جشنواره‌ای با ذائقه محلی - بین‌المللی
جشنواره سی‌ویکم موسیقی فجر یک تجربه منحصربه‌فرد را برای مسوولان برگزاری به ارمغان آورد. این تجربه نشان داد که استقبال مردم از موسیقی‌های محلی و بین‌المللی چنان‌که تا پیش از این تصور می‌شد، نه‌تنها کم‌رونق نیست بلکه در برخی از موارد استقبال از این دو گونه موسیقی بیشتر از کنسرت خوانندگان مطرح پاپ است. تقریبا همه گروه‌های خارجی و محلی موسیقی در سالن‌هایی مملو از تماشاگر به اجرای برنامه پرداختند، به این معنی که تقریبا بلیت همه اجراهای این دو گونه گروه در یکی، دو روز پایانی منتهی به برگزاری جشنواره، پیش‌فروش شده بود. این در حالی بود که حضور چهره‌هایی محبوب همچون ژیوان گاسپاریان و شجاعت حسین خان که در ایران طرفداران پروپاقرصی دارند به دلایلی لغو شد و امکان حضور این افراد در جشنواره فراهم نیامد. در این گزارش سعی می‌کنیم با ارائه مطالبی از اجراهای این گروه‌ها، استقبال گسترده مردمی را از این نوع موسیقی مرور کنیم.

استقبال از موسیقی محلی ایرانی‌ با حضور گسترده مردم

گروه‌های گیل‌آمارد از گیلان، مازرون از مازندران، آوای موج از بوشهر، آوای سرنا از لرستان، دالفا از آذربایجان و بلوچ‌نسب از بلوچستان در فرهنگسرای ارسباران در بخش موسیقی محلی روی صحنه رفتند. اجرای موسیقی گیلکی در فرهنگسرای نیاوران به خوانندگی ناصر وحدتی خواننده موسیقی گیلانی شور و حال عجیبی در سالن برپا کرد و اجرای گروهش با واکنش‌های مثبتی روبه‌رو شد. نظیر این اتفاق حتی در دیگر اجراهای موسیقی نواحی هم افتاده بود و همین ماجرا باعث شد تا خیلی‌ها از این اتفاق به‌عنوان بهار موسیقی نواحی در ایران نام ببرند. البته خرید همه بلیت‌های کنسرت‌های نمایندگان موسیقی نواحی ایران در جشنواره امسال فجر آن هم طی دو روز ابتدایی بازگشایی سایت اینترنتی مربوطه، نشان‌دهنده استقبال خیره کننده از اجرای این گروه‌ها بود؛ موضوعی که برای مسوولان جشنواره نیز غیرقابل پیش‌بینی بوده است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، امسال از ۶ گروه برجسته از هنرمندان منتخب موسیقی نواحی ایران دعوت شده بود تا در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه بروند. گروه «مازرون» مازندران ازجمله گروه‌های شرکت‌کننده در جشنواره بود که در رپرتوار خود ضمن معرفی ساز قره نی با هنرمندی استاد دیوسالار و محمد ابراهیم عالمی به اجرای آثاری در حوزه موسیقی مازندران پرداختند. این برنامه بزرگداشتی برای زنده یاد استاد احمد محسن‌پور از پیشکسوتان موسیقی نواحی مازندران بود که چندی پیش دار فانی را وداع گفت. اجرای یک برنامه پژوهشی در حوزه ساز قره نی و آثار برگزیده گروه موسیقی «شاباش» به سرپرستی زنده‌یاد محسن پور برای علاقه‌مندان ارائه شد. همچنین اجرای گروه «ساحل مکران» بلوچستان یکی دیگر از برنامه‌های قابل توجه جشنواره بود؛ چون در منطقه بلوچستان رپرتوارهای زیادی وجود دارند بنابراین این گروه به روایت موسیقایی داستان‌های خنیایی بلوچ می‌پردازد که محمد اسحاق بلوچ نسب سرپرست گروه «ساحل مکران» همراه با سایر هنرمندان کنسرت خود را برگزار کردند. البته در حال حاضر پس از مرگ ماشاءالله بامری تنها بازمانده نسل قدیمی منطقه بلوچستان، استاد شیرمحمد اسپندار قرار بود در این برنامه حضور داشته باشد اما با توجه به رپرتوار گروه «ساحل مکران» که با سبک استاد اسپندار متفاوت بود این اتفاق روی نداد.

