بریتانیایی‌ها، تازه‌کاران مناظره

بخش‌هایی از دنیا هستند که سیاست و تلویزیون در آنها با هم پیوند خورده‌اند. ایده آمریکایی‌ها برای برگزاری مناظره رو در رو قبل از انتخابات در دوره رقابت کندی و نیکسون در دهه ۶۰ میلادی و تصاویر سیاه‌‌وسفید تلویزیون شکل گرفت. رهبران آلمان هم مناظراتی ضبط شده روی نوارهای وی‌اچ‌اس دارند که به دهه ۸۰ برمی‌گردد.

اما مساله بریتانیا متفاوت است. بریتانیایی‌ها که ۵۰ سال بعد از آمریکا و یک سال بعد از ایران به مناظره انتخاباتی زنده تلویزیونی روی آوردند، هنوز هم به‌طور کامل به این مساله عادت نکرده‌اند. دلیل آن هم این نیست که این مناظره‌ها تماشاچی ندارند، بلکه رهبران سیاسی آنها چندان روی خوشی به این مساله نشان نمی‌دهند. در توضیح باید گفت نامزدهای بریتانیایی از مناظره‌ها هراس دارند. دلیل آن هم به اولین مناظره انتخاباتی زنده تلویزیونی تاریخ این کشور برمی‌گردد که در سال ۲۰۱۰ میراث پردردسری به جای گذاشت و آن را «روز تاریخی» نامیدند. در واقع، دیوید کامرون و دیگر سران بریتانیایی و به‌طور خاص، نیک کلگ، رهبر حزب لیبرال دموکرات، دلایلی منطقی برای نگران شدن در مناظره‌ها دارند.

با اینکه در این مناظره ۹۰ دقیقه‌ای، گوردون براون نخست وزیر و رهبر حزب کارگر و دیوید کامرون، رهبر حزب محافظه‌کار در مرکز توجه بودند، اما نظر همه این بود که کلگ که رهبر حزب لیبرال دموکرات بود، در این چالش موفق‌تر بوده است. کلگ با اینکه مثل ۶۰ سال پیش از آن، نتوانست کرسی‌های زیادی در پارلمان بریتانیا به دست آورد، اما نامش به خوبی سر زبان‌ها افتاد و دو حزب اصلی بریتانیا را به خوبی به چالش کشید. در مناظره سال ۲۰۱۰ بیش از ۲۰ میلیون شهروند بریتانیایی پای تلویزیون بودند. پس از این مناظره، ۴۳ درصد مردم معتقد بودند کلگ پیروز شده و تنها ۳۶ درصد دیوید کامرون را برنده این مناظره می‌دانستند. روز بعد از پخش این مناظره نیک کلگ به چهره سیاسی معتبری در رسانه‌های بریتانیا تبدیل شده بود. از آن به بعد، این به یک موضوع تلخ و شیرین برای رهبر حزب لیبرال دموکرات تبدیل شد.

در اولین مناظره تلویزیونی انتخاباتی بریتانیا، عمدتا مسائل مربوط به امور داخلی این کشور مطرح شد. اسماعیل فلاح، خبرنگار سابق واحد مرکزی خبر در لندن، در کتابی با عنوان «بررسی تطبیقی مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی ایران و انگلیس» مناظره‌های تلویزیونی بریتانیا در سال ۲۰۱۰ را بررسی کرده است که در آن عملکرد رهبران احزاب در این مناظره و اثر مناظره‌های انتخاباتی آن سال بر رای‌دهندگان را پوشش داده است. در دور بعدی انتخابات، دیوید کامرون به دلیل امتناع از شرکت در هر گونه مناظره در دور دوم انتخابش، به تیتر رسانه‌ها تبدیل شده بود. سپس در اقدامی عجیب او موافقت کرد تنها در مناظره‌ای شرکت کند که به عقیده خیلی‌ها طرف‌های ضعیف‌تری مانند حزب سبز مقابلش بودند. سه هفته مانده به انتخابات عمومی، سران پنج حزب سیاسی بریتانیا در حالی در مناظره تلویزیونی شرکت کردند که دیوید کامرون و نیک کلگ در آن حضور نداشتند. افراد حاضر رهبران حزب کارگر، حزب ملی اسکاتلند، حزب استقلال، حزب سبز و حزب ملی ولز بودند. مهم‌ترین مسائلی که در این مناظره مطرح شدند، انتقاد از تبعیت بریتانیا از آمریکا در جنگ‌های خاورمیانه و ضرورت کاهش هزینه‌های نظامی این کشور بود.

شاید به همین خاطر باشد که ترزا می، نخست وزیر فعلی بریتانیا هم ابتدا اعلام کرد در انتخابات آینده این کشور در هیچ مناظره‌ تلویزیونی شرکت نخواهد کرد. البته او در پی انتقاد شدید مخالفانش فعلا اعلام کرده در یک جلسه پرسش و پاسخ مقابل مخاطب تلویزیونی قبل از انتخابات عمومی شرکت خواهد کرد. او قبل از این، در پاسخ به اینکه آیا نگران شرکت در مناظره است، گفته بود که همواره در حال مناظره با مخالفان خودش است و هر هفته در مجلس عوام در مناظره با جرمی کوربین شرکت می‌کند و در مقام نخست وزیر به پرسش‌ها پاسخ می‌دهد، اما در مناظره تلویزیونی شرکت نخواهد کرد. ترزا می گفته بود: «ما مناظره انتخاباتی نخواهیم داشت. من به کمپین‌های انتخاباتی که سیاستمداران در آن با رای‌دهندگان در ارتباطند اعتقاد دارم. همواره به این موضوع اعتقاد داشته‌ام و همچنان دارم.» این اظهارات می تصریح کرده است که او قرار نیست در یک برنامه تلویزیونی طولانی به شکل مناظره شرکت کند و تنها در یک استودیوی زنده به پرسش‌ها پاسخ خواهد داد.

این در حالی است که دیوید کامرون، در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۵ پذیرفت در برابر مخاطبان تلویزیون بی‌بی‌سی به پرسش‌ها پاسخ دهد. جرمی کوربین در واکنش به عدم حضور ترزا می گفته بود: «او در مورد رهبری کشور صحبت می‌کند، اما نمی‌خواهد از سوابقش در مناظره تلویزیونی دفاع کند و البته دلیل آن هم چندان نامشخص نیست.» همچنین تیم فارون، رهبر حزب لیبرال دموکرات، ترزا می را به کم‌کاری متهم کرده و گفت رسانه‌ها یک «وظیفه اخلاقی» دارند تا جایی که می‌توانند پیش بروند، حتی اگر او نخواهد در مناظره شرکت کند. او اضافه کرده: «مردم بریتانیا حق دارند برنامه‌های سران حزب‌ها را بشنوند و چالش آنها را به صورت عمومی ببینند.» او سپس این سوال را مطرح کرد که او از چه می‌ترسد؟