نگاهی به تجربه کشور کانادا در روش‌های اخذ مالیات و تشویق به پس‌انداز
نظام مالیاتی در اقتصاد خانواده چه نقشی دارد؟
آیت تجلی اگرچه در کشور ما انواع روش‌ها و ابزارهای مختلف برای فرار مالیات و پرداخت نکردن مالیات صورت می‌گیرد؛ اما در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا، طراحی ابزارهای متنوع نظام مالیاتی راهی جهت تشویق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری شناخته شده است. به‌عنوان مثال ساکنان کانادا برای کارآمد کردن مالیات‌های پرداختی خود، سالانه مبالغ قابل توجهی به حساب‌های مختلف مالیاتی واریز می‌کنند تا در زمان بازنشستگی علاوه بر حقوق و مزایای بازنشستگی، از محل‌های مختلف منابع مالی خوبی را تامین کنند. ضمن آنکه وجود چنین حساب‌هایی مردم را با بازار سرمایه کشور کاملا آشنا کرده است و به همین دلیل انگیزه برای خرید ملک و مستغلات، طلا و ارز به‌عنوان سرمایه‌گذاری بسیار کاهش یافته است مگر در زمان بحران‌های اقتصادی.
آیت تجلی اگرچه در کشور ما انواع روش‌ها و ابزارهای مختلف برای فرار مالیات و پرداخت نکردن مالیات صورت می‌گیرد؛ اما در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا، طراحی ابزارهای متنوع نظام مالیاتی راهی جهت تشویق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری شناخته شده است. به‌عنوان مثال ساکنان کانادا برای کارآمد کردن مالیات‌های پرداختی خود، سالانه مبالغ قابل توجهی به حساب‌های مختلف مالیاتی واریز می‌کنند تا در زمان بازنشستگی علاوه بر حقوق و مزایای بازنشستگی، از محل‌های مختلف منابع مالی خوبی را تامین کنند. ضمن آنکه وجود چنین حساب‌هایی مردم را با بازار سرمایه کشور کاملا آشنا کرده است و به همین دلیل انگیزه برای خرید ملک و مستغلات، طلا و ارز به‌عنوان سرمایه‌گذاری بسیار کاهش یافته است مگر در زمان بحران‌های اقتصادی. در ادامه به بررسی یکی از شیوه‌های تشویق پس‌انداز و هدایت آن به سمت بازار سرمایه در یکی از موفق‌ترین سیستم‌های مالی دنیا، کانادا، پرداخته شده است.اولین مبحثی که دانشجویان اقتصاد با آن آشنا می‌شوند جریان دایره‌وار تولید- مصرف است. در ساده‌ترین شکل این مدل؛ خانوارها به‌عنوان مصرف‌کننده و تامین‌کننده نیروی کار و بنگاه‌ها به‌عنوان
تولید‌کننده محصولات و متقاضی نیروی کار هستند. در مراحل بعدی از این فلوچارت، نهادها و اجزای دیگری از جمله بازار مالی، دولت و تجارت خارجی نیز وارد می‌شوند تا آن را به واقعیت نزدیک‌تر کنند. بازار مالی وظیفه تجهیز منابع مالی و هدایت آن به سوی سرمایه‌گذاری را بر عهده دارد. دولت وظیفه تولید کالاها و خدمات عمومی و تنظیم بازارها را دارد. در این مدل ساده، پس‌انداز نقش اساسی در تولید دارد؛ چرا که بنگاه‌ها برای تولید نیاز به سرمایه دارند و این سرمایه عمدتا از محل پس‌اندازها تامین می‌شود. پس‌انداز‌کنندگان سه دسته هستند شامل دولت، بنگاه‌ها و خانوارها.
کشورهای توسعه یافته مکانیسم‌های مختلفی را به‌کار می‌گیرند که پس‌انداز خانوارها تا حد ممکن افزایش یابد و این پس‌اندازها به سمت بازار سرمایه هدایت شوند. تشویق و هدایت پس‌اندازها از چند منظر اهمیت دارد: تامین سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری و دستیابی به رشد اقتصادی بالا و در نتیجه افزایش رفاه جامعه، تامین منابع مالی و درآمدی برای خانوارها در دوران زندگی، سالمندان در دوران بازنشستگی و جوانان در دوران تحصیل، هدایت پس‌اندازها به بازار سرمایه و جلوگیری از ورود پس‌اندازها به بازارهای واسطه‌ای همانند طلا، مسکن و ارز بیش از ظرفیت مورد نیاز این بازارها برای رشد متوازن.