گروه موسیقی «گیل آمارد» گیلان هم به سرپرستی استاد ناصر وحدتی در کنسرت جشنواره خود ترانه‌های شالیزارهای منطقه دیلمان تا جلگه‌های گیلان را برای مخاطبان اجرا کردند. گروه «عاشیقلارمیشو» آذربایجان به سرپرستی عاشیق احد ملکی نیز امسال اجرای قابل‌توجهی داشتند. این کنسرت نیز براساس داستان‌ها و ترانه‌های قدیمی عاشیق‌های منطقه آذربایجان برگزار شد که عاشیق احد ملکی همراه با یکی از عاشیق‌های مطرح به اجرای رپرتوار عاشیق‌های آذربایجان پرداخت. این کنسرت در برگیرنده روایت‌های جالبی از موسیقی منطقه آذربایجان بود که همچون کنسرت‌های دیگر در بخش اول پژوهشی و در بخش دوم اجرای قطعات مختلف را در برگرفت. پیمان بزرگ‌نیا، پژوهشگر و مدیر بخش موسیقی نواحی سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر در این مورد گفت: طبق برنامه‌ریزی‌هایی که در ابتدا انجام داده بودیم قرار بر این بود که ۱۵ گروه مختلف در بخش موسیقی نواحی جشنواره موسیقی فجر حضور داشته باشند اما با توجه به محدودیت‌های موجود، جشنواره تنها میزبان شش گروه بود که این شش گروه علاوه‌بر بهره‌مندی از حضور استادان برجسته و پیشکسوت موسیقی نواحی از هنرمندان جوانی استفاده کردند که به لحاظ موسیقایی به روز هستند و می‌توانند قدم‌های خوبی را در معرفی موسیقی ملی که به نظرم محلی نیست، بردارند. گروه «آوای موج» بوشهر هم یکی دیگر از گروه‌های برگزیده بخش موسیقی نواحی جشنواره بود که در اجرای زنده خود بخشی از موسیقی تلفیقی مناطق بوشهر و هرمزگان را اجرا کرد. در این کنسرت که بخش اول آن پژوهشی بود ضمن معرفی ساز «نی جفتی» به‌عنوان ساز قدیمی منطقه بوشهر و هرمزگان با هنرمندی احمد علی شرفی از بوشهر و خالو قنبر راستگو از هرمزگان قطعاتی از گونه‌های مختلف موسیقایی منطقه بوشهر ازجمله خیام‌خوانی به سرپرستی محسن آقایی اجرا کردند. گروه «راهو» از لرستان نیز دیگر مجموعه شرکت‌کننده در جشنواره بود که این بار با خوانندگی استاد ایرج رحمانپور و نوازندگی احسان عبدی‌پور که در ماه‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای ارتقای جایگاه سرنا در سطوح بین‌المللی کرده کنسرتی را برگزار کردند و اجرای خود را به زنده‌یاد «شاه حیدر» از پیشکسوتان سرنانوازی لرستان که در تثبیت جایگاه سرنا در موسیقی نواحی نقش ارزنده‌ای داشت، تقدیم نمودند.


استقبال بی نظیر از گروه‌های خارجی

گروه آذربایجان: «آرزو علیوا» بانوی اهل کشور آذربایجان در تالار وحدت به اجرای اولین کنسرت بانوان خارجی در سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر پرداخت. «علیوا» در اولین اجرای خود در جشنواره فجر، بیش از حد انتظار نشان داد و آوازهای بی‌نظیرش باعث شد که از طرف بانوان حاضر در سالن مورد تشویق فراوان قرار بگیرد. بانوان حاضر در تالار وحدت، پس از هر اجرای «آرزو علیوا»، قطعاتی را از این خواننده آذری درخواست می‌کردند. قطعه معروف «بری باخ» اثر زامیق علی‌اف، اثری بود که بیشتر از همه از علیوا و همراهان او درخواست می‌شد که در‌‌نهایت، علیوا این اثر را در میان تشویق حضار اجرا کرد. اثر «ساری گلین»، دیگر اثری بود که به درخواست مخاطبان توسط علیوا اجرا شد. جالب آن بود که حاضرین در تالار وحدت، برای دفعات متعدد، قطعات مورد نظرشان را به زبان فارسی از آرزو علیوا درخواست می‌کردند، درحالی‌که این بانوی آذری به زبان فارسی مسلط نیست؛ بنابراین علیوا به زبان آذری نسبت به نام قطعات درخواست شده واکنش نشان می‌داد. «آرزو علیوا» در بین اجرا‌هایش عنوان کرد که خانم‌های شیرین زبانی در این سالن حضور دارند و از دیدن آنها بسیار خوشحال است.


