچه بنویسید. سپس مقدار پولی که می‌خواهید ماهانه پس‌انداز کنید را مشخص کنید. دقت کنید نیاز نیست در ابتدای راه، رژیم سرسختانه پس‌انداز بگیرید.

هر اندازه می‌توانید پس‌انداز کنید. چراکه به گفته کارشناسان اقتصاد خانواده آنچه در ابتدای راه مهم است عادت کردن به پس‌انداز است نه میزان آن. برای آنکه بتوانید باقی مانده حقوق خود را در یک ماه هوشیارانه هزینه کنید مدل‌های مختلفی وجود دارد. براساس یکی از این مدل‌ها، هزینه‌های ماهانه را به چهار گروه می‌توانید تقسیم‌بندی و برای هریک از آنها بودجه لازم را تعیین کنید. این گروه‌های هزینه‌ای شامل: هزینه‌های روزمره زندگی (شامل اجاره، مواد غذایی و آب و برق)، هزینه‌های اجتماعی (کمک درسی، حمل و نقل، بیمه، مراسم)، سرگرمی (مانند لباس، سفر و بیرون غذا خوردن) و نهایتا مقدار پولی که می‌خواهید ماهانه به حساب پس‌انداز خود منتقل کنید. هدف در اینجا این نیست که فرمولی برای همه با انواع مختلف درآمدها آورده شود و هر فردی باید با برآورد تراز مالی خود و مشخص کردن میزان پولی که می‌تواند پس‌انداز کند شروع کند و مهمترین نکته، شروع است حتی اگر با مقادیر بسیار کم باشد.

شما باید به تک تک ریال‌ها همچون سربازهای وفادار نگاه کنید. برای آنها برنامه‌ریزی کنید و اختیار آنها را در دست بگیرید. البته یک نکته را مدنظر قرار دهید که براساس اعتقاد کارشناسان اقتصاد خانواده، ابتدا باید پولی را که برای پس‌انداز در نظر گرفته‌اید کنار بگذارید. یعنی مقدار پولی را که می‌خواهید از درآمدتان صرفه‌جویی و پس‌انداز کنید، کسر کرده و باقیمانده پول را برای سایر دسته‌ها اختصاص بدهید. بیشتر افراد در این مرحله مشکل دارند اما اگر به‌صورت خودکار پول خود را به یک حساب جداگانه که امکان دسترسی مستقیم به آن ندارید منتقل کنید موجب می‌شود مقدار مشخصی پول را به‌صورت ماهانه مصرف ‌کنید. در عین حال می‌توانید پس از پرداخت هزینه‌های ماهانه خود به‌صورت مداوم این گروه‌های هزینه‌ای را چک کنید و هر ۴ دسته را بر این اساس مدام به‌روز کنید.

با تقسیم هزینه‌هایتان با این روش به ۴ دسته مختلف، بدون اینکه چشم‌داشتی به پول‌های پس‌انداز شده قبلی‌تان داشته باشید، به‌راحتی می‌توانید پس‌انداز کنید. این روش همچنین به شما کمک می‌کند تا فقط چیزهایی را که لازم دارید بخرید و احتمال اتلاف پول را از بین ببرید. این ۴ گروه هزینه‌ای را ایجاد کنید و از همین الان شروع به پس‌انداز پول کنید. چراکه هر تصمیمی که امروز پس از دریافت حقوق و یا درآمد خود می‌گیریم، به‌صورت مستقیم روی آینده مالی ما تاثیر خواهد گذاشت. متاسفانه هر چه سن افراد بالاتر برود به روشی که برای زندگی انتخاب کرده‌اند بیشتر دلبستگی پیدا می‌کنند و تغییر برای آنها سخت‌تر می‌شود.