بررسی علمی فواید آنتی اکسیدان ها در سلامت انسان
با رفیق بی کلک آنتی ضربه شوید
الهه میرزاده- امروزه برچسب انتی اکسیدان ها را در همه جا می توان دید، در حالی که در گذشته آنتی اکسیدان ها فقط در خوراکی هایی نظیر هویج، فلفل، گوجه فرنگی و… یافت می شد اما حالا در بسیاری از کشورهای پیشرفته به محصولات غذایی افزوده می شود. روی این محصولات برچسب «حاوی آنتی اکسیدان بالا» به چشم می خورد، اما آیا فواید آنتی اکسیدان ها یک جار و جنجال پوچ و توخالی است؟ از زمانی که صحبت از سرطان و راه های پیشگیری مطرح می شود گرفته تا عوامل زیبایی و جلوگیری از پیری یا به طور واضح تر ،نقل محافل پزشکی تا مجلس و مهمانی های خانوادگی به نحوی با انتی اکسیدان ها همراه شده.
الهه میرزاده- امروزه برچسب انتی اکسیدان ها را در همه جا می توان دید، در حالی که در گذشته آنتی اکسیدان ها فقط در خوراکی هایی نظیر هویج، فلفل، گوجه فرنگی و… یافت می شد اما حالا در بسیاری از کشورهای پیشرفته به محصولات غذایی افزوده می شود. روی این محصولات برچسب «حاوی آنتی اکسیدان بالا» به چشم می خورد، اما آیا فواید آنتی اکسیدان ها یک جار و جنجال پوچ و توخالی است؟ از زمانی که صحبت از سرطان و راه های پیشگیری مطرح می شود گرفته تا عوامل زیبایی و جلوگیری از پیری یا به طور واضح تر ،نقل محافل پزشکی تا مجلس و مهمانی های خانوادگی به نحوی با انتی اکسیدان ها همراه شده...حتما شنیدین که می گویند فلان میوه رو بخور واسه اینکه پوستت خوب بمونه یا خوردن این خوراکی به سلامت و ایمنی بدنت کمک می کنه یا پزشک برات خوردن مکملی رو توصیه می کنه که سرشار از آنتی اکسیدان هاست.. همه این ها مثال هایی بود از اسمی که شاید خیلی شنیدیم اما معنا و مفهموم علمی و عملی آن را نمی دانیم. اگر جزو افرادی هستید که به سلامت و طول عمر خودتان اهمیت می دهید و دوست دارید از بدنی سالم،جوان و ذهنی کارامد بهره ببرید با "انتی اکسیدان ها" دوست شوید...
معرفی یک دوست
اگر تابحال سالاد میوه درست کرده باشید می دانید که ریختن چند قطره آبلیمو روی سیب، گلابی و موز از قهوه ای شدن آنها جلوگیری می کند. این رنگ قهوه ای از واکنشی به نام اکسیداسیون ناشی می شود. این واکنش بین مولکول های اکسیژن در هوا و مولکول های ماده ای که در تماس با هوا قرار می گیرد رخ می دهد. همین واکنش همیشه در بدن انسان هم رخ می دهد. موادی به نام آنتی اکسیدان یا رادیکال های آزاد در سلول های بدن ما واکنش می دهند، به بافت های سالم آسیب می رسانند، کارکرد ایمنی بدن را ضعیف می کنند، فرآیند پیری را تسریع می کنند و به ایجاد بیماری های فرسایشگر مزمن کمک می کنند.
این رادیکال های آزاد از طریق فرآیندهای بدنی نرمال و همچنین از طریق قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، آلودگی، دود سیگار، استرس زیاد و مصرف نوشیدنی های الکلی و غذاهای ناسالم تشکیل می شوند. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که مانند آبلیمو روی میوه اثر می گذارند و از بافت های سالم محافظت می کنند، بدین ترتیب که رادیکال های آزاد را قبل از آنکه آسیبی وارد کنند، از بین می برند. آنتی اکسیدان ها در کمک به مبارزه با سرطان و پیشگیری از آن و همچنین بیماری های قلبی، آلزایمر و بیماری های مزمن دیگر، نقش مهمی دارند.
