ایران از پیشتازان تصادفات منجر به فوت

اگر نگاهی به وضعیت ایران و تصادفات جاده‌ای منجر به فوت بیندازیم و وضعیت کشورمان را در گزارش‌های بین‌المللی جست‌وجو کنیم، نتایج جالبی نخواهیم گرفت. این تصادفات از نظر اقتصادی نیز برای کشورها زیان‌های فراوانی دارند که از آن جمله می‌توان به از میان رفتن نیروی انسانی و سرمایه‌ای که در وی انباشت شده است، اشاره کرد. از سوی دیگر، افزایش هزینه‌های درمان و خدمات وابسته به آن نیز از جمله موارد مهم دیگر در این حوزه است. اما حتی اگر تنها از نظر مخارج به این رویدادها نگاه نکنیم، باز می‌توان به تاثیرات روانی آن و هزینه‌های اجتماعی آن پی برد. نگاهی به گزارش‌های جهانی وضعیت کشور ما را در این خصوص هر چه بیشتر مشخص می‌کند. نگاهی به آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت درخصوص وضعیت ایمنی جاده‌ها و مرگ‌و‌میر افراد در آنها حاکی از آن است که ایران در سال ۲۰۱۴-۲۰۱۳ حدود ۸۷/ ۲۶ میلیون وسیله نقلیه ثبت‌شده داشته است که حدود ۶/ ۱۵ میلیون از آنها خودرو و وسایل نقلیه چهار چرخ بوده و ۳۳/ ۱۰ میلیون تعداد از آنها دوچرخه یا سه‌چرخه‌های موتوردار هستند و ۶۵۹ هزار کامیون و حدود ۲۰۴ هزار اتوبوس نیز در کشور وجود داشته‌اند.

وضعیت مرگ‌و‌میر ناشی از تصادف در ایران

با وجود مسائلی که در بالا گفته شد، تعداد مرگ‌و‌میرهای ناشی از تصادفات جاده‌ای در سال ۲۰۱۳ حدود ۱۸ هزار نفر اعلام شده است که ۷۷ درصد از این میزان را مردان و ۲۳ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. تخمین‌های مرگ‌و‌میر جاده‌ای در گزارش سال ۲۰۱۵ سازمان جهانی بهداشت، حاکی از این است که رقم مرگ‌و‌میر به حدود ۲۵ هزار نفر می‌رسد و برآورد می‌شود حدود ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور به‌دلیل تصادفات صورت‌گرفته در جاده‌ها از میان می‌رود. در همین گزارش، سازمان جهانی بهداشت نرخ مرگ‌و‌میر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر را ۱/ ۳۲ نفر اعلام کرده است که یکی از بیشترین مقادیر در جهان است.

سازمان جهانی بهداشت در مورد ایران حداکثر محدوده سرعت شهری را ۶۰ کیلومتر بر ساعت (بهینه آن از نظر این سازمان ۵۰ کیلومتر بر ساعت است) و حداکثر سرعت روستایی را ۹۰ کیلومتر بر ساعت ذکر کرده است و حداکثر محدودیت سرعت وسایل نقلیه موتوری نیز ۱۲۵ کیلومتر بر ساعت اعلام شده است. همچنین مسوولان محلی توان اصلاح محدودیت‌ها را ندارند. افزون بر این، ایران دارای قانون منع رانندگی در مستی نیز هست. میزان الزام به این مساله در ایران از ۱۰ نمره، رتبه ۸ را به دست آورده و در مورد حداکثر سرعت نمره ۷ را کسب کرده است. همچنین ایران قانون استفاده از کلاه‌های ایمنی برای موتورسیکلت‌ها را دارد و استاندارد آنها نیز مهم است، اما میزان الزام‌آوری آن رتبه ۵ از ۱۰ نمره را کسب کرده است که نمره خوبی نیست. نرخ استفاده از کلاه ایمنی برای رانندگان موتور ۳۵ درصد و برای مسافران آنها ۱۲ درصد ذکر شده است که حاکی از عدم پایبندی و اجرایی نشدن آن با وجود قانونی بودن این مساله است. در مورد کمربند ایمنی وضعیت بهتر است و الزامی بودن آن در ایران نمره ۷ را از ۱۰ نمره کسب کرده است. براساس این گزارش، ۸۵ درصد از صندلی‌های جلویی خودرو و ۱۰ درصد از صندلی‌های عقبی در ایران از کمربند ایمنی استفاده می‌کنند. یکی از نقاط ضعف ایران در این گزارش نبود محدودیت‌های کودکان در آخرین گزارش بوده است.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، ۲۴ درصد از مرگ‌و‌میرهای ناشی از تصادفات مربوط به مسافران خودروها و وسایل نقلیه سبک چهارچرخه هستند که بیشترین نرخ مرگ‌و‌میر در کشور در نتیجه تصادفات را به خود اختصاص داده‌اند. پس از آن، سواران وسیله‌های نقلیه موتوری دارای ۲ یا ۳ چرخ قرار دارند که ۲۱ درصد از مرگ‌و‌میرهای تصادفات را در بر می‌گیرند و پس از آن نیز عابران با ۲۳ درصد و رانندگان خودروها و وسایل نقلیه سبک چهارچرخه با ۱۷ درصد از کل این مرگ‌و‌میرها قرار گرفته‌اند. در رده بعدی نیز مسافران و رانندگان کامیون‌های سنگین با ۱۱ درصد، رانندگان و مسافران اتوبوس‌ها با ۲ درصد و دوچرخه‌سواران با یک درصد قرار گرفته‌اند. با تمام این موارد، نرخ مرگ‌و‌میرهای جاده‌ای در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ با کاهش روبه‌رو بوده است. بررسی داده‌های جهانی حاکی از آن است که کشور ما از نظر تصادفات منجر به فوت به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر از پیشتازان شناخته می‌شود و پس از کشورهای لیبی، تایلند، مالاوی، لیبریا، جمهوری دموکراتیک کنگو، تانزانیا و جمهوری آفریقای مرکزی و هم‌تراز با کشور روآندا در بیشترین میزان مرگ‌و‌میر تصادفات جاده‌ای به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جای داشته است.