«دیوانا» راجستان: این گروه در حالی به اجرای برنامه پرداخت که تعدادی از مسوولان هنری کشور چون «علی مرادخانی» معاون هنری وزارت کشور، «حمیدرضا نوربخش» مدیر جشنواره و همچنین «شهرام ناظری» خواننده موسیقی سنتی ایران، از این برنامه دیدن کردند و سرپرست گروه به نشانه احترام، شال خود را بر گردن شوالیه آواز ایران انداخت. به‌هنگام ورود «شهرام ناظری» سرپرست و همچنین خواننده گروه، با مشاهده این خواننده ایرانی، در حال هنرنمایی خود، برای او دست تکان دادند و خوش‌آمد گفتند. همچنین در ادامه برنامه سرپرست گروه اشاره کرد که می‌داند «شهرام ناظری» در عرصه موسیقی ایرانی از مشاهیر است، به همین خاطر او را به روی صحنه دعوت کرد و به رسم احترام، شال خود را بر گردن او آویخت. در ادامه کنسرت نیز اعضای گروه به‌نوبت، ناظری را در آغوش گرفتند و در ادامه، سرپرست گروه راجستان، با تشویق حاضران به همراهی کردن در اجرای دهانی یک ملودی، از عشق به سرزمین‌های پاکستان، هندوستان و ایران در کلامی ملودیک گفت.


«ششانگ سوبو» از هندوستان: هفتمین شب جشنواره موسیقی فجر با کنسرت ششانگ سوبرامنیم، نوازنده فلوت از کشور هندوستان در تالار وحدت برگزار شد. کنسرت ششانگ سوبرامنیم از کشور هندوستان با گروهی متشکل از سازهای فلوت، سازهای کوبه‌ای و تنپورا اجرای زیبایی را به مخاطبان عرضه کرد. ششانگ سوبرامنیم، نوازنده فلوت در این اجرا با ابراز رضایت از اجرا در ایران خطاب به تماشاگران گفت: من مردم ایران را دوست دارم و از دیدن این مردم در این سالن زیبا احساس شادی می‌کنم. ششانگ سوبرامنیم، نوازنده پرآوازه فلوت از شش سالگی در سال 1984 روی صحنه رفت. او توانسته است با تکنیک بالای نوازندگی خود ساز فلوت بامبو را به سمت و سویی قابل ستایش سوق دهد. ششانگ نامزد جایزه گرمی در سال 2009 و برنده جایزه بهترین نوازنده از شهرهای تولیا و ممفیس و جایزه بهترین‌های روتیری در سال‌های 1995 و 1997 بوده است. در این کنسرت پروپالی فلگون نوازنده سازهای کوبه‌ای و سوبرامانیا ماریتاماهالی نوازنده تنپورا، ششانگ سوبرامنیم را همراهی کردند.


گروه بدخشان از تاجیکستان:‌ این گروه هم در هفتمین شب جشنواره موسیقی فجر مهمان مخاطبانی بود که برای شنیدن یک موسیقی بکر و غیر شهری به تالار رودکی آمده بودند. سادگی، روانی، اصالت و ریتم‌های سیال و روان موسیقی گروه دو نفره بدخشان از ویژگی‌ها و مشخصات مهم و برجسته این نوع موسیقی تاجیکی است. نغمه‌های بدخشان در درازای زمان و در پرتو مهارت‌ها و استعدادهای مبتکرانه مردم تاجیکستان صیقل و پالایش یافته، همانند الماس‌ها و مرواریدهای تراش خورده در ابعاد گسترده خود طیف‌های رنگین و دل انگیزی از آواها، نواها و سازها را بازتاب می‌دهد. موسیقی گروه بدخشان از نظر مضمون و محتوا، اسلوب و مهارت‌های بدیع اجرایی، آیینه تمام‌نمای زندگی مادی و معنوی، به‌ویژه حیات روستایی تاجیکستان است. اجرای این گروه نیز با تشویق‌های مکرر تماشاگران کنسرت همراه بود، به صورتی که پس از پایان اجرا اعضای گروه دقایقی را صرف تعظیم و احترام به مخاطبان کردند. علی مرادخانی و حسین ریاحی هم از حاضران در سالن بودند که بدخشان را تا انتهای اجرا تشویق کردند.