کجا پیدا میشه؟
با دنبال کردن رژیم غذایی سالم و پر از میوه و سبزیجات می توان با بیماری های فوق مبارزه کرد. ولی آیا همه میوه ها و سبزیجات از لحاظ مقدار آنتی اکسیدان با هم برابرند؟ در تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ در مجله شیمی غذایی و کشاورزی منتشر شد، سازمان غذا و داروی ایالات متحده بیش از ۱۰۰ ماده خوراکی و سطوح آنتی اکسیدان آنها را تجزیه و تحلیل کرد. هر کدام از این آیتم ها طبق تراکم و غلظت آنتی اکسیدان در آن رده بندی شده است. نتایج این تحقیق شگفت انگیز و غافلگیرکننده است. در صدر لیست لوبیای آزوکی و بلوبری وحشی قرار دارند. کران بری، لوبیا قرمز و آرتیشو هم در رده های بعدی قرار دارند و خوراکی پر آنتی اکسیدانی که اصلاً انتظارشان را نداشتیم گردوی آمریکایی و سیب زمینی معمولی بودند.
هر تحقیق و مطالعه ای ایرادهای خودش را دارد. محققین می گویند با اینکه این اطلاعات به راهنمایی مصرف کنندگان در رژیم غذایی شان کمک می کند، ولی مزایای این خوراکی ها ممکن است مستقیماً با محتوای آنتی اکسیدان آنها متناسب نباشد. بنابراین اگر لوبیای آزوکی بیشترین مقدار آنتی اکسیدان را داشته باشد، ممکن است بهترین مزایای سلامتی را در کل نداشته باشد. یادتان باشد که مزایای غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان به این بستگی دارد که چطور جذب شوند و چطور در بدن مصرف شوند و این بسته به هر خوراکی و غذایی (و محل پرورش، نحوه پرورش و زمان برداشت و غیره) متفاوت است.
انواع آنتی اکسیدان ها
از آنتی اکسیدان های مهم می توان به کاروتنوئیدها، ویتامین ث، ویتامین ای، سلنیوم و فیتو کمیکال ها اشاره کرد. بهتر است آنتی اکسیدان ها از طریق مواد غذایی طبیعی وارد بدن شوند تا مکمل های صنعتی رایج.
کاروتنوئید ها
کاروتنوئیدها پیش سازهای ویتامین آ هستند. فیتوکمیکال هایی که در میوه ها و سبزی های زرد، نارنجی و قرمز وجود دارند.
ویتامین ث
ویتامین C از جمله عوامل بسیار مهم در سیستم ایمنی بدن است. همچنین در تولید کلاژن در بدن نقش بسیار ضروری دارد. این ویتامین محلول درآب،آنتی اکسیدان غالب پلاسماست که پلاسما را از رادیکال های آزاد پاک و از ورود رادیکال ها به داخل LDLجلوگیری می کند.ویتامین C ویتامین Dاکسیده شده را بازسازی می کند و دفع کلسترول را افزایش می دهد.بعضی مطالعات نشان داده اند که ویتامین Cمی تواند واکنش عروقی شرائین را بهبود بخشد.تک دوز۲ گرمی ویتامینC،در بیمارانی که به مدت طولانی سیگاری بوده اند،کلسترول خون بالایی داشته اند و یا مبتلا به بیماری قلبی عروقی بوده اند،واکنش عروقی را بهبود می بخشد.منابع ویتامین C شامل میوه های سیترات دار،توت فرنگی،طالبی،گوجه فرنگی،کلم و سبزیجات دارای برگ سبزاستاین ویتامین در مقابل حرارت حساس بوده و در حرارت بالا مقدار زیادی از آن هدر می رود. .میزان مجاز توصیه شده این ویتامین ۹۰میلی گرم در روز برای مردان،۷۵میلی گرم در روز برای زنان با افزودن ۳۵ میلی گرم در روز برای افراد سیگاری است.
ویتامین ای
ویتامین E از جمله ویتامین های محلول در چربی است که در سیستم ایمنی بسیار مهم و ضروری است. بهترین منابع غذایی ویتامین E شامل: آجیل، مارگارین و روغن های گیاهی مثل روغن جوانه گندم، سویا، بادام، گردو، فندق، ذرت، دانه کتان و زیتون است.نیاز آن در بالغین روزانه ۱۵ میلی گرم می باشد. به دست آوردن ویتامین E فراوان از رژیم غذایی معمولی مشکل است.مکمل ها می توانند این کاستی را جبران کنند.مولتی ویتامین ها معمولاً حاوی ۳۰تا۵۰واحد(۳۰تا۵۰میلی گرم)ویتامینE هستند.
