درباره جنجالی‌ترین محصول فیات؛ ۱۲۴ اسپایدر
یک ایتالیایی با اسکلت ژاپنی
بازار خودروهای اسپرت دو نفره روباز سال‌ها است تنها بین چند مدل دست به دست می‌شود. در کلاس هیولاها آئودی آر۸، پورشه ۹۱۱، لامبورگینی هوراکان و فراری۴۵۸ را می‌بینیم. در کلاس سوپراسپرت‌ها شاهد نیسان ۳۵۰زد، مرسدس‌بنز اس. ال. کی، ب‌ام‌و زد۴ و جگوار اف. تایپ هستیم. اما واقعیت آن است که پرفروش‌ترین کلاس این خودروها، سری اسپرت‌های سبک شهری محسوب می‌شود. کلاسی بسیار پر حرف و حدیث که در آن مزدا ام‌ایکس۵ برای خود پادشاهی دارد. تسلا مدل اِس، به‌عنوان یک اسپرت برقی با استقبال شدیدی روبه‌رو شده است.
بازار خودروهای اسپرت دو نفره روباز سال‌ها است تنها بین چند مدل دست به دست می‌شود. در کلاس هیولاها آئودی آر۸، پورشه ۹۱۱، لامبورگینی هوراکان و فراری۴۵۸ را می‌بینیم. در کلاس سوپراسپرت‌ها شاهد نیسان ۳۵۰زد، مرسدس‌بنز اس.ال.کی، ب‌ام‌و زد۴ و جگوار اف.تایپ هستیم. اما واقعیت آن است که پرفروش‌ترین کلاس این خودروها، سری اسپرت‌های سبک شهری محسوب می‌شود. کلاسی بسیار پر حرف و حدیث که در آن مزدا ام‌ایکس۵ برای خود پادشاهی دارد. تسلا مدل اِس، به‌عنوان یک اسپرت برقی با استقبال شدیدی روبه‌رو شده است. آئودی تی‌تی هم طبیعتا طی سال‌ها برای خودش مشتریان پر و پا قرصی دست و پا کرده است. اما حقیقت ماجرا را بخواهید عضو جدید این خانواده حساس، خودرویی است دورگه. یک برند ایتالیایی-ژاپنی نه‌چندان زیبا از یک خودروساز ایتالیایی-آمریکایی. فیات که دو دهه قبل استاد اسپایدرسازی دنیا بود به لطف شراکت جدیدش با کرایسلر و پلت‌فرمی که از مزدا تهیه کرده بود، یکی از پرحاشیه‌ترین محصولات خود را معرفی کرد؛ ۱۲۴اسپایدر که به‌‌رغم چهره نه‌چندان زیبایش، به لطف باطن توانمند و جوان‌پسند خود، با اقبال فوق‌العاده‌ای مواجه شده است. سوال مهم این است که این خودرو چطور می‌تواند در بین شلوغی این همه رقیب، موفقیت به دست آورد؟
فلاش‌بک
همه‌چیز از سال ۱۹۶۶ شروع شد. یعنی همان زمانی که فیات برای اولین‌بار یک رودستر ۲ درب چهار نفره به اسم «۱۲۴ اسپرت اسپایدر» را رونمایی کرد. یکی از زیباترین روبازهای ایتالیایی که مانند همیشه ردپای پینین‌فارینا در طراحی‌اش دیده می‌شد. مراسم پردهبرداری از ۱۲۴ در نمایشگاه تورین با غوغای بسیاری همراه شده بود. فیات پس از سال‌ها محافظه‌کاری، یک حضور رویایی را در دنیای اسپرت‌ها و جوانان تجربه کرده بود. درباره موفقیت این خودرو همین بس که در بین آن همه رقیب هموطن و غیر هموطن توانست تبدیل به یکی از پرفروش‌ترین نمونه‌ها در کلاس خودش در کل تمام قاره اروپا شود. تازه این در حالی است که ۱۲۴ رکورددار فروش یک اسپرت ایتالیایی در بازار سخت‌گیر آمریکا شده بود. واقعیت آن است که پینین‌فارینا به‌عنوان یک طراح سرشناس با این فیات بود که توانست شهرت جهانی برای خودش دست و پا کند. با بررسی مدارک به این نتیجه می‌رسیم که پیش از عرضه ۱۲۴ اسپایدر، اساسا فیات برنامه تولید یک محصول تمام مسابقه‌ای برای حضور در رقابت‌های رالی را در سر می‌پروراند.