در صورت ورود پس‌اندازها به بازارهای واسطه‌ای بیش از ظرفیت، اقتصاد کشور با چالش مواجه می‌شود. این چالش‌ها عبارتند از: افزایش تورم از نوع فشار هزینه، افزایش تورم از نوع تورم فشار تقاضا به‌دلیل ایجاد تقاضای سوداگرانه در بازارهایی همچون مسکن، ارز و طلا. کاهش رشد اقتصادی و متعاقبا کاهش سرمایه‌گذاری.
مروری بر نظام مالیاتی کانادا
همان‌طور که می‌دانید کشور کانادا یکی از پیچیده‌ترین، پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین بازارهای مالی دنیا را دارد. در جریان بحران اقتصادی سال 2008، علیرغم درجه بالای باز بودن اقتصاد و مبادلات مالی و اقتصادی بسیار بالا با کشور همسایه، آمریکا، سیستم مالی کانادا با کمترین مشکل در قیاس با سایر کشورها مواجه شد. سیاست‌های بازار مالی این کشور با دقت و وسواس بسیار بالا تعیین می‌شوند و به همین دلیل یکی از باثبات‌ترین سیستم‌های مالی است.
یکی از مکانیسم‌هایی که در ابتدا به آن خواهیم پرداخت انواع حساب‌های ثبت شده در آژانس درآمد کانادا (CRA۱) یا همان نهاد مالیات‌ستانی کانادا و نقش این نهاد در تشویق خانوارها به پس‌انداز در بازارهای سرمایه است. در اهداف سیستم مالیاتی کانادا سه هدف اصلی عنوان شده است: تامین درآمد برای پروژه‌های عمومی و برنامه‌های اجتماعی، توزیع مجدد درآمدها و تشویق برخی فعالیت‌های اقتصادی نظیر پس‌انداز و عدم تشویق برخی دیگر نظیر مصرف بنزین و دخانیات. برای هدف سوم، سیستم مالیاتی کانادا تشویق‌های متعددی برای پس‌انداز‌کنندگان در بازارهای مالی در نظر گرفته است.
در نظام مالیاتی کانادا، هریک از ساکنان کشور موظف است سالانه تمامی درآمدهای خود را (به تفکیک نوع درآمد) به CRAاعلام کند. در فرم اعلام درآمدها که به فرم «بازگشت مالیات»2 موسوم است، مالیات دهنده، ضمن خوداظهاری تمامی درآمدها، هزینه‌ها و مبالغی که طبق قانون قابلیت کسر از درآمد قبل از مالیات را دارد نیز اعلام می‌کند. بخش عمده‌ای از این کسورات مربوط به تشویق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است. بخش‌های دیگری نیز به تشویق تحصیل (کسر هزینه‌های تحصیلی و کتاب و موارد مرتبط با ادامه تحصیل) و نگهداری بهتر از کودکان (هزینه‌های مهدکودک) اختصاص دارد. در پایان آژانس درآمد کانادا میزان مالیات را بر اساس فرم خوداظهاری موسوم به «بازگشت مالیات» محاسبه و با توجه به میزان مالیات پرداختی هر فرد طی سال (مالیات پرداختی توسط کارفرما از حقوق و …) میزان مالیاتی که دولت باید به فرد برگرداند را مسترد می‌کند و به حساب وی واریز می‌کند. به همین علت نام این فرم خود اظهاری فرم بازگشت مالیات است و اغلب شهر شهروندان برای باز پس گرفتن مالیات مازادی که پرداخت کرده‌اند، با انگیزه مثبت اقدام به تکمیل این فرم‌های خود اظهاری می‌کنند. سایر افراد که احتمالا بازگشت مالیاتی ندارند یا حتی بازگشت مالیات منفی دارند (یعنی باید مبلغی هم بپردازند برای مالیات‌هایی که پرداخت نکرده‌اند) اقدام به تکمیل فرم‌ها می‌کنند چراکه از یکسو این کار یک وظیفه قانونی است، از سوی دیگر موارد نیاز به فرم «بازگشت مالیات» در جامعه به قدری زیاد است که کمتر کسی می‌تواند بدون فرم «بازگشت مالیات» به راحتی سایر امور خود را سپری کند. موضوع کارآمدی مکانسیم‌های خود اظهاری بحثی است که در این مقاله نمی‌گنجد و خود از مباحث جالبی است که می‌تواند برای الگوبرداری مورد مطالعه قرار گیرد.