سلنیوم
سلنیوم از جمله عناصر کمیاب است که در بدن به میزان کم وجود دارد و علی رغم این میزان کم، بسیار ضروری و حیاتی است. سلنیوم در پیوند با پروتئین در بدن به عنوان یک آنتی اکسیدان بسیار قوی عمل کرده و بدن را در مقابل رادیکال های آزاد حفظ می کند. در یک سری مطالعات چنین به نظر می رسد که میزان ابتلا به بیماری های قلب و عروق و سرطان در افرادی که محتوی سلنیوم برنامه غذایی اشان بالاتر بوده، کمتر است. آنتی اکسیدان ها از عواملی هستند که سلول ها را در مقابل اکسیدان ها محافظت کرده و مانع از تخریب سلولی و آسیب های مزمن از جمله انواع سرطان ها، بیماری های قلبی، دیابت و... می شوند محتوای سلنیوم غذاها، به میزان سلنیوم موجود در خاک یا آبی بستگی دارد که گیاه یا حیوان از آن تغذیه می کند. ولی به دلیل اتصال آن به پروتئین، در تمام غذاهای حیوانی وجود دارد. منابع عمده ی آن شامل غذاهای دریایی، قلوه، جگر، گوشت و ماکیان هستند. محتوای سلنیوم در غلات متفاوت بوده و به محل رویش آن ها وابسته است. روزانه بدن ما ۵۵ میکروگرم سلنیوم احتیاج دارد.
فیتو کمیکال ها
فیتو کمیکال ها مواد شمیایی طبیعی هستند که به طور طبیعی در سبزیجات، میوه ها، دانه ها، آجیل و حبوبات وجود دارند. یک دسته از آن ها، کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن، لیکوپن، گزانتین و...هستند. دسته ی دیگر فلاونوئیدها هستند که حتما اسم آن ها را بسیار شنیده اید. البته دسته های دیگری نیز وجود دارند که از حوصله ی مطلب ما خارج است. کلیه ی آنتی اکسیدان ها را می توان در همه ی گروه های غذایی پیدا کرد، سبزیجات، میوه جات، آجیل، حبوبات، گوشت، مرغ و ماهی. امروزه مکمل انواع آنتی اکسیدان ها تولید شده است ولی یادمان نرود تا وقتی که می توانیم آن ها را به طور طبیعی در اختیار بدن مان قرار دهیم، مکمل ها را کمتر استفاده کنیم. فراموش نکنیم لذت حاصل از خوردن میوه و سبزی، بسیار بیشتر از استرس هزینه کردن خرید مکمل های گران و ناشناخته است
نقش آنتی اکسیدان ها در مبارزه با هوا و غذای آلوده
ترکیبات موجود در سبزیجات و میوه ها که در اصطلاح " انتی اکسیدان " نامیده می شوند در قبال حجم زیادی از رادیکال های آزادی که از طریق استنشاق هوای آلوده، نوشیدن آب های غیربهداشتی و یا مصرف غذاهایی که به علت خورد و خوراک نامناسب دام و طیور یا به علت سم پاشی ها و کودها به بدن ما هجوم می آورند تا حدی می توانند نقش خنثی کننده ایفا کنند. ویتامین ها، مواد معدنی، و آنتی اکیسدان ها چیزهایی هستند که بدن شما را قوی نگه می دارند و بدون آنها بدن انسان از توانایی کافی برای ایجاد سد دفاعی و مقابله با عفونت ها برخوردار نخواهد بود. اگر چه خوردن میوه و سبزیجات به عنوان مهمترین منابع انتی اکسیدانی مطرح است اما آن چه مد نظر ماست تنها به میوه ها و سبزیجات محدود نمی شود و مواد غذایی از هر گروه غذایی باید مورد توجه قرار بگیرند.
ورزشکاران بخوانند
تولید رادیکال های آزاد در ورزش!
در دو دهۀ اخیر،شواهد جمع آوری شده نشان می دهد ورزش های غیر متعارف و سخت باعث عدم تعادل بین تولید رادیکال های آزاد و سیستم های دفاعی آنتی اکسیدان بدن می شود.با این وجود،هنوز مشخص نیست که افزایش تولید رادیکال های آزاد پیامد نا خواستۀ ورزش است که باعث التهاب و آسیب بافتی بیش تر می شود،یا بدن برای کنترل التهاب و ترمیم،تولید اکسیدان را تنظیم می کند.ورزش های مقاومتی نیز ممکن است تولید رادیکال های آزاد را افزایش دهند؛اگرچه شواهد در این زمینه از قطعیت کم تری برخوردارند. سه مسیراصلی بالقوه برای افزایش تولید رادیکال های آزاد در هنگام ورزش کردن وجود داردکه شاید مهمترین ان اهمیت مصرف اکسیژن باشد که در ورزش با شدت بالا حدود ۲۰برابر بیش تر از هنگام استراحت است. پس از آنجا که ورزش با شدت سنگین می تواند،تولید رادیکال های آزاد را افزایش دهد،در ورزشکاران رعایت یک رژیم سرشار از میوه و سبزی و حتی استفاده از مکمل های آنتی اکسیدان ممکن است طی فعالیت هوازی طولانی مفید باشند.