ماحصل این فلسفه در کنار ماهیت خانواده‌دوستی فیات، یک اسپرت-مسافرتی عالی را پدید آورد. ۱۲۴ اسپایدر از نظر فنی نیز یکی از سرآمدهای دوران خودش بود. دلیل اولش مهندسی سطح بالای پیشرانه آن بود. مثلا در دهه ۶۰ میلادی استفاده از پیشرانه‌های DOHC (دو میل سوپاپ روی هر سیلندر) تنها روی برخی از ابرخودروها مانند فراری و لامبورگینی آن هم به‌صورت محدود دیده می‌شد. اما این خودرو با یک پیشرانه ۴/ ۱ لیتری تنفس طبیعی که خیلی جلوتر از زمان خود نشان می‌داد، به راحتی قدرت ۹۰ اسب‌بخاری خود را به نمایش می‌گذاشت. باور نخواهید کرد اگر بدانید این خودروی کلاسیک در زمانی‌که تولید می‌شد، از انژکتورهای انحصاری بوش آلمان بهره می‌گرفت. در حقیقت ۱۲۴ اسپایدر خداحافظی فیات با کاربراتورهای قدیمی وِبر بود. رابطه فیات و فراری اگرچه همیشه دوستانه و صمیمی بوده است؛ ولی شرکت تصمیم گرفت تا برای بهینه‌سازی بهتر پیشرانه‌های خود از مهندس اخراجی فراری «اورلیو لمپاردی» استفاده کند که البته بهتر است بگوییم سوء‌استفاده. این تغییر و تحولات و خودخواهی بیش از حد فیات کاری کرد که کم‌کم قدرت‌های ۱۰۷ و ۱۲۶ اسب‌بخاری هم روی همان پیشرانه تولید شد. ابتدای دهه ۷۰ میلادی شرکت نسل جدید قوای محرکه خود یعنی موتورهای ۲ لیتری معروف به «ولومکس» را عرضه کرد. پیشرانه‌هایی با قدرت ۱۳۳اسب‌بخار.
شکی نیست که استاد مسلم سیستم تعلیق در آن روزهای اروپا، سیتروئن بوده است. اما مدل‌های جدیدتر ۱۲۴ اسپایدر به قدری نرم و پایدار بودند که امپراتوری آن فرانسوی را به مخاطره انداخته بود سال ۱۹۷۲ سر و کله رفیق اتریشی فیات پیدا شد؛ آبارث. یک تیونر مغرور که توانسته بود مجوزهای لازم برای تولید یک اسپرت تا دندان مسلح را از FIA (فدراسیون بین‌المللی اتومبیلرانی) کسب کند. این مدل به سرعت تبدیل به خودروی رسمی تیم موتوراسپرت فیات در مسابقات رالی دور اروپا شد. این ایتالیایی و آن اتریشی با تولید دقیقا ۵۰۰ دستگاه خاطره خوبی از این خودرو در اذهان عمومی ثبت کردند. با آغاز دهه ۸۰ میلادی سیستم تعلیق عالی ۱۲۴ اسپایدر، عالی‌تر هم شد. فنربندی این خودرو با اضافه شدن بازوهای مستقل، به‌عنوان یک اسپرت سبک‌وزن سایز کوچک عملکرد فوق‌العاده‌ای از خود نشان داد. سری جدید پیشرانه‌ها با رویکردی مسابقه‌ای‌تر تولید می‌شد و این خبر از فرا‌رسیدن آخرین روزهای عمر این خودرو می‌داد. سال ۱۹۸۴ شرکت اعلام کرد که این آخرین سالی است که فیات ۱۲۴ اسپایدر را تولید میکند. فیات طبق برنامه تولید این خودرو را سر وقت متوقف کرد و با چالش مزمن دیگر خودروسازان روبه‌رو شد. یعنی همان درگیری ذهنی عرضه نسل جدید، اما فیات با یک استراتژی استادانه رویه خود را تغییر داد. آنها با معرفی مدل «بارکِتا» به‌عنوان جانشین، نه تنها خاطره خوب ۱۲۴ را حفظ کرد بلکه فضا را برای عرضه نسل بعدی آن در سال‌های آینده باز گذاشت.
