انقلاب شبانگاهی پیرمردها
قدیمی‌ترین وزیر امور خارجه دنیا شبانه از کار برکنار می‌شود. برکناری‌های شبانه، در حوزه سیاست یعنی یک تغییر نزدیک به انقلاب. حالا سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان سعودی به این روش از کار برکنار می‌شود و جای او را جوانی می‌گیرد که سالیان سال است در آمریکا زندگی می‌کند. جوانی تندرو که حتی از نسل آل‌سعود هم نیست. او قرار بوده که در این انقلاب دو رکورد را جابه‌جا کند: نخست اینکه موجبات برکناری قدیمی‌ترین وزیر امور خارجه دنیا را فراهم کند. دوم اینکه او نخستین وزیرامور خارجه‌ای خواهد بود که از پشت آل‌سعود به حساب نمی‌آید.
یکی از کاربران توییتری که همواره با اسم جعلی «مجتهد» اخبار درون کاخ‌های آل‌سعود را به بیرون درز می‌دهد می‌نویسد که انتصاب جبیر به سادگی هم صورت نگرفته است. باید در این انتصاب رد پای آمریکا را هم دید.
مجتهد درباره عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان می‌گوید جبیر نیز در آستانه برکناری بود زیرا به «تویجری»
( رئیس سابق دربار آل سعود) وابسته بود اما به توصیه آمریکا وی در نهایت برای این وزارتخانه تعیین شده است. این کاربر سعودی در توییتر که دیگر معروف به مجتهد شده در مورد اهداف پشت پرده فرمان‌های اخیر سلطنتی در عربستان درخصوص برکناری مقرن بن عبد العزیز از ولیعهدی و تعیین محمد بن نایف به‌عنوان ولیعهد جدید و محمد بن سلمان به‌عنوان جانشین ولیعهد نوشت که در خاندان آل‌سعود چیزی مثل یک انقلاب رخ داده است. وی گفت علت اعلام این فرمان‌ها در سحرگاهان آن بود که راه به روی کسانی که برای ناکام گذاشتن طرح‌های طراحان تلاش کنند بسته شود. مجتهد نوشت:« سه‌شنبه شب گذشته نوبت شام دوره‌ای مقرن بن عبد العزیز برای بزرگان خاندان حاکم و برخی شخصیت‌های مهم بود. معمولا در این ضیافت‌ها، شخصیت‌های دعوت شده لباس رسمی خلیجی را نمی‌پوشند مگر آنکه میهمان افتخاری داشته باشند. میهمان افتخاری شام سه‌شنبه شب گذشته نیز نخست‌وزیر نیوزیلند بود. شخصیت‌های دعوت شده پیام‌هایی دریافت کردند مبنی بر اینکه لباس رسمی ببپوشند این به آن معنی است که مقرن تا اواخر شام ضیافت ولیعهد بود.»
مجتهد در صفحه خود در توییتر اضافه می‌کند: پس از ضیافت شام یعنی پس از ساعت 10 شب مقرن از طرف ملک سلمان احضار شد و از طرف پادشاه به وی گفته شد «‌ تو کوتاهی نکرده‌ای اما مایلیم از جوانان استفاده کنیم» و مقرن نیز بدون تردید موافقت کرد. مجتهد افزود موضوع برکناری مقرن تا ساعت یازده شب قطعی شد. وی ادامه می‌دهد: ملک سلمان برای اینکه نقشه خود را تکمیل تر کند، محمد‌بن‌نایف و محمد‌بن‌سلمان شخصیت‌های مهم را در خانواده و خارج از خانواده مطلع کردند اما به متعب پسر پادشاه سابق اطلاع ندادند.
مجتهد تصریح کرد که این پنهان‌کاری پادشاه چندان دوام نیاورد و آنها زمانی که از رسیدن خبر به اداره تشریفات مطمئن شدند، تصمیم گرفتند این «دگرگونی» را اعلام کنند تا راه را به روی کسانی که می‌کوشند این طرح را ناکام بگذارند یا مشکلی به‌وجود بیاورند، ببندند به همین سبب نیز این خبر سحرگاهان اعلام شد. مجتهد افزود: محمد‌بن‌سلمان و محمد‌بن‌نایف توانستند با برگ برنده «تویجری» یعنی مقرن به علت ضعف شخصیتش بازی کنند. وی افزود: باید بگویم مقرن شخصیت بسیار ضعیفی است به همین سبب تویجری از وی استفاده کرد تا راه را به روی متعب بن عبدالله هموار کند و اکنون نیز ولیعهد جدید و جانشین ولیعهد از مقرن استفاده کردند تا مردم بن عبدالعزیز را فراموش کنند و سپس خود او طرد شد.
محمد‌بن‌سلمان پس از گذشت یازده ساعت ماجد القصبی و مساعد العبیان را به سبب روحیه دیپلماتیک که دارند مامور کرد با اعضای شورای بیعت تماس برقرار و آنها را متقاعد کنند. مجتهد درباره شاهزادگان از فرزندان عبدالعزیز که با بیعت موافقت نکرده‌اند، گفت: «‌احمد، عبدالله، ممدوح،‌ متعب، طلال، بندر، ترکی، عبدالرحمن و از نوادگان عبد‌العزیز نیز مشعل‌بن‌سعود،‌ محمد‌بن‌فهد و محمد‌بن‌سعد بیعت نکرده‌اند.» مجتهد نوشت فرزندان این افراد نیز به تبع پدرانشان با محمد‌بن‌نایف و محمد‌بن‌سلمان بیعت نکرده‌اند که خالد بن‌سلطان و برادرانش از جمله آنها هستند.