نرخ مالیات بر درآمد در کانادا به‌صورت پلکانی است به گونه‌ای که با افزایش درآمد نرخ مالیات بر درآمد نیز افزایش می‌یابد. نرخ اعمال شده بر آخرین دلار کسب شده توسط هر فرد بر اساس طبقه درآمدی وی را نرخ نهایی (حاشیه‌ای) مالیات۳ می‌نامند. کلیه درآمدهای اشخاص از یک کف بالا شامل درآمدهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و سپرده بانک‌ها مشمول مالیات است. به عبارت دیگر درآمدهای سود سهام توزیع شده، بهره سپرده‌های بانکی، بهره اوراق قرضه، افزایش ارزش قیمت دارایی‌های مالی و مستغلات مشمول مالیات خواهند بود.
ابزارهای مالیاتی تشویق سرمایه‌گذاری
۱.برنامه پس‌انداز بازنشستگی ثبت شده۴ (RRSP)
این برنامه شامل یک حساب ثبت شده نزد CRA است که شهروندان و ساکنان کانادا می‌توانند بخشی از درآمد خود را در این حساب واریز کنند. این بخش از درآمد که به حساب RRSP واریز می‌شود از مجموع درآمدهای قابل مالیات فرد کسر می‌شود. همچنین درآمدهای حاصله از این حساب تا قبل از زمان برداشت مشمول هیچگونه مالیاتی نمی‌شود. به این ترتیب فرد از یک سو بخشی از درآمد خود را بدون پرداخت مالیات وارد یک حساب سرمایه‌گذاری برای دوران بازنشستگی کرده و مالیات این قسمت از درآمد را در زمان بازنشستگی که احتمالا نرخ نهایی مالیات فرد کمتر است، پرداخت خواهد کرد. از سوی دیگر با واریز بخشی از درآمد به این حساب امکان دارد درآمد فرد به طبقه مالیاتی پایین تر منتقل و نرخ نهایی مالیات وی کمتر شود. مهم‌تر از همه آنکه درآمدهای حاصله از این حساب تا قبل از برداشت مشمول مالیات نمی‌شود و بنابراین نرخ رشد ثروت در این حساب بسیار بالاتر از سایر حساب‌های سرمایه‌گذاری است که درآمدهای حاصله مشمول مالیات می‌شود. صاحب حساب RRSP می‌تواند در هر زمان از این حساب برداشت کند. لیکن در زمان برداشت باید مالیات آن را بپردازد. مبلغ برداشتی در هر سال به درآمد همان سال اضافه می‌شود و با نرخ نهایی مالیات آن سال مشمول مالیات می‌شود. بنابراین افراد در زمانی که درآمدهای بالا دارند در این حساب بیشتر واریز می‌کنند و می‌توانند در زمانی که درآمد کمتری دارند از آن برداشت کنند. در این‌صورت نرخ موثر مالیات آنها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر هر درآمدی که به سرمایه‌گذاری‌های RRSP تعلق گیرد تا قبل از برداشت از حساب مشمول مالیات نخواهد شد. حداکثر میزانی که هر فرد می‌تواند در سال به حساب RRSP واریز کند معادل 18 درصد درآمد سال گذشته است. هر فرد می‌تواند یک حساب RRSP نزد بانک‌ها، موسسات مالی و کارگزاران بازار سهام افتتاح کند. موارد مجاز برای سرمایه‌گذاری در حساب RRSP عبارتند از: حساب سپرده نزد موسسات مالی کانادایی، اوراق قرضه پس‌انداز کانادا، اوراق قرضه شرکتی، اوراق خزانه، گواهی سپرده سرمایه‌گذاری تضمین شده (GIC) و سپرده‌های مدت دار
اوراق قرضه دولت کانادا (فدرال یا محلی و یا شرکت‌های دولتی)
اوراق قرضه سایر دولت‌های خارجی به شرطی که دارای رتبه‌بندی «درجه سرمایه‌گذاری»5 توسط شرکت‌های رتبه‌بندی باشد
اوراق قرضه رهنی کانادایی
اوراق قرضه موسسات خارجی با «درجه سرمایه‌گذاری»
اوراق سهام درج شده در بازار سهام کانادا
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
سهام درج شده در برخی از بازارهای سهام دنیا
سهام بانک‌های تعاونی (Credit Union)
سهام برخی از شرکت‌های تجاری کوچک
شمش طلا و نقره
انواع اوراق اختیار معامله در بازار سهام کانادا
بیمه‌های مقرری(annuity) سالانه با طول دوره کمتر از 15 سال
با تشویق افراد به سرمایه‌گذاری در RRSP علاوه بر تامین آینده افراد در زمان بازنشستگی، بازار سرمایه کانادا نیز توسعه می‌یابد و منابع قابل دسترس برای سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد. این خود یکی از دلایل پایین بودن نرخ بهره در این کشور است؛ چراکه حجم عرضه سرمایه‌گذاری بالاست.