بَلَکه سیسوکو از مالی: این نوازنده قهار با سازش دریچه‌های تازه‌ای از تکنوازی را به روی مخاطبان ایرانی گشود. او در هشتمین شب از سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر، تکنوازی بی نظیری از خود به یادگار گذاشت. کسانی که تکنوازی «کورا» را می‌شنیدند، به نوعی صدای تمام سازها را شنیدند، از سه تار گرفته تا تار، از گیتار گرفته تا چنگ. در پایان این اجرا مخاطبانی بودند که آنقدر به وجد آمده بودند که تنها لب به تحسینِ سیسوکو می‌گشودند. برخی هم می‌گفتند، «نه سازش را می‌شناسیم و نه نامش را پیش از این شنیده بودیم، اما هر چه که بود و هر سازی که بود، عالی بود». سیسوکو موسیقی ناب آفریقا را به گوش مخاطبان ایرانی رساند و این کار را با سازی کرد که هم شبیه چنگ بود و هم شبیه به کمانچه. بَلَکه سیسوکو نوازنده به‌نام ساز کوراست و پدر او نیز یکی از موسیقیدان‌های شهیر زمان خود بوده است. این تکنوازی او به نام «در صلح» در سال 2013 ضبط و منتشر شده است.


آنتونیو ری از اسپانیا: در هشتمین شب جشنواره موسیقی فجر، قطعه‌هایی از موسیقی فلامنکو اسپانیا را برای مخاطبان نواخت. در این اجرا پاکو وگا آواز خواند و جان فرانسیس کارسلن سازهای کوبه‌ای نواخت. اجرای آنتونیو ری با مخاطبان ایرانی ارتباط خوبی برقرار کرد. در دل این موسیقی اشتراک‌های بسیاری با موسیقی ایرانی وجود دارد که گاه آهنگسازان ایرانی هم از آن بهره برده‌اند. در اجرای آنتونیو ری زخمه‌های گیتار گاهی نغمه‌هایی شبیه به «نوا» را به گوش مخاطبان می‌رساند. همچنین اجرای بعدی این نوازنده چیره دست با گروه سهراب پورناظری با استقبال بسیار کم نظیر مخاطبان همراه شد. تماشاگران در پایان این اجرا، خواهان اجرای دوباره شدند که البته برای گروه مقدور نشد. تعدادی از حاضران در جریان اجرای گروه به زبان‌های فارسی و اسپانیولی با این نوازنده خوش وبش کردند. آنتونیو ری در سال ۱۹۸۱ در مادرید در خانواده‌ای موسیقیدان به دنیا آمد. پدرش تونی ری، خواننده و گیتاریست معروف اسپانیایی است و آنتونیو اکنون یکی از چهره‌های بسیار شناخته شده در موسیقی فلامنکو است.


«فیض‌علی فیض» از پاکستان: قوال مشهور پاکستانی در حالی در آخرین شب سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر روی صحنه رفت که بسیاری از صندلی‌های تالار وحدت خالی بود. این اجرا هرچند با استقبال گسترده مخاطبان همراه نبود اما اجرای مراسم اختتامیه این گروه بسیاری از شنوندگان حاضر در سالن را به وجد آورد. در حالی اجرای کنسرت این گروه با ترک سالن از سوی برخی تماشاگران همراه بود که گروهی از مخاطبان هم از قوالی فیض علی فیض لذت بردند و اجرای او را بهترین اجرای سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر دانستند. در واقع استفاده از سازهای کوبه‌ای و چند خواننده در گروه که آواهای بومی و قدیمی قوالی در پاکستان را اجرا می‌کرد ممکن بود برای برخی از حاضران در سالن خوشایند نباشد. با این اوصاف همچنان‌که گفته شد اجرای این گروه در اختتامیه با تشویق‌های ادامه دار مخاطبان همراه شد. این در حالی بود که در حین اجرا نیز چند بار تماشاگران هنرنمایی خواننده گروه را با تشویق همراهی کردند.