این کاربر مشهور سعودی در توییتر افزود: البته باقی خاندان آل‌سعود با موضوع موافقت کردند که مشعل بن‌عبدالعزیز از برجسته‌ترین آنها است. مجتهد می‌گوید البته این توافق چندان ارزان هم نبوده است و او مدعی است که مشعل چندین میلیارد دلار پول گرفته است. وی خاطر‌نشان کرد جای تعجب دارد که خالد‌بن عبد‌الله نیز موافقت کرده است. مجتهد نوشت خالد به علت آنکه با برادرش متعب بن‌عبد‌الله خوب نیست بیعت کرده است. مجتهد درباره عادل الجبیر، وزیر‌خارجه عربستان گفت: الجبیر نیز در آستانه برکناری بود زیرا به تویجری وابسته بود اما به توصیه آمریکا وی برای این وزارتخانه تعیین شده است.
عادل الجبیر از جمله تکنوکرات‌های عربستان سعودی به‌حساب می‌آید که در کنار علی النعیمی، دومین وزیری خواهد بود که به خاندان آل‌سعود تعلق ندارد.
روزنامه وال‌استریت ژورنال می‌نویسد که عادل الجبیر در کنار محمد بن‌نایف تغییرات چشمگیری را در حوزه سیاست خارجی ایجاد خواهند کرد اما مهم‌ترین‌ نکته‌ای که هر دو طرف را در یک سمت ترازو قرار داده، دشمنی آشکار این دو با ایران است.
تغییر مسیر پادشاه تازه عربستان
روزنامه دیلی‌تلگراف می‌نویسد که ملک سلمان با تغییر مسیر جانشینی و در پیش گرفتن یک سیاست خارجی جسورانه، خود را درگیر تصمیم‌هایی کرده است که پیشینیانش از آنها دوری می‌کرده‌اند.
حاکمان سعودی تا پیش از این تغییرات، معمولا امتیاز می‌دادند و از تصمیم‌گیری‌های بزرگ خودداری می‌کردند. باوجود این تحولات کارشناسان می‌گویند که اگر هم تغییر سیاسی در ساختار عربستان سعودی ایجاد شود، روند آن بسیار کند است به ویژه اگر پادشاه پیر و بیمار باشد. برخی منابع می‌گویند که پادشاه عربستان سعودی سوای بیماری‌های جسمانی دارای بیماری ذهنی هم است و به فراموشی دچار است. پیشتر بایدن، معاون اول رئیس‌جمهوری ایالات متحده به این نکته اشاره کرده و گفته بود در دیداری که با ملک سلمان داشته متوجه شده که وی در چند دقیقه نخست عادی حرف می‌زند و سپس دچار فراموشی می‌شود.
اکنون با این فرض عادی که پادشاه بیمار است، این تغییرات سریع در ساختار بالا می‌تواند طبیعی جلوه کند. این پادشاه ضعیف ۷۹ ساله که در ماه ژانویه تازه بر تخت نشسته است، با تغییر ناگهانی مسیر جانشینی خود نسخه سعودی از یک انقلاب سلطنتی را به اجرا درآورد. تاکنون سلطنت بین پسران عبدالعزیز بن سعود، بنیانگذار این پادشاهی که در سال ۱۹۵۳ درگذشت، دست به دست می‌شده است از این رو پیشینیان پادشاه کنونی سرسختانه در برابر انتقال پادشاهی به نسل بعدی مقاومت می‌کنند. وقتی که ۳۷ پسر بن سعود به جناح‌های مختلف تقسیم و دچار اختلاف شدند، تصور کنید اگر صدها نوه بخواهند برای رسیدن به تاج و تخت با یکدیگر بجنگند، آنگاه چه روی خواهد داد؟ اما ملک سلمان با تعیین یکی از نوه‌های بن سعود به‌عنوان پادشاه بعدی این مشکل را به جان خرید. مقرن، جوانترین پسر در قید حیات بن سعود قرار بود وارث سلطنت باشد اما اکنون پادشاه با بی‌رحمی او را کنار زده است.
شاهزاده سعود الفیصل، وزیر امور خارجه نیز پس از 39 سال از سمت خود برکنار شد. برکناری سعود الفیصل با اتخاذ سیاست‌های قاطعانه‌تر همزمان شده است. ماه گذشته ملک سلمان بمباران یمن را آغاز کرد که یکی از بزرگترین
عملیات های نظامی در تاریخ عربستان محسوب می‌شود. عربستان همچنین به منظور آسیب رساندن به اقتصاد روسیه و ایران تصمیمی مهم برای کاهش قیمت نفت اتخاذ کرده است. عربستان که تا پیش از این بسیار محتاط بود و همواره تلاش می‌کرد در سایه اعمال نفوذ کند اکنون آشکارا از هر اهرمی برای قدرت‌نمایی استفاده می‌کند.
به اعتقاد نویسنده علت این تغییر رویه ترس از ایران است. اما رقابت با تهران مساله جدیدی نیست آنچه جدید است برآورد عربستان از موضع آمریکا است. در گذشته سران عربستان احساس می‌کردند می‌توانند برای برقراری نظم در خاورمیانه و تامین امنیت کشورشان به آمریکا اطمینان کنند. اما اکنون ملک سلمان بر این باور است که این دوران به پایان رسیده است. وی معتقد است آمریکا در حال عقب نشینی از منطقه و رها کردن عربستان به حال خود است. از این رو تصمیماتی که پیشینیان سلمان از اتخاذ آنها خودداری می‌کردند اکنون اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسند.