دو پیش شرط کاهش سفرهای درون شهری
رحمت‌اله حافظی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران اگرچه معتقد است یکی از راهکارهای کاهش آلودگی هوای تهران، مدیریت سفرهای درون شهری از طریق افزایش عوارض سالانه خودرو و افزایش قیمت سوخت است اما می‌گوید استفاده از این راهکارها، نیاز به پیش شرط‌هایی دارد که باید اجرایی شود وگرنه تحمیل هزینه اضافه به شهروندان در چنین شرایطی اجحاف در حق مردم است.
در بررسی مباحث آلودگی هوا به نظر می‌رسد یکی از دلایل آلودگی هوا بالا بودن تعداد سفرهای درون شهری در تهران است که ۵/ ۲ برابر استاندارد جهانی است.
در بررسی مباحث آلودگی هوا به نظر می‌رسد یکی از دلایل آلودگی هوا بالا بودن تعداد سفرهای درون شهری در تهران است که ۵/ ۲ برابر استاندارد جهانی است.
رحمت‌اله حافظی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران اگرچه معتقد است یکی از راهکارهای کاهش آلودگی هوای تهران، مدیریت سفرهای درون شهری از طریق افزایش عوارض سالانه خودرو و افزایش قیمت سوخت است اما می‌گوید استفاده از این راهکارها، نیاز به پیش شرط‌هایی دارد که باید اجرایی شود وگرنه تحمیل هزینه اضافه به شهروندان در چنین شرایطی اجحاف در حق مردم است.
در بررسی مباحث آلودگی هوا به نظر می‌رسد یکی از دلایل آلودگی هوا بالا بودن تعداد سفرهای درون شهری در تهران است که 5/ 2 برابر استاندارد جهانی است. در بررسی دلایل این موضوع کارشناسان دو محور را عنوان می‌کنند. یکی پائین بودن عوارض سالانه خودرو است که سبب می‌شود هزینه نگهداری خودرو کاهش پیدا کند و دوم پایین بودن قیمت سوخت است. این در حالی است که می‌توان با واقعی سازی نرخ عوارض سالانه خودرو و سوخت حداقل در شهر تهران در کاهش سفرهای درون شهری موثر عمل کرد ضمن آنکه همزمان می‌توان با پرداخت بخشی از این دریافتی به‌صورت مستقیم به مدیریت شهری و هزینه‌کرد آن در توسعه حمل ونقل عمومی موثر بود. با لحاظ این دیدگاه‌ها نظر شما در مورد راهکار قطعی آلودگی هوا چیست؟
هم از طریق افزایش عوارض سالانه و هم از طریق افزایش قیمت سوخت، مدیریت سفرهای درون شهری با خودروی شخصی ممکن است البته به شرطی که میزان افزایش رقم عوارض و نرخ سوخت قابل توجه باشد می‌تواند سفرها را محدود و در اصل مدیریت کرد اما من به عنوان نماینده مردم با انجام آن در وضع موجود موافق نیستم. علت هم این است که ما باید ابتدا زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم و اگر زیرساخت‌های لازم فراهم بود و عده‌ای از سر دلخوشی یا به هر علت دیگری خواستند از خودروی شخصی استفاده کنند باید تاوان و هزینه آن را پرداخت کنند. وقتی در حال حاضر زیرساخت‌های آن وجود ندارد قطعا نمی‌توان به مردم اجحاف کرد و آنها را تحت فشار قرار داد.
زیرساخت‌هایی که به آن اشاره می‌کنید، چیست؟
اول دسترسی راحت، آسان و ایمن به ناوگان حمل‌ونقل عمومی. به این معنی که هر شهروند از هر نقطه شهر که اراده کرد به مترو دسترسی داشته باشد و باید با کمتر از ۵۰۰ متر پیاده‌روی به یکی از ایستگاه‌های مترو دسترسی پیدا کند. با ایجاد چنین زیرساختی مقدمه افزایش عوارض خودرو و قیمت سوخت را می‌توان فراهم کرد. همین‌طور براساس استانداردها، ناوگان اتوبوسرانی عمومی باید به‌راحتی تامین شود تا در ساعت شلوغ ترافیکی، شان مردم رعایت شود و به‌راحتی بتوانند از این ناوگان استفاده کنند. این درحالی است که هم‌اکنون با ۵۰ درصد از استانداردهای تعریف شده به مردم خدمت‌رسانی می‌کنیم. در شهر تهران باید ۱۲ هزار دستگاه اتوبوس داشته باشیم اما در حال حاضر ۶ هزار دستگاه اتوبوس داریم. تازمانی که این زیرساخت‌ها تامین نشده است افزایش هزینه‌ها برای مردم مورد تایید نیست.از سوی دیگر هم با اقدامات دیگر می‌توان بخشی از سفرهای درون شهری را مدیریت کرد وکاهش داد که اگر آنها هم مدنظر سیاست‌گذاران باشد فکر می‌کنم بتوان سریع‌تر نتیجه گرفت. اول اینکه تثبیت قیمت کالا و خدمات را در تمام شهر داشته باشیم، یعنی مراکزی باشند در تمامی نقاط تهران که کالایی که به شهروندان عرضه می‌کنند با قیمت ثابت باشد. مثال می‌زنم وقتی که یک شهروند که در شمال شهر تهران سکونت دارد یک کالای صوتی یا تصویری را می‌خواهد تهیه کند برای اینکه آن را با قیمت مناسب‌تری به دست آورد سفر درون شهری را دارد به نقاط مرکزی شهر که آن کالا را با قیمت مناسب‌تری به فروش می‌رسانند.
این سفر نیم روز از وقت یک شهروند را تلف می‌کند، ترافیک و آلودگی ایجاد می‌کند وعوارض دیگری که متعاقب آن برای شهروندان ایجاد می‌کند درحالی‌که اگر مطمئن باشد همان کالا را در شمال شهر با همان قیمت مطمئن خریداری می‌کند هیچ وقت تن به چنین سفری نمی‌دهد. همین مثال را می‌توان برای سایر کالاها تعیین کرد. موضوع دیگر اینکه ما امکانات خرید مجازی را توسعه دهیم. الان در برخی حوزه‌ها می‌توان چنین کاری کرد اما باید با توسعه قابل‌توجه در فضای مجازی بر اینکه چنین خریدی امکانش فراهم شود بخش عمده‌ای از سفرها را کاهش می‌دهد. اتفاق خوبی که طی چند سال گذشته رخ داد بحث معاملات بانکی و واریز یا برداشت وجه از بانک‌ها بود. الان فکر نمی‌کنم شما شهروندی را پیدا کنید که برای پرداخت قبوض آب یا برق منزل خود به شعبه بانک مراجعه کند. یک زمانی انبوهی از جمعیت را می‌دیدیم که برای واریز وجوه آب و برق خود در صف می‌ایستادند. به همین روش و با همین کیفیت اگر زیرساختی فراهم شود که خرید کالای موردنیاز و حتی مصرفی مردم همچون میوه به صورت غیرحضوری و مجازی باشد بخش عمده‌ای از سفرهای درون شهری حذف می‌شود. البته مقدمه‌ای نیاز است که بسته بندی میوه به عنوان اولین کار در دستور کار متولیان امر قرار بگیرد که شهروند مطمئن باشد وقتی از منزل هم سفارش می‌دهد هیچ تفاوتی با زمانی که خودش در محل عرضه حضور دارد، ندارد.این زیرساخت‌ها اگر فراهم شود بخش عمده‌ای از سفرهای درون شهری کاهش پیدا می‌کند.