آلدو رومانو از فرانسه: این جازیست فرانسوی به همراه پلاسیدو روبینو (نوازنده پیانو و ترمپت) و توماس برمیری (نوازنده کنترباس) روی صحنه رفتند. این اجرا را می‌توان یکی از قابل‌قبول‌ترین کنسرت‌های جشنواره سی و یکم دانست. در این کنسرت که با استقبال مخاطبان مواجه شد؛ قطعاتی ریتمیک نواخته شد و این تجربه متفاوت به گوش مخاطبان ایرانی رسید. استقبال مردم از اجرای آلدو رومان و باعث شد تا با تشویق مداوم آنها گروه دوباره روی صحنه بیاید و قطعات دیگری را نیز اجرا کند. هرچند سال گذشته سه گروه معتبر جاز به جشنواره آمدند؛ اما امسال آلدو رومانو را می‌توان تنها گروهی دانست که کاملا غیر ایرانی بود و در تهران جاز نواخت. تنها گروه خارجی که با استقبال گسترده تماشاگران مجبور شد کنسرتش را دوباره اجرا کند، همین گروه جاز فرانسوی بود. این گروه یک بار در تالار وحدت و بار دیگر در برج میلاد به اجرای برنامه پرداخت.


اکبر خمیسو خان از پاکستان: دهمین شب جشنواره موسیقی فجر در سالن‌های مختلف پیگیری شد که در تالار وحدت، اکبر خمیسوخان از کشور پاکستان به نوازندگی «القوزا» پرداخت. در این اجرا محمدخان با نوازندگی «دهلک» او را همراهی کرد. «القوزا» سازی است شبیه به «دونلی» سیستان و بلوچستان. بی شک مخاطبان ایرانی با نوای ساز «القوزا» ارتباط خوبی می‌گیرند؛ چرا که اشتراک‌های فرهنگی میان کشورهای ایران و پاکستان بسیار است و این اشتراک‌ها در نغمه‌های موسیقی هم شنیده می‌شود. شنیدن نوای «القوزا» آدمی را بی اختیار به یاد «دونلی» می‌انداخت که جایش در سی ویکمین جشنواره موسیقی فجر خالی بود. اکبر خمیسو خان فرزند خمیسوخان نوازنده افسانه‌ای «القوزا» از استان سند سرزمین پاکستان است. خمیسوخان نواهای محلی سند را با ساز خود نواخته و آنها را در پاکستان و دیگر کشورها اجرا کرده است. اکبر خمیسو در کنار پدر، از محضر استاد امام بخش نیز بهره فراوان جسته است. او راگاهای سنتی و نواهای محلی همه استان‌های پاکستان از جمله کشمیر را می‌نوازد.


دالیبورکاروای از اسلواکی:‌ کنسرت موسیقی دالیبورکاروای با همنوازی بهنام ابوالقاسم نوازنده پیانو از سلسله اجراهای سی و یکمین دوره جشنواره موسیقی فجر، شب گذشته در تالار رودکی اجرا شد. در این کنسرت قطعاتی با عنوان «سونات برای ویولن پیانو در لاماژور اثر سزار فرانک»، «شعر اوپوس ۲۶ اثر ارنست شوسون»، «مدیتیشن اثر جولز مسنت» و «کولی اثر موریس راول» اجرا شد. غالب اجرای قطعات خوب به نظر می‌رسید. اجراهای ژوست با نمود چیره‌دستی نوازنده ویولن و تسلط کامل بر اجرای قطعات که نشان از تمرین‌های مستمر این نوازندگان داشت. فورته پیانوها به درستی انجام می‌گرفت و در برخی موتیف‌ها کاملا جنبه عاطفی فرم‌های موسیقی به مخاطب منتقل می‌شد. تنها موارد ضعف این اجرا را می‌توان عدم تطبیق ریتم‌گیری پیانیست در برخی میزان‌ها برشمرد و همچنین سیم چهارم ویولن که در برخی اجراهای میزان‌ها که بیشتر کار آرشه با آکسان‌های قوی همراه بود و همچنین نت‌های کششی آرشه روی سیم ۴ به شدت صدای «گِز» گوش شنونده را آزار می‌داد. همچنین در پخش لایو صدا بدون استفاده از صدابرداری و میکروفن به‌دلیل عدم آکوستیک مناسب سالن، غالب این اجرا صدای ساز پیانو به مراتب بیشتر از ویولن شنیده می‌شد.


