بی‌پولی در اوج تولید خودرو

با اینکه تولید خودرو در سال جاری روندی صعودی داشته اما برخی اخبار از روند نامساعد مالی در بیشتر شرکت‌های خودروساز خبر می‌دهد. بنا بر آمار ۹ ماهه وزارت صنعت، معدن و تجارت سه خودروساز بزرگ داخلی در مجموع با تولید ۸۱۳ هزار و ۶۳۱ دستگاه انواع محصول سواری، به رشدی ۴۴ درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته دست یافتند.

بر این اساس، سه خودروساز بزرگ داخلی شامل ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو، در بیشتر تولیدات خود با افزایش تیراژ مواجه شده‌اند. اگر روند تولید ماهانه را نیز لحاظ کنیم، باز هم خودروسازان توانسته‌اند تیراژ خود را افزایش دهند. بر این اساس، غول‌های جاده مخصوص در آذرماه ۱۱۲ هزار و ۶۰۱ دستگاه انواع سواری را تولید کرده و در مقایسه با ماه قبل، ۶۸۲ دستگاه افزایش تیراژ داشته‌اند. آمارها گویای آن است که ایران‌خودرو با تولید ۴۵۱ هزار و ۴۸۶ دستگاه محصول در ۹ ماه امسال، افزایشی ۶/ ۳۴ درصدی را تجربه کرده و سایپایی‌ها نیز که ۲۲۳ هزار و ۶۹۶ دستگاه تیراژ داشته‌اند، رشدی ۲/ ۴۶ درصدی را به خود می‌بینند. از پارس‌خودرو نیز خبر می‌رسد که این شرکت با ثبت بیشترین رشد ۹ ماهه در بین خودروسازان بزرگ داخلی، تیراژ خود را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۸۱ درصد افزایش داده و به ۱۳۸ هزار و۴۴۹ دستگاه رسانده است.

افزایش تولید خودروهای داخلی اما در شرایطی است که در آمار قبلی نیز با صعود قابل‌توجه تیراژ روبه‌رو بودیم و به‌نظر می‌رسد این موضوع از افزایش تقاضا برای خودروهای داخلی سرچشمه گرفته است. بنابراین آنچه از دید بسیاری از مشتریان اهمیت پیدا می‌کند این است که خودروسازان بالاخره پس از رکود طولانی که در بازار حاکم بود توانستند با رشد تولید خود را از بحرانی که در آن فرو رفته بودند نجات دهند. این در شرایطی است که با وجود افزایش تیراژ، به‌نظر می‌رسد خودروسازان داخلی هنوز هم با مشکل نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کنند.

به عبارت بهتر، اگرچه خودروسازان این روزها فروش خوبی دارند، اما این موضوع نتوانسته آن طور که باید، بر رشد نقدینگی آنها اثرگذار باشد.اما سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که چرا خودروسازان با توجه به رشد فروش نتوانستند نقدینگی لازم را برای شرکت‌های خود جذب کنند؟ در این مورد دلایل زیادی مطرح می‌شود حال آنکه به نظر می‌رسد فروش چکی و اعتباری با مدت زمان‌های طولانی حاصل مالی برای شرکت‌ها نداشته است. بر این اساس پیش فروش خودرو در بسیاری از شرکت‌های خودروساز دنیا به‌عنوان راهکاری برای تضمین فروش و همچنین تامین نقدینگی شرکت‌ها شناخته می‌شود، حال آنکه در ایران این مسیر هیچ‌گاه نتوانسته به‌عنوان یک راهکار بی‌نقص، نقدینگی موردنیاز خودروسازان را تامین کند.این روش در واقع به‌نوعی فروش نسیه محصولات خودروسازان به مشتریان بوده، به‌نحوی‌که همین حالا نیز شرکت‌های خودروساز چک‌های زیادی از مشتریان را پیش خود دارند که قادر به وصول آنها نیستند. البته خودروسازان هرگاه از این روش استفاده می‌کنند، از مشتریان سود نیز می‌گیرند و این موضوع تا حدی فروش نسیه را جبران می‌کند.با این حال روش چکی و اعتباری خودروسازان را تمام و کمال به پول فروش حاصل از محصولات خود نمی‌رساند و به نظر می‌رسد که یکی از دلایل کمبود نقدینگی نیز همین موضوع باشد.

اما در اواسط دهه ۸۰، روشی دیگر برای جذب منابع مالی از سوی خودروسازان به کار گرفته شد که آن، فروش اموال مازاد بود که تولیدکنندگان خودرو در ایران از این سال اقداماتی را در راستای واگذاری اموال مازاد و همچنین زیرمجموعه‌های خود انجام دادند تا از این راه علاوه‌بر جذب نقدینگی، از شر شرکت‌های زیان‌ده نیز آسوده شوند. حال ظاهرا این دو مسیر خیلی به تامین نقدینگی آن هم در اوج تولید خودرو کمکی نکرده، این در حالی است که تولیدکنندگان در شرایط کنونی مسیرهای دیگری را مورد ارزیابی قرار داده‌اند.یکی از این مسیرها تامین نقدینگی از طریق فروش خودرو خارج از روال این شرکت‌ها به نمایندگی‌ها است. در این زمینه یک کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند که کمبود نقدینگی در شرکت‌های خودروساز این روزها به حدی رسیده که خودروسازان داخلی برای سر و سامان دادن به خزانه خود، به روش‌های غیر‌معمول آورده و غیر‌مستقیم سبب نوعی دلالی در بازار شده‌اند. در جدیدترین روش خودروسازان برای جذب نقدینگی،گفته می‌شود که تولیدکنندگان به سراغ نمایندگی‌های خود رفته و با در نظر گرفتن یک سری مشوق‌ها، از نمایندگی‌های مربوطه نقدینگی جذب می‌کنند.

بر این اساس، خودروسازان از نمایندگی‌ها می‌خواهند که در اعداد و ارقام بسیار بالا اقدام به خرید خودرو کنند، نمایندگی‌ها نیز در مقابل، خودروهای دریافتی را مطابق با میل و روش موردنظر خود به‌فروش می‌رسانند.به‌عبارت بهتر، طبق این معامله، نمایندگی‌ها اقدام به خرید محصول از خودروسازان در رقم‌های بسیار بالا مثلا دویا سه میلیارد تومان کرده و محصولات دریافتی را با سلیقه خود و خارج از سیستم فروش خودروسازان، برخی به مشتریان واگذار می‌کنند. با این حساب، نمایندگی‌ها این حق را پیدا می‌کنند که خودروهای دریافتی را با مدت زمان تحویل کوتاه و بسیار فوری ولی با قیمت‌های بالاتر به فروش برسانند. این اقدام خودروسازان و نمایندگی‌ها اما سبب نارضایتی برخی مشتریان شده و شکایات بسیاری را روانه وزارت صنعت، معدن و تجارت کرده؛ زیرا این بده‌بستان خودروسازان و نمایندگی ها سبب بروز دلالی در بازار شده است.هر چند دلالی در بازار خودرو با قیمت‌گذاری شورای رقابت مدت هاست که از این بازار رخ بربسته با این حال اقدام تولیدکنندگان خودرو در این زمینه منجر به شکل‌گیری نوعی دیگر ازدلالی شده است.