شهردارتهران هفته گذشته اعلام کردند از ابتدای سال تاکنون حدود 1500 میلیارد تومان از منابع بودجه امسال شهرداری تهران صرف توسعه ناوگان مترو شده است، یعنی چیزی حدود 8 درصد از منابع یک ساله اداره شهر تهران به اولویت اصلی کاری مدیریت شهری اختصاص پیدا کرده است. با توجه به اینکه برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در 9 ماه سال 8 درصد بودجه به این بخش اختصاص پیدا کرده است مدیریت شهری چه نقشی می‌تواند از طریق توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد؟
یک تفکر اشتباه و غلط که در شورای شهر حاکم بوده و طی دو سال گذشته هم شاهد آن بودیم این است که دوستان معتقدند اگر در حوزه توسعه حمل‌ونقل عمومی مثل مترو و اتوبوسرانی، منابع قابل توجهی توسط مدیریت شهری تعیین شود دولت به سمت بی تفاوتی روی می‌کند و با این دلیل که منابع لازم توسط شورا و شهرداری تامین شده دیگر کمکی نمی‌کند. این نگرش غلط سبب شده منابع بسیار ناچیزی به این بخش اختصاص پیدا کند. مانند همان مبلغی که اشاره شد. اما اختصاص چنین مبالغی برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در حد یک طنز است. برای شبکه متروی تهران که باید تا چشم‌انداز ۱۴۰۴ به ۷۵۰ کیلومتر دست پیدا کند وطی سال جاری فقط ۱۸ کیلومتر این شبکه توسعه پیدا کرده است، این نگرش غلط متاسفانه وجود دارد. البته دولت هم باید به تکالیف خود در این حوزه عمل کند.
در مقابل شاهد هستیم در حدود همین مبلغ در حوزه مسائل فرهنگی پیش‌بینی شده است.چه نتایجی داشته است و حاصل این ریخت و پاش‌ها برای مردم و ارتقای فرهنگ مردم چه بوده است؟ این اعتقاد تعداد زیادی از اعضای شورا است که بابت هزینه‌هایی که شده است حاصلی به دست نیامده است. اگر واقعا مدیریت شهری قصد حل مشکل را داشته باشند باید در بودجه سال 95 به جز چند محور همچون جمع آوری زباله(که اعتقاد داریم باید از بخش خصوصی کمک گرفته شود تا حداقل هزینه‌ها در این بخش را داشته باشیم) بقیه منابع برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی مثل مترو و اتوبوسرانی اختصاص پیدا کند. از طرف دیگر قطعا مطالبه خود را از طریق رسانه‌ها از دولت داشته باشیم که دولت هم سهم خود را پرداخت کند اما به بهانه اینکه افزایش منابعی که تخصیص داده می‌شود توسط شورا می‌تواند موجب کاهش انگیزه دولت برای همراهی باشد بهانه خوبی نیست، کما اینکه تجربه شد با وجود اینکه منابع کمی توسط مدیریت شهری به این بخش اختصاص پیدا کرده دولت همچنان بی‌تفاوت بوده است. نباید بیشتر از این در حق مردم اجحاف کرد. متاسفانه این نگرش وجود دارد و امیدوارم برای سال آینده بتوانیم این نگرش را اصلاح کنیم و منابع بیشتری برای توسعه حمل‌ونقل عمومی اختصاص دهیم.
در بررسی مباحث آلودگی هوا به نظر می‌رسد یکی از دلایل آلودگی هوا بالا بودن تعداد سفرهای درون شهری در تهران است که 5/ 2 برابر استاندارد جهانی است. در بررسی دلایل این موضوع کارشناسان دو محور را عنوان می‌کنند. یکی پائین بودن عوارض سالانه خودرو است که سبب می‌شود هزینه نگهداری خودرو کاهش پیدا کند و دوم پایین بودن قیمت سوخت است. این در حالی است که می‌توان با واقعی سازی نرخ عوارض سالانه خودرو و سوخت حداقل در شهر تهران در کاهش سفرهای درون شهری موثر عمل کرد ضمن آنکه همزمان می‌توان با پرداخت بخشی از این دریافتی به‌صورت مستقیم به مدیریت شهری و هزینه‌کرد آن در توسعه حمل ونقل عمومی موثر بود. با لحاظ این دیدگاه‌ها نظر شما در مورد راهکار قطعی آلودگی هوا چیست؟
هم از طریق افزایش عوارض سالانه و هم از طریق افزایش قیمت سوخت، مدیریت سفرهای درون شهری با خودروی شخصی ممکن است البته به شرطی که میزان افزایش رقم عوارض و نرخ سوخت قابل توجه باشد می‌تواند سفرها را محدود و در اصل مدیریت کرد اما من به عنوان نماینده مردم با انجام آن در وضع موجود موافق نیستم. علت هم این است که ما باید ابتدا زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم و اگر زیرساخت‌های لازم فراهم بود و عده‌ای از سر دلخوشی یا به هر علت دیگری خواستند از خودروی شخصی استفاده کنند باید تاوان و هزینه آن را پرداخت کنند. وقتی در حال حاضر زیرساخت‌های آن وجود ندارد قطعا نمی‌توان به مردم اجحاف کرد و آنها را تحت فشار قرار داد.