دوئت راک زهی از اتریش: همنوازی ماکیاس بارتولومی و کلمنز بیتمن در تالار رودکی برگزار شد. این کنسرت که در روز آخر جشنواره برگزار شد به اندازه کنسرت دیگر گروه‌های خارجی مورد استقبال قرار نگرفت اما با این وجود سالن رودکی با تعداد تماشاگرانی که در آن حاضر بودند به گرمی گروه را تشویق کردند. ماکیاس بارتولومی نوازنده مشهور ویولنسل از کشور اتریش است. او عضو ارکستر بین‌المللی موسسه‌ «آترگا» در سال‌های 2002 تا 2004 و همچنین عضو ارکستر وین، اپرای دولتی و فیلارمونیک وین، ارکستر مجلسی اروپا و ارکستر مجلسی مالِر بوده و تاکنون جوایز ارزنده‌ای نظیر مقام نخست رقابت «پریما لا موزیک» را به دست آورده است. کلمنز بیتمن نوازنده ویولن و ماندولین، متولد گراتس اتریش است. او در دانشگاه موسیقی و هنر «گراتس» در رشته نوازندگی ویولن کلاسیک و در مرکز موسیقی لاکوود دیدیر پاریس در رشته ویولن تحصیل کرده است. بیتمن تاکنون اجراهای بسیاری در سراسر جهان داشته است. کلمنز بیتمن در این دوئت، ویولن و ماندولین نواخت و از توانایی آهنگسازی خود بهره ‌برد.


«کمانه» از پرتغال: «کمانه» خواننده موسیقی پرتغال شامگاه ۲۶ بهمن ۱۳۹۴ با اجرای قطعه‌هایی از موسیقی «فادو» در تالار وحدت روی صحنه رفت. «جوزه مانوئل نتو» نوازنده گیتار، «کارلوس مانوئل» نوازنده گیتار آکوستیک و «پائولو پاز» نوازنده‌ کنترباس در این اجرا «کمانه» را همراهی کردند. موسیقیی«فادو» که روزگاری در قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌ها اجرا می‌شد، امروزه به سالن‌های کنسرت راه یافته و علاوه‌بر مردم پرتغال، مخاطبان بسیاری در سراسر دنیا دارد. لحن غمگین «فادو» که با اشعار محزون همراه می‌شود، از ویژگی‌های اصلی این نوع موسیقی است، اما امروزه قطعات شادتری با اشعار متنوع در قالب فادو اجرا می‌شوند. اجرای موسیقی «فادو» هم از سوی مخاطبان ایران چندان مورد استقبال قرار نگرفت و هنگام اجرای گروه پرتغالی، صندلی‌های خالیِ بسیاری در تالار وحدت دیده می‌شد. سفیر پرتغال، نروژ و لهستان از مهمانان ویژه این اجرا بودند. از نکات مهم دیگر در اجرای شب گذشته کنسرت موسیقی «فادو»، به روی صحنه نرفتنِ نوازنده جوان ایرانی بود که قرار بود پیش از اجرای گروه پرتغالی، به تکنوازی بپردازد.


انزاوا فاواتا از ایتالیا: این نوازنده ایتالیایی که به خاطر سبک کاری‌اش بسیار مورد توجه قرار دارد در ابتدا سکوت کرد تا نوازنده ویولن و پیانو کار را آغاز کنند. آنها در حال ارائه نواهایی بودند که رنگ و بوی آشنایی برای مخاطب ایرانی داشتند. در ادامه «فاواتا» هم شروع به نواختن کرد. شایسته‌پور نوازنده ویولن در ادامه‌، جملات ادا شده توسط فاواتا را تکرار می‌کرد. کار در این بخش رنگ و بوی بداهه در معنای اصیل کلمه را به خود گرفته بود، با این توضیح که به نظر می‌رسید حتی سه نوازنده هم نمی‌دانند چند لحظه بعد دقیقا چه اتفاقی خواهد افتاد. در ادامه ادای جملات آزاد و رهاتر شد و در پایان حرکت دست فاواتا به سمت نوازنده ویولن باعث شد مردم او را مورد تشویق قرار دهند. پس از پایان برنامه فاواتا، تشویق‌ها از او و گروهش آنقدر ادامه پیدا کرد که او گفت: «این یعنی برویم سراغ قطعه بعدی؟ باشد. قطعه بعدی که می‌نوازیم برای عاشقان وحشتناک است و در مورد وحشت‌های عشق است.»