بارکتا نیز یک رودستر جوان‌گرا با خواص اسپرت بود. با این تفاوت که فیات حضور در دنیای اسپرت‌های ۲ درب ۲ صندلی را نیز با همین مدل تست می‌کرد. اما واقعیت آن است که از حد فاصل بین تولید ۱۲۴ اسپایدر تا این مدل، ۱۰ سال زمان تلف شده بود. سال‌هایی سخت برای مهندسان فیات. ایامی که در واقع شرکت طی آن نمی‌توانست به جمع‌بندی لازم برای ساخت یک خودروی ایده‌آل نرسیده بود. یک دهه زجرآور برای شرکتی که دیگر طراح بزرگی هم‌چون پینین‌فارینا را کنار خود نمی‌دید. با تمام این تفاسیر، بارکتا آنقدرها هم محصول بدی از آب درنیامد. به دلیل اشتراک پلت‌فرمش با مدل پونتو، کارآیی و توانمندی‌اش از پیش ثابت شده بود. همان تول کاری با معرفی پیشرانه ۱.۷ لیتری ۱۳۰اسب‌بخاری خود توانست به رکورد صفر تا صد ۹/ ۸ ثانیه‌ای و سرعت نهایی ۲۰۰ کیلومتر در ساعتی دست پیدا کند. اینکه فیات فوق را نمی‌توان یک محصول شکست‌خورده قلمداد کرد ولی بازار با بی‌میلی عجیبی با او برخورد می‌کرد. اوضاع به قدری افسرده‌کننده بود که شرکت ناگهان در سال ۲۰۰۲ تصمیم گرفت که آن را از خط تولید پایین بکشد. ولی مجددا به اصرار سهامداران دو سال بعد در ۲۰۰۴ آن را به بازی برگرداند ولی اوضاع به همان منوال قبلی، با بازخوردهایی سرد و کسل‌کننده بود. فیات حالا دیگر احساس خطر می‌کرد و کمتر از یک سال از تولید که گذشت با بارکتا یک خداحافظی تلخ و شیرین را برگزار کرد و آن را برای همیشه به تاریخ سپرد.
ترکیبی از ایتالیا، آمریکا و ژاپن
حتی شنیدن خبرش هم جذاب و خوشحال‌کننده بود؛ فیات 124 اسپایدر برمی‌گردد. بعد از شراکت بحث‌برانگیز گروه خودروسازی فیات (شامل برندهای فیات، فراری، آلفارومئو و مازراتی) با گروه کرایسلر (شامل برندهای کرایسلر، دوج، رَم و جیپ)، هر دو طرف با تزریق انرژی مضاعف دست به تولید خودروهایی مدرن‌تر و جذاب‌تر زدند. ذات اسپرت‌گرایی و هنر طراحی ایتالیایی‌ها از یکسو و روحیه جسور و فن فروش بالای آمریکایی‌ها، ترکیبی عالی را پدید آورده بود. سال 2015 فیات-کرایسلر اعلام کرد که می‌خواهد از نسل جدید 124 اسپایدر خاطره‌انگیز خود در نمایشگاه لس‌آنجلس پردهبرداری کند. این اتفاق افتاد اما این‌بار در بین بهت و حیرت شدید بینندگان. خودروی جدید زشت نبود، عجیب بود. یک روباز 2 درب 2 نفره با چراغ‌هایی که در هیچ‌یک از دیگر مدل‌های فیات و کرایسلر دیده نمی‌شد. خودرویی که بازگشت خود را با بازگشت پینین‌فارینا به پروژه یکی کرده بود. چهره 124 اسپایدر جدید بیش از آنکه باب میل اروپایی‌ها باشد، خیلی سریع به مذاق آمریکایی‌ها و آسیایی‌ها خوش آمد. اما عجیب‌ترین نکته این خودرو نه مادر دورگه‌اش و نه طراحی غلوشده‌اش بود؛ نسل جدید این رودستر بر پایه پلت‌فرم نسل چهارم مزدا ام‌ایکس-5 ژاپنی تولید شده بود. یکی از اساتید این حوزه و در واقع یکی از رقبای اصلی‌اش. حتی تولید و مونتاژ آن نیز به کارخانه هیروشیمای مزدا سپرده شده است. اینکه چرا و چگونه فیات-کرایسلر با مزدا به توافق رسیده است، کسی از آن خبر ندارد. ولی چیزی به وضوح معلوم است، ثبت لقب جنجالی‌ترین خودروی فیات تاریخ برای آن است. بد نیست بدانید، یار قدیمی فیات یعنی آبارث اتریشی نیز یک سال بعد در نمایشگاه ژنو سوئیس علاقه خود برای تیون کردن این خودرو را به نمایش گذاشت و با معرفی یک مدل 1.4 لیتری توربوشارژ 170 اسب‌بخاری، خاطره 44 سال پیش خود را زنده کرد.
