دنیا سهرابی در گردش این هفته قرار است سری بزنیم به قصری که زمانی زندان بود و حالا دوباره به قصر تبدیل شده است. باغ موزه قصر، مجموعه باغ‌ها و قصرهایی است که در زمینی به مساحت 76 هزار متر مربع قرار دارد.
این محل که نخست مجموعه قصرهای قجری بود، در دوران پهلوی تبدیل به زندان شد و سال‌ها بعد هم همین استفاده را داشت. حالا یک سالی هست که این زندان سابق دوباره تبدیل مجموعه‌ای از باغ‌ها و قصرهایی شده است که زیبایی آن مثال‌زدنی ا‌ست. این مجموعه می‌تواند شما و خانواده‌تان را برای یک روز کامل سرگرم کند. موزه، باغ، کافه، گالری و هر چه که برای یک تفریح یک روزه لازم است در این مجموعه پیدا می‌شود.
برای رسیدن به باغ موزه قصر کافی است با مترو خود را به ایستگاه مفتح در خط یک رسانده و خیابان مطهری را به سمت شرق ادامه دهید. بعد از عبور از تقاطع شریعتی به ورودی جنوبی باغ موزه قصر می‌رسید. برای برگشت هم کافی است از ضلع شمالی باغ موزه خارج شده و خیابان شهید بهشتی (عباس آباد) را به سمت غرب ادامه دهید تا به اولین ایستگاه مترو برسید.
و باز هم چند توصیه ایمنی کوچک که رعایت کردنشان باعث می‌شود روز بهتری داشته باشید:
۱. لباس سنگین نپوشید، اما به جای آن از پوشش‌هایی مانند شال گردن و دستکش استفاده کنید. اینها بیش از آنچه که فکر کنید گرمتان می‌کنند.
۲. به بافت گیاهی باغ - موزه توجه کامل نشان دهید. این بافت گیاهی با رعایت اصول باغ‌های سنتی ایجاد شده است.
۳. باز هم مهم‌ترین توصیه ایمنی این صفحه: در مسیر خود زباله نریزید، ما به جای تمام مردم تهران از شما تشکر می‌کنیم.


تاریخچه
مجموعه قصر پیش از این ۲۴ هکتار بود،‌ مجموعه‌ زیبایی که در راس آن کاخ فتحعلی شاه قاجار خودنمایی می‌کرد، اما زمانی که ناصرالدین‌شاه روی کار آمد از این مجموعه خوشش نیامد و بیشتر ترجیح می‌داد در کاخ گلستان روزگار بگذراند.
این رضاخان بود که تصمیم گرفت در تهران زندانی رسمی داشته باشد به‌خاطر همین مارکوف معمار مشهور روسی را به ایران آورد تا طراحی زندان قصر را انجام دهد. زندان مارکوف دارای ۱۹۲ اتاق و گنجایش ۷۰۰ زندانی بود که ۹۶ اتاق آن پنج نفری و بقیه انفرادی بودند. مریضخانه‌ای هم مشتمل بر ۶ اتاق ۶ تخته و ۱۶ اتاق یک تخته به همراه باغ و حمام ساخته شده بود. یازدهم آذرماه سال ۱۳۰۸ زندان قصر شکل گرفت. نخستین زندانی که بعد از انقلاب به دست مردم فتح شد زندان قصر بود و این بنا تا سال ۸۳ نیز کاربری زندان را داشت؛ اما حالا به یکی از زیباترین مناطق گردشگری تهران تبدیل شده است.


