تغذیه در کودکان مبتلا به سرطان

عارف مومنی

کارشناس تغذیه

تمام سلول‌های بدن ما به‌طور منظم و براساس قاعده خاصی درحال رشد هستند. گاهی اوقات برخی از سلول‌ها از مسیر رشد طبیعی خود خارج می‌شوند و به‌طور غیرمنظم و سریع‌تر از حالت طبیعی رشد می‌کنند. این امر سبب به‌هم خوردن نظم طبیعی بدن می‌شود. به این به‌هم‌‌ریختگی سرطان می‌گویند. انواع مختلف سرطان، علائم، راه‌های درمان و عوارض مختلفی دارند که به نوع سلول و عضو درگیر در بدن بستگی دارد. متاسفانه سرطان فقط بزرگسالان را درگیر نمی‌کند بلکه کودکان هم به این بیماری مبتلا می‌شوند.

عارف مومنی

کارشناس تغذیه

تمام سلول‌های بدن ما به‌طور منظم و براساس قاعده خاصی درحال رشد هستند. گاهی اوقات برخی از سلول‌ها از مسیر رشد طبیعی خود خارج می‌شوند و به‌طور غیرمنظم و سریع‌تر از حالت طبیعی رشد می‌کنند. این امر سبب به‌هم خوردن نظم طبیعی بدن می‌شود. به این به‌هم‌‌ریختگی سرطان می‌گویند. انواع مختلف سرطان، علائم، راه‌های درمان و عوارض مختلفی دارند که به نوع سلول و عضو درگیر در بدن بستگی دارد. متاسفانه سرطان فقط بزرگسالان را درگیر نمی‌کند بلکه کودکان هم به این بیماری مبتلا می‌شوند. سالانه ۳ تا ۴ کودک از هر صدهزار کودک در جهان به انواع سرطان‌ها مبتلا می‌شوند که در این میان سرطان‌های لوسمی، لنفوم و مغز شایع‌ترین آنها هستند. تب مکرر، عفونت‌های پی‌درپی و کم‌خونی از علائمی هستند که پزشک را به فکر بررسی از نظر بروز سرطان می‌اندازد. شایع‌ترین بدخیمی در طب اطفال، لوسمی یا سرطان خون است که خوشبختانه نزدیک به ۸۰ درصد این بیماری قابل‌درمان است. البته مشروط بر اینکه علائم بالینی، تشخیص به موقع، درمان به‌جا و به‌موقع و بسیاری از عوامل موثر در درمان مانند کنترل پرستاری، وجود دارو و... همه با هم مهیا باشند. تغذیه بخش مهمی از سلامتی همه کودکان است و اهمیت آن به‌خصوص در کودکان مبتلا به سرطان که تحت‌درمان هستند، بالاست. تغذیه خوب و کافی در طول درمان نقش مهمی در کیفیت زندگی، هزینه درمان، پاسخ به درمان، بهبودی سریعتر، خطر کمتر عفونت در طول درمان، توانایی و انرژی بالا، حفظ وزن و ذخایر بدن و خواب راحت‌تر می‌تواند داشته باشد.

نقش درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌ها در این دوران

پروتئین ها: بدن از پروتئین جهت رشد، ترمیم بافت‌ها، ساخته شدن سلول‌های خونی و تقویت سیستم ایمنی استفاده می‌کند. دریافت پروتئین کافی می‌تواند در بهبودی سریعتر و پیشگیری از عفونت موثر باشد. عدم‌دریافت پروتئین کافی سبب می‌شود که بدن از عضلات به‌عنوان سوخت استفاده کند. این امر ممکن است زمان بهبودی را طولانی کرده و مقاومت در برابر عفونت را نیز کاهش دهد. منابع پروتئین عبارتند از: تخم‌مرغ، انواع گوشت‌ها، حبوبات، لبنیات، مغزها و...

کربوهیدرات‌ها: کربوهیدرات‌ها بزرگترین منبع انرژی بدن هستند. سوخت حاصل از کربوهیدرات‌ها برای انجام فعالیت‌های فیزیکی و عملکرد اندام‌های خاص در بدن موردنیاز است. میزان نیاز به کالری در کودکان به سن، اندازه و سطح فعالیت فیزیکی آنان بستگی دارد. بهترین منابع کربوهیدرات‌ها عبارتند از: میوه‌ها و سبزیجات، دانه‌های کامل که تأمین‌کننده ویتامین‌ها و مینرال‌های بدن هستند، فیبر و فیتونوترینت‌ها (موجود در گیاهان)، نان و غلات و ... . ناگفته نماند که انواع فیبردار آن‌ها بهتر است زیرا هم از یبوست پیشگیری می‌کند و هم در طولانی‌مدت احساس سیری ایجاد می‌کند.

چربی‌ها: چربی در بدن به دخیره انرژی و حمل ویتامین‌های محلول در چربی در خون کمک می‌کند. در بین چربی‌ها، اسیدهای چرب غیراشباع موجود در ماهی، مغزها، روغن زیتون، کانولا و سبزیجاتی مانند آووکادو و ... بسیار سالم‌تر از چربی‌های اشباع و ترانس موجود در گوشت قرمز، چربی شیر، کره، روغن نارگیل و ... است.

ویتامین‌ها و مینرال‌ها: بدن به مقدار کمی از ویتامین‌ها و مینرال‌ها جهت رشد، عملکرد و به‌دست آوردن انرژی از غذا نیاز دارد. داروهایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، می‌تواند سطح کلسیم و ویتامینD بدن را کاهش دهد، بنابراین بدن به مقدار اضافی از کلسیم و ویتامینD نیاز دارد. قبل از دادن ویتامین، مینرال یا هر نوعی مکمل به کودک با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است با داروهای درمان تداخل کنند.

آب: کودکان تحت‌درمان اغلب مقدار زیادی از آب بدن را به‌دلیل استفراغ، اسهال و یا عدم‌دریافت کافی مایعات از دست می‌دهند . این امر می‌تواند باعث دهیدراته شدن بدن کودک شود که با نوشیدن مایعات قابل‌کنترل است. از علائم کم‌آبی بدن، دهان خشک، ادرار تیره، بی‌حالی و سستی و سر گیجه را می‌توان نام برد. همچنین آب به عملکرد مناسب بدن کمک می‌کند، ازجمله کمک به هضم بهتر، متابولیسم چربی، پاکسازی بدن از سموم و نگه داشتن دمای بدن و پیشگیری از یبوست.

راه‌های تغذیه کودک: بهترین راه برای حفظ تعادل رژیمی کودک، خوردن و آشامیدن از راه دهان است، اما درصورت عدم‌امکان خوردن از راه دهان باید از راه‌های دیگر برای تامین نیازهای تغذیه‌ای کودک استفاده کرد ازجمله تغذیه با لوله که از طریق یک لوله انعطاف‌پذیر از بینی به داخل معده است. تغذیه با لوله معمولا برای وزن‌گیری در کودکان با اشتهای ضعیف انجام می‌شود.گاهی اوقات تغذیه با لوله نمی‌تواند همه نیازهای کودک را به مایعات و مواد مغذی تأمین کند. در این مواقع موادمغذی محلول می‌تواند وارد ورید شود که به آن تغذیه وریدی گفته می‌شود و زمانی استفاده می‌شود که معده و روده به‌درستی کار نمی‌کنند.