2. برنامه تعویق مالیاتی از طریق مشارکت در سود6 (DPSP)
این برنامه یک حساب ثبت شده است که بر اساس آن کارفرمایان می‌توانند بخشی از سود خود را به نفع آینده برخی از کارکنان خود (همانند مدیران ارشد) کنار بگذارند و در بازار سرمایه کشور سرمایه‌گذاری کنند. مبالغ واریزی به این حساب از درآمد قابل مالیات کسر و سود حاصله نیز مشمول مالیات نخواهد شد مگر در هنگام برداشت از حساب. میزان واریزی به این حساب توسط کارفرما تا حداکثر ۱۸درصد درآمد سال گذشته یک کارمند است. لازم به ذکر است که میزان واریزی کارفرما به این حساب از محل حساب RRSPفرد کسر خواهد شد. به عبارت دیگر مجموع مشارکت در RRSP و DPSP نباید بیش از ۱۸درصد درآمد سال گذشته یک فرد باشد. موارد مجاز سرمایه‌گذاری در این حساب همانند RRSP است.
3. برنامه پس‌انداز تحصیلی ثبت شده7 (RESP)
RESP یکی از ابزارهای بسیار جذاب برای والدین، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و سایر افراد برای تامین مالی تحصیلات دانشگاهی یک کودک است.
کارکرد این حساب به این گونه است که مشترک (بازکننده حساب)، می‌تواند مبالغی را به‌صورت ادواری (هفتگی، ماهانه، سالانه یا غیر‌منظم) به حساب RESP برای ذی‌نفع یا ذی‌نفع‌های زیر 18 سال واریز کند. سقف مشارکت برای هر ذی‌نفع حداکثر 50000 دلار است. سپس دولت فدرال مبلغ 20درصد به 2500 دلار اول در سال می‌افزاید. به عبارت دیگر در صورت مشارکت حداقل 2500 دلار توسط صاحب حساب برای یک ذی‌نفع، دولت مبلغ 500 دلار به آن حساب واریز خواهد کرد. در صورتی که درآمد خانوار از یک سطح مبلغ کمتر باشد، دولت هر سال به جای 20درصد، 40درصد مبلغ مشارکت صاحب حساب به حساب مذکور می‌افزاید. برای درآمدهای مابین دو سطح درآمدی که هر سال توسط CRA اعلام می‌شود، میزان مشارکت دولت 30درصد خواهد بود.در مجموع دولت کانادا حداکثر 7200 دلار به حساب هر ذی‌نفع پرداخت خواهد کرد. همچنین به منظور ترغیب خانوارها به افتتاح RESP، دولت مبلغ 500دلار به حساب کودکانی که بعد از ژانویه 2004 برای آنها حساب باز شده است واریز می‌کند. همچنین سالانه 100 دلار حداکثر به مدت 15 سال نیز از محل دیگری به حساب واریز خواهد کرد. مجموع 2000 دلار. مبالغ واریزی به حساب RESP توسط صاحب حساب از درآمدهای بعد از مالیات است؛ اما هر گونه منافع حاصله از سرمایه‌گذاری وجوه RESP مشمول مالیات نخواهد شد تا زمان برداشت توسط ذی‌نفع. در هنگام برداشت از حساب RESP توسط ذی‌نفع (در زمان دانشجویی)، مبالغ برداشتی با نرخ حاشیه‌ای مالیات دانشجو که کمترین نرخ خواهد بود مشمول مالیات می‌شود. قسمتی از وجوه که توسط صاحب حساب واریز شده است (اصل پرداختی) مشمول مالیات نخواهد شد. ذی‌نفع می‌تواند از این حساب برای مخارج تحصیل دانشگاهی از جمله کتاب، شهریه و سایر مخارج مرتبط استفاده کند.