زیرساخت‌هایی که به آن اشاره می‌کنید، چیست؟
اول دسترسی راحت، آسان و ایمن به ناوگان حمل‌ونقل عمومی. به این معنی که هر شهروند از هر نقطه شهر که اراده کرد به مترو دسترسی داشته باشد و باید با کمتر از ۵۰۰ متر پیاده‌روی به یکی از ایستگاه‌های مترو دسترسی پیدا کند. با ایجاد چنین زیرساختی مقدمه افزایش عوارض خودرو و قیمت سوخت را می‌توان فراهم کرد. همین‌طور براساس استانداردها، ناوگان اتوبوسرانی عمومی باید به‌راحتی تامین شود تا در ساعت شلوغ ترافیکی، شان مردم رعایت شود و به‌راحتی بتوانند از این ناوگان استفاده کنند. این درحالی است که هم‌اکنون با ۵۰ درصد از استانداردهای تعریف شده به مردم خدمت‌رسانی می‌کنیم. در شهر تهران باید ۱۲ هزار دستگاه اتوبوس داشته باشیم اما در حال حاضر ۶ هزار دستگاه اتوبوس داریم. تازمانی که این زیرساخت‌ها تامین نشده است افزایش هزینه‌ها برای مردم مورد تایید نیست.از سوی دیگر هم با اقدامات دیگر می‌توان بخشی از سفرهای درون شهری را مدیریت کرد وکاهش داد که اگر آنها هم مدنظر سیاست‌گذاران باشد فکر می‌کنم بتوان سریع‌تر نتیجه گرفت. اول اینکه تثبیت قیمت کالا و خدمات را در تمام شهر داشته باشیم، یعنی مراکزی باشند در تمامی نقاط تهران که کالایی که به شهروندان عرضه می‌کنند با قیمت ثابت باشد. مثال می‌زنم وقتی که یک شهروند که در شمال شهر تهران سکونت دارد یک کالای صوتی یا تصویری را می‌خواهد تهیه کند برای اینکه آن را با قیمت مناسب‌تری به دست آورد سفر درون شهری را دارد به نقاط مرکزی شهر که آن کالا را با قیمت مناسب‌تری به فروش می‌رسانند.
این سفر نیم روز از وقت یک شهروند را تلف می‌کند، ترافیک و آلودگی ایجاد می‌کند وعوارض دیگری که متعاقب آن برای شهروندان ایجاد می‌کند درحالی‌که اگر مطمئن باشد همان کالا را در شمال شهر با همان قیمت مطمئن خریداری می‌کند هیچ وقت تن به چنین سفری نمی‌دهد. همین مثال را می‌توان برای سایر کالاها تعیین کرد. موضوع دیگر اینکه ما امکانات خرید مجازی را توسعه دهیم. الان در برخی حوزه‌ها می‌توان چنین کاری کرد اما باید با توسعه قابل‌توجه در فضای مجازی بر اینکه چنین خریدی امکانش فراهم شود بخش عمده‌ای از سفرها را کاهش می‌دهد. اتفاق خوبی که طی چند سال گذشته رخ داد بحث معاملات بانکی و واریز یا برداشت وجه از بانک‌ها بود. الان فکر نمی‌کنم شما شهروندی را پیدا کنید که برای پرداخت قبوض آب یا برق منزل خود به شعبه بانک مراجعه کند. یک زمانی انبوهی از جمعیت را می‌دیدیم که برای واریز وجوه آب و برق خود در صف می‌ایستادند. به همین روش و با همین کیفیت اگر زیرساختی فراهم شود که خرید کالای موردنیاز و حتی مصرفی مردم همچون میوه به صورت غیرحضوری و مجازی باشد بخش عمده‌ای از سفرهای درون شهری حذف می‌شود. البته مقدمه‌ای نیاز است که بسته بندی میوه به عنوان اولین کار در دستور کار متولیان امر قرار بگیرد که شهروند مطمئن باشد وقتی از منزل هم سفارش می‌دهد هیچ تفاوتی با زمانی که خودش در محل عرضه حضور دارد، ندارد.این زیرساخت‌ها اگر فراهم شود بخش عمده‌ای از سفرهای درون شهری کاهش پیدا می‌کند.