کارشناسان خارجی شگفت‌زده شدند

مدیران فستیوال‌های خارجی که در طول جشنواره موسیقی فجر به ایران آمده‌اند و قرار بود علاوه‌بر بازدید از اجراهای رسمی جشنواره شاهد اجرای چند استعداد در موزه موسیقی هم باشند در نشستی با خبرنگاران توضیحاتی در این‌باره ارائه دادند. ارنت آبرت مدیر موزه قوم‌نگاری ژنو از کشور سوئیس، ژوزف آیچینگر مدیر هنری جشنواره ان‌او‌ای از کشور اتریش، ژوهم والکتبرگ مدیر برنامه جشنواره‌های کشور هلند و آیلار رزا مدیر برگزاری فستیوال‌های موسیقی سنتی پاکستان مهمانان خارجی سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر هستند که در تهران حضور پیدا کرده‌اند.

ژوزف آیچینگر مدیر هنری جشنواره ان‌او‌ای از کشور اتریش درباره انگیزه حضور خود در ایران اظهار کرد: ارزیابی من از اجراهای این جشنواره مثبت است. روزهایی را که در ایران سپری کردم توانستم اجراهای ویژه موزه موسیقی را ببینم و چند اجرای رسمی جشنواره را نیز دیدم. او ادامه داد: نوازندگان ایرانی حضور قدرتمندی روی صحنه داشتند و ارتباط خوبی با مخاطبان‌شان برقرار می‌کردند. من درباره اجراهای ویژه موزه موسیقی هم باید بگویم این اجراها از کیفیت خوبی برخوردار بودند و همین‌طور اجرای یک هنرمند نیشابوری به اسم حسن عبدی که بخش‌هایی از موسیقی تعزیه را برای ما اجرا کرد، بسیار لذت‌بخش بود. او با اشاره به اینکه بررسی‌هایی درباره گروه‌های ایرانی صورت داده است، افزود: قطعا پس از بازدیدهایی که از گروه‌های موسیقی ایرانی داشتم به این نتیجه رسیدم که می‌توانم تعدادی از آنها را به فستیوالی که خودم مدیر آن هستم دعوت کنم.

در بخش دیگری از این نشست که ۲۹ بهمن‌ماه در لابی هتل لاله برگزار شد ژوهم والکتبرگ مدیر برنامه جشنواره‌های کشور هلند نیز در سخنانی مطرح کرد: تماشاگران ایرانی برای من جالب بودند. آنها واکنش‌های جالبی به هنرمندان و اجراهای آنها نشان می‌دادند. ما هم قطعا برنامه‌ریزی‌هایی برای دعوت از هنرمندان ایرانی خواهیم داشت و من یک بسته از موسیقی ایران را طراحی می‌کنم که بتواند معرف خوبی برای موسیقی ایران باشد و سپس آن را به جشنواره‌ام معرفی کنم. وی افزود: موسیقی ایرانی این قابلیت را دارد که بتواند مخاطب خود را در دنیا پیدا کند. من هم تلاشم را می‌کنم مجموعه مناسبی از این موسیقی را طراحی و به کشورم در هلند معرفی کنم. آیلار رزا مدیر برگزاری فستیوال‌های موسیقی سنتی پاکستان نیز که امسال به همراه همکارانش در سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر حضور پیدا کرده بود، گفت: من با موسیقی ایرانی آشنایی دارم و هنگامی که از بخش موسیقی نواحی جشنواره دیدن کردم متوجه شدم که کشور من یعنی پاکستان با منطقه سیستان و بلوچستان در ایران دارای اشتراکات است. سپس ارنت آبرت در سخنانی مطرح کرد: از نظر من کیفیت این جشنواره قابل قبول است و ما هم به اینجا آمدیم تا جنبه‌های مختلف موسیقی ایرانی را گوش دهیم. در واقع در این جشنواره فرهنگ‌های مختلف می‌توانند با یکدیگر دیدار کنند و به نتیجه‌های خوبی برسند که در نهایت منجر به تعامل می‌شود.