۴. حساب‌های پس‌انداز معاف از مالیات ۸(TFSA)
حساب‌های پس‌انداز معاف از مالیات یکی از ابزارهای تشویقی برای سرمایه‌گذاری بدون پرداخت مالیات بر عایدات حاصله است. سایر حساب‌های ثبت شده نظیر RRSP و DPSP ابزارهای تعویق مالیاتی هستند، حال آنکه، TFSA حسابی معاف از مالیات است. در حساب‌های RRSP و DPSP فرد مالیات بر درآمدهای حاصله را در زمان برداشت از حساب پرداخت می‌کند؛ حال آنکه در این حساب فرد هنگام برداشت از حساب مالیاتی نخواهد پرداخت و عواید حاصله از این حساب هر میزان که باشد معاف از مالیات است.
واجدان شرایط این حساب عبارتند از: تمام افراد بالای ۱۸ سال مقیم یا شهروند کانادا. مطابق این حساب، افراد بالای ۱۸ سال می‌توانند مبلغ ۵۵۰۰ دلار در سال۹ در حسابی سرمایه‌گذاری کنند. هر گونه درآمد از محل این حساب معاف از مالیات است؛ در صورتی که افراد از این حساب برداشت کنند مجددا می‌توانند به میزان برداشت از این حساب به آن حساب واریز کنند.
پاورقی
1- Canada Revenue Agency
۲- Tax Return
3- Marginal Tax Rate
۴- Registered Retirement Saving Plan
5- Investment Grade
۶- Deferred Profit Sharing Plan
7- Registered Education Saving Plan
۸- Tax-Free Saving Accounts
9- این رقم توسط آژانس درآمد کانادا تغییر می‌یابد. از سال 2009 تا 2012 این رقم 5000 دلار بوده که در سال 2013 به 5500 دلار افزایش یافته است.
کشورهای توسعه یافته مکانیسم‌های مختلفی را به‌کار می‌گیرند که پس‌انداز خانوارها تا حد ممکن افزایش یابد و این پس‌اندازها به سمت بازار سرمایه هدایت شوند. تشویق و هدایت پس‌اندازها از چند منظر اهمیت دارد: تامین سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری و دستیابی به رشد اقتصادی بالا و در نتیجه افزایش رفاه جامعه، تامین منابع مالی و درآمدی برای خانوارها در دوران زندگی، سالمندان در دوران بازنشستگی و جوانان در دوران تحصیل، هدایت پس‌اندازها به بازار سرمایه و جلوگیری از ورود پس‌اندازها به بازارهای واسطه‌ای همانند طلا، مسکن و ارز بیش از ظرفیت مورد نیاز این بازارها برای رشد متوازن.
در صورت ورود پس‌اندازها به بازارهای واسطه‌ای بیش از ظرفیت، اقتصاد کشور با چالش مواجه می‌شود. این چالش‌ها عبارتند از: افزایش تورم از نوع فشار هزینه، افزایش تورم از نوع تورم فشار تقاضا به‌دلیل ایجاد تقاضای سوداگرانه در بازارهایی همچون مسکن، ارز و طلا. کاهش رشد اقتصادی و متعاقبا کاهش سرمایه‌گذاری.
مروری بر نظام مالیاتی کانادا
همان‌طور که می‌دانید کشور کانادا یکی از پیچیده‌ترین، پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین بازارهای مالی دنیا را دارد. در جریان بحران اقتصادی سال 2008، علیرغم درجه بالای باز بودن اقتصاد و مبادلات مالی و اقتصادی بسیار بالا با کشور همسایه، آمریکا، سیستم مالی کانادا با کمترین مشکل در قیاس با سایر کشورها مواجه شد. سیاست‌های بازار مالی این کشور با دقت و وسواس بسیار بالا تعیین می‌شوند و به همین دلیل یکی از باثبات‌ترین سیستم‌های مالی است.