مسجد
مسجد زیبای باغ موزه قصر که از روی اسناد تاریخی عینا بازسازی شده، محل نخستین جلسه‌های دادگاه انقلاب شکنجه‌گران معروف ساواک بوده است. حالا این مسجد به شکل سابق بازسازی شده و در قسمتی از دیوار آن تصاویری از اشغال زندان و آزادسازی آن در دوران انقلاب پخش می‌شود. ساختمان مسجد در حال حاضر ساختمان مدیریت و نگهداری مجموعه و محل سیستم‌های حفاظتی و کنترلی کل مجموعه است. pic۱



زندان مارکوف
این بخش با مساحت بیش از هشت هزار متر مربع دارای چهار راهروی اصلی و دو راهروی فرعی است. راهروهای اصلی شامل بخش‌های اسناد تاریخی، تصاویر تاریخی، اشیای تاریخی و تصاویر ویدیویی است. در راهروهای فرعی نیز هولوگرام شخصیت‌های معروف زندانی در این زندان ساخته شده‌اند. این بخش از باغ- موزه شامل نمایشگاه و گالری موسمی (بخش شیشه‌ای) کافه گالری و کتاب فروشی دایمی باغ موزه نیز است؛ اما جالب‌ترین بخش زندان مارکوف زورخانه و ورزشگاه باستانی آن است که امیدواریم گردش در آن را فراموش نکنید.
pic2


زندان سیاسی
زندان سیاسی باغ موزه قصر بیش از سه هزار متر مساحت دارد و آن هم شامل چهار کریدور اصلی و چهار کریدور فرعی است. در چهار کریدور اصلی می‌توانید محل زندان‌های مبارزان انقلاب اسلامی و وسایل به جا مانده از آنها را مشاهده کنید. چهار کریدور فرعی این بخش دارای امکاناتی مانند کتابخانه، موزه حسینیه و تکایا و رستوران و کافی شاپ است. سه حیاط این زندان قابلیت پخش فیلم، کلیپ، لیزرشو و ویدیو را برای بازدید‌کنندگان دارد و در بخشی از سالن آن می‌توان صدای ملاقات‌کنندگان که با خانواده خود صحبت می‌کنند را شنید.
pic3



زندانیان مشهور
این ساختمان بخش سیاسی زندان است که در دوره پهلوی دوم به بهره‌برداری رسیده‌ است و میزبان زندانیان بسیار مشهوری مانند نواب صفوی، بخارایی، هرندی، آیت‌الله طالقانی، مرتضی مطهری، مرضیه حدیده‌چی، اکبر رفسنجانی، داوود خامنه، معصومه جزایری و بزرگ علوی بوده است. نخستین زندانی این زندان تیمسار درگاهی سازنده این زندان و رییس وقت شهربانی بود که به جرم دعوت رضاخان به یکی از ۱۹۲ سلول عمومی و انفرادی در جریان افتتاح زندان به حبس محکوم شد. در راهروهای طراحی شده سلول، شاعر بلند آوازه ایران، فرخی یزدی که با لبان دوخته شعر بر دیوار سلولش نگاشته نیز دیده می‌شود.
pic4



سایت باغ و عمارت کلاه فرنگی
این زیباترین و دل‌انگیزترین بخش باغ موزه قصر با مساحت بیش از ۶۳ هزار متر مربع است. این باغ با مشخصه‌های باغ‌های ایرانی و آبنماهای بسیار زیبا بنا شده است. گونه‌های گیاهی موجود در این باغ براساس اسناد و مدارک موجود از باغ‌های سنتی ایرانی تهیه شده و این باغ به صورت کاملا سنتی بازسازی شده است. در واقع این بخش از باغ موزه قصر، به نوعی موزه روبازی از گونه‌های گیاهی و چینش باغ سنتی ایرانی است و فضاهای تاریخی آن براساس اسناد تاریخی به‌طور دقیق بازسازی شده‌اند. عمارت کلاه فرنگی، یادگار دوران قاجار، یک هشت ضلعی منتظم با مساحتی در حدود صد متر مربع مانند نمونه‌های دیگر کلاه فرنگی‌های ایرانی است. این عمارت استراحتگاهی چند وجهی‌ است که دور تا دور آن را تراس گرفته است. یک آبنمای متحرک برگرفته از آبنمای معروف باغ فین کاشان به متراژ هفتصد متر مربع در قسمتی از این باغ بنا شده است. پوشش گیاهی این باغ شامل نارون، کاج، انگور، چنار، توت و بید مجنون، تبریزی، زرشک زیتونی و سروناز است. تماشای به دقت این پوشش گیاهی ویژه را سخت به شما توصیه می‌کنیم.
pic5