نکات مهم در ورزشکاران
اگر برنامه غذایی ورزشکار مناسب و متعادل باشد به مقدار کافی ویتامین e را تامین خواهد کرد ولی در بعضی افراد علاوه بر غذا نیاز به دریافت مکمل اضافی است. مکمل دهی ویتامین e نیز در ورزشکاران حرفه ای یعنی افرادی که به طور دائم و پیوسته ورزش می کنند توصیه می شود نه افرادی که به طور دلخواه ورزش می کنند. برنامه ورزشی منظم و پیوسته داشته باشیدو روزانه ۵ واحد سبزی و میوه مصرف کنید.این کار باعث تقویت سیستم آنتی اکسیدانی بدن شما می شودو با دریافت میوه و سبزی مواد لازم برای این سیستم فراهم می گردد.
هرگز بیش از حد مکمل مصرف نکنید
ورزشکاران حرفه ای برای فعالیتهای شدید ورزشی یا مسابقات تحت نظر پزشک میتوانند مکمل ویتامین e را چندین هفته قبل و بعد از مسابقه مصرف کنند. همواره مراقب توصیه های fda (سازمان غذا و دارو در امریکا) در مورد مکمل مصرفی خود باشید.
توصیه همگانی
هرچند تاثیر مفید آنتی اکسیدانها بر سلامتی بدن ثابت شده است ولی توصیه نشده که حتما از مکمل های آنها استفاده شود. در ابتدا تصور میشود مکمل های آنتی اکسیدانی بی ضرر هستندولی بعد ها متوجه خواهید شد که دریافت دوز بالا و طولانی مدت این مکملها برای بدن مضر است و باعث مسمومیت ویتامینی در بدن می شود شایان توجه است که افراد کم تحرک نباید به طور ناگهانی ورزش شدیدی را انجام دهند چون این کار باعث افزایش استرس و اکسیداتیو در آنها می شود. استرس اکسیداتیو یعنی تخریب عضلانی ناشی از افزایش رادیکالهای آزاد در بدن بعد از یک فعالیت شدید و ناگهانی . ورزش و فعالیت بدنی منظم و متوسط ،سیستم دفاعی بدن را تقویت کرده ودر برابر رادیکالهای آزاد ناشی از ورزش از بدن محافظت می کند.این تغییرات به آهستگی اتفاق می افتد و بدن را نسبت به شرایط مختلف ورزشی عادت می دهد.
به همین دلیل باید به طور پیوسته و منظم ورزش کرد نه به طور دلخواه .به عبارت دیگر انجام ورزش شدید در کسانی که به طور منظم ورزش نمی کنند و به آن عادت ندارند به دلیل افزایش رادیکالهای آزاد سیستم دفاعی بدن در هم می شکند و باعث تخریب بافتهای بدن می شود. مکمل دهی آنتی اکسیدان ها در ورزشکاران حرفه ای یعنی افرادی که به طور دائم و پیوسته ورزش می کنند موثر و مفید است نه افرادی که به طور دلخواه ورزش می کنند. بنابراین کسی که طی هفته فعالیت زیادی نداشته و بیشتر کارهای او به صورت نشسته بوده اگر بخواهد آخر هفته یک مرتبه در یک مسابقه ورزشی سنگین شرکت کند این ورزش بیشتر برای او ضرر دارد تا اینکه فایده داشته باشد. به یاد داشته باشید ویتامین ث و بتاکاروتن در مقادیر طبیعی خود در بدن نقش آنتی اکسیدانی دارند ولی مقادیر بالای آنها خود زمینه ساز اکسیداسیون خواهد بود. هیچگاه خود سرانه و بدون مشورت با پزشک مکملهای ویتامینی و مواد معدنی را مصرف نکنید چون ممکن است اثرات سوء داشته باشد.
ارسال نظر