به روایت اعداد و ارقام
ترکیب مهندسی و مدیریت ایتالیا، آمریکا و ژاپن علی‌القاعده نباید ترکیب بدی باشد. 124 اسپایدر جدید درون سینه خود یک قلب 1.4 لیتری توربوشارژ دارد. با قدرت 138 اسب‌بخار در 5000 دور در دقیقه و 240 نیوتن‌متر گشتاور در 2250 دور در دقیقه. مکانیزم توربو با توان تراکم 49/ 2 واحد Bar به درون سیلندرهای 72 میلی‌متری با ضریب تراکم 8/ 9 بر یک، موجب تولید یک چنین قدرت فوق‌العاده‌ای شده است. شاید از دور این خودرو یک رودستر ریزاندام به نظر بیاید ولی با طول، عرض و ارتفاع 4054، 1740 و 1233 میلی‌متر چیزی در حد و اندازه‌های یک کوپه 2 درب 4 نفره شده است. این فیات با وزنی که به 1050 کیلوگرم هم نمی‌رسد هنوز کلاس خود را به‌عنوان یک اسپرت سبک‌وزن حفظ کرده است. شرکت برای چرخ‌های جلو و عقب این فرزندش از دیسک ترمزهای 280 میلی‌متر استفاده کرده است. فیات توصیه میکند که خریداران حتما از تایرهای 225.35 میلی‌متری 18 اینچی استفاده کنند چراکه در بازار نمونه 195.50 میلی‌متری 16 اینچی نیز خرید و فروش می‌شود. درست مانند یک اسپرت واقعی، جعبه‌دنده 124 اسپایدر جدید نیز به‌صورت 6 سرعته دستی با مکانیزم انتقال قدرت RWD (محور متحرک عقب) تدارک دیده شده است. البته برای خریداران پا به سن گذاشته نمونه اتوماتیک نیز موجود است. با این ترکیب فنی جای تعجبی ندارد که شتاب صفر تا صد آن تنها 7 ثانیه ثبت شده باشد. این خودرو صفر تا 160 کیلومتر در ساعت را در 5/ 19 ثانیه و صفر تا 200 کیلومتر در ساعت را در 8/ 48 ثانیه می‌پیماید. با این فیات می‌توان یک‌چهارم مایل یا 402 متر را در 15 ثانیه با سرعت 145 کیلومتر در ساعت طی کرد. پیمایش مسافت یک کیلومتری نیز با آن 28 ثانیه زمان نیاز دارد.
MOTOR TREND
فیات-کرایسلر با همکاری مزدا، یکی از نسخه‌های چند دارویی بازار خودرو را فراهم کرد. نسخه‌ای که هنوز معلوم نیست روی بازار بیمار این روزها چه تاثیراتی دارد. خودرویی که در دهه ۶۰ تا ۸۰ میلادی بیش از ۱۷۵ هزار دستگاه از آن فروخته شده بود، در بازار شلوغ این روزها چه امیدی برای خود متصور شده است؟ شاید نتوان او را بازآفرینی خوب یک خاطره خوب نامید ولی با کمی انصاف می‌توان نمره قبولی به او داد. نمره‌ای که البته باید بین ایتالیا، آمریکا و ژاپن قسمت کرد.
AUTO EXPRESS
اگر پیشرانه پرتوان، جعبه‌دنده سرزنده، انتقال قدرت پویا، سیستم تعلیق نرم و ترمزهای میخ‌مانندش نبود، غیر از آنکه ۳۰هزار پوند برای خرید یک مجسمه آهنی چند ملیتی پرداخت کرده باشیم، کار دیگری نکرده‌ایم. مزدا ام‌ایکس-۵ در حالی که در پنجمین نسل خود انبوهی از جوایز را کسب کرده، با ارائه پلت‌فرم نسل قبلی خود به ایتالیایی‌ها و آمریکایی‌ها زیرکی خاص ژاپنی‌ها را به تصویر کشیده است. اما آیا سال آینده ورق برمی‌گردد و اتحاد کرایسلر و فیات برایش خطرساز می‌شوند؟
CAR & DRIVER
فیات ۳۰ سال بعد از خداحافظی با ۱۲۴ اسپایدر کلاسیک، زیر بار سنگین‌ترین فشارهای ممکن رفت. خیلی‌ها این پایان را برای یک رودستر موفق خیلی عجولانه و زود تلقی می‌کردند ولی ۳ دهه آزمون و خطا نباید عاقبت چندان بدی داشته باشد. مهم نیست که مالک این خودرو ترکیبی از چند برند باشد یا حتی اهمیتی ندارد که سازنده آن اهل آسیا باشد، مهم این است که در دور‌ه‌ای که خودروهای مدعی اسپرت‌گرایی غیر از افزایش روز به روز اسب‌بخار، چیز دیگری برای عرضه ندارند.
CAR MAGAZINE
همکاری با اصلی‌ترین و جدی‌تری رقیب چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ آیا ایتالیایی‌ها از مسیر خود خارج شده‌اند یا ژاپنی‌ها قصد خروج از بازی را دارند؟ هرچه هست ۱۲۴ اسپایدر جدید برای سال آینده میلادی برنامه فشرده‌ای دارد. اگر این‌بار فیات نتواند کاری که با نسل اول این خودرو کرد را دوباره انجام دهد باید، عرضه یک محصول مشابه را به برند همکارش یعنی کرایسلر بسپارد. حتی نزدیک شدن به فلسفه بارکتا برای شرکت یک خط قرمز تلقی می‌شود اما گویا رودستر جدید گوش شنوایی ندارد.
ارسال نظر