شهردارتهران هفته گذشته اعلام کردند از ابتدای سال تاکنون حدود 1500 میلیارد تومان از منابع بودجه امسال شهرداری تهران صرف توسعه ناوگان مترو شده است، یعنی چیزی حدود 8 درصد از منابع یک ساله اداره شهر تهران به اولویت اصلی کاری مدیریت شهری اختصاص پیدا کرده است. با توجه به اینکه برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در 9 ماه سال 8 درصد بودجه به این بخش اختصاص پیدا کرده است مدیریت شهری چه نقشی می‌تواند از طریق توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد؟
یک تفکر اشتباه و غلط که در شورای شهر حاکم بوده و طی دو سال گذشته هم شاهد آن بودیم این است که دوستان معتقدند اگر در حوزه توسعه حمل‌ونقل عمومی مثل مترو و اتوبوسرانی، منابع قابل توجهی توسط مدیریت شهری تعیین شود دولت به سمت بی تفاوتی روی می‌کند و با این دلیل که منابع لازم توسط شورا و شهرداری تامین شده دیگر کمکی نمی‌کند. این نگرش غلط سبب شده منابع بسیار ناچیزی به این بخش اختصاص پیدا کند. مانند همان مبلغی که اشاره شد. اما اختصاص چنین مبالغی برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در حد یک طنز است. برای شبکه متروی تهران که باید تا چشم‌انداز ۱۴۰۴ به ۷۵۰ کیلومتر دست پیدا کند وطی سال جاری فقط ۱۸ کیلومتر این شبکه توسعه پیدا کرده است، این نگرش غلط متاسفانه وجود دارد. البته دولت هم باید به تکالیف خود در این حوزه عمل کند.
در مقابل شاهد هستیم در حدود همین مبلغ در حوزه مسائل فرهنگی پیش‌بینی شده است.چه نتایجی داشته است و حاصل این ریخت و پاش‌ها برای مردم و ارتقای فرهنگ مردم چه بوده است؟ این اعتقاد تعداد زیادی از اعضای شورا است که بابت هزینه‌هایی که شده است حاصلی به دست نیامده است. اگر واقعا مدیریت شهری قصد حل مشکل را داشته باشند باید در بودجه سال 95 به جز چند محور همچون جمع آوری زباله(که اعتقاد داریم باید از بخش خصوصی کمک گرفته شود تا حداقل هزینه‌ها در این بخش را داشته باشیم) بقیه منابع برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی مثل مترو و اتوبوسرانی اختصاص پیدا کند. از طرف دیگر قطعا مطالبه خود را از طریق رسانه‌ها از دولت داشته باشیم که دولت هم سهم خود را پرداخت کند اما به بهانه اینکه افزایش منابعی که تخصیص داده می‌شود توسط شورا می‌تواند موجب کاهش انگیزه دولت برای همراهی باشد بهانه خوبی نیست، کما اینکه تجربه شد با وجود اینکه منابع کمی توسط مدیریت شهری به این بخش اختصاص پیدا کرده دولت همچنان بی‌تفاوت بوده است. نباید بیشتر از این در حق مردم اجحاف کرد. متاسفانه این نگرش وجود دارد و امیدوارم برای سال آینده بتوانیم این نگرش را اصلاح کنیم و منابع بیشتری برای توسعه حمل‌ونقل عمومی اختصاص دهیم.
ارسال نظر