یکی از مکانیسم‌هایی که در ابتدا به آن خواهیم پرداخت انواع حساب‌های ثبت شده در آژانس درآمد کانادا (CRA۱) یا همان نهاد مالیات‌ستانی کانادا و نقش این نهاد در تشویق خانوارها به پس‌انداز در بازارهای سرمایه است. در اهداف سیستم مالیاتی کانادا سه هدف اصلی عنوان شده است: تامین درآمد برای پروژه‌های عمومی و برنامه‌های اجتماعی، توزیع مجدد درآمدها و تشویق برخی فعالیت‌های اقتصادی نظیر پس‌انداز و عدم تشویق برخی دیگر نظیر مصرف بنزین و دخانیات. برای هدف سوم، سیستم مالیاتی کانادا تشویق‌های متعددی برای پس‌انداز‌کنندگان در بازارهای مالی در نظر گرفته است.
در نظام مالیاتی کانادا، هریک از ساکنان کشور موظف است سالانه تمامی درآمدهای خود را (به تفکیک نوع درآمد) به CRAاعلام کند. در فرم اعلام درآمدها که به فرم «بازگشت مالیات»2 موسوم است، مالیات دهنده، ضمن خوداظهاری تمامی درآمدها، هزینه‌ها و مبالغی که طبق قانون قابلیت کسر از درآمد قبل از مالیات را دارد نیز اعلام می‌کند. بخش عمده‌ای از این کسورات مربوط به تشویق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است. بخش‌های دیگری نیز به تشویق تحصیل (کسر هزینه‌های تحصیلی و کتاب و موارد مرتبط با ادامه تحصیل) و نگهداری بهتر از کودکان (هزینه‌های مهدکودک) اختصاص دارد. در پایان آژانس درآمد کانادا میزان مالیات را بر اساس فرم خوداظهاری موسوم به «بازگشت مالیات» محاسبه و با توجه به میزان مالیات پرداختی هر فرد طی سال (مالیات پرداختی توسط کارفرما از حقوق و …) میزان مالیاتی که دولت باید به فرد برگرداند را مسترد می‌کند و به حساب وی واریز می‌کند. به همین علت نام این فرم خود اظهاری فرم بازگشت مالیات است و اغلب شهر شهروندان برای باز پس گرفتن مالیات مازادی که پرداخت کرده‌اند، با انگیزه مثبت اقدام به تکمیل این فرم‌های خود اظهاری می‌کنند. سایر افراد که احتمالا بازگشت مالیاتی ندارند یا حتی بازگشت مالیات منفی دارند (یعنی باید مبلغی هم بپردازند برای مالیات‌هایی که پرداخت نکرده‌اند) اقدام به تکمیل فرم‌ها می‌کنند چراکه از یکسو این کار یک وظیفه قانونی است، از سوی دیگر موارد نیاز به فرم «بازگشت مالیات» در جامعه به قدری زیاد است که کمتر کسی می‌تواند بدون فرم «بازگشت مالیات» به راحتی سایر امور خود را سپری کند. موضوع کارآمدی مکانسیم‌های خود اظهاری بحثی است که در این مقاله نمی‌گنجد و خود از مباحث جالبی است که می‌تواند برای الگوبرداری مورد مطالعه قرار گیرد.
نرخ مالیات بر درآمد در کانادا به‌صورت پلکانی است به گونه‌ای که با افزایش درآمد نرخ مالیات بر درآمد نیز افزایش می‌یابد. نرخ اعمال شده بر آخرین دلار کسب شده توسط هر فرد بر اساس طبقه درآمدی وی را نرخ نهایی (حاشیه‌ای) مالیات۳ می‌نامند. کلیه درآمدهای اشخاص از یک کف بالا شامل درآمدهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و سپرده بانک‌ها مشمول مالیات است. به عبارت دیگر درآمدهای سود سهام توزیع شده، بهره سپرده‌های بانکی، بهره اوراق قرضه، افزایش ارزش قیمت دارایی‌های مالی و مستغلات مشمول مالیات خواهند بود.
ابزارهای مالیاتی تشویق سرمایه‌گذاری
۱.برنامه پس‌انداز بازنشستگی ثبت شده۴ (RRSP)
این برنامه شامل یک حساب ثبت شده نزد CRA است که شهروندان و ساکنان کانادا می‌توانند بخشی از درآمد خود را در این حساب واریز کنند. این بخش از درآمد که به حساب RRSP واریز می‌شود از مجموع درآمدهای قابل مالیات فرد کسر می‌شود. همچنین درآمدهای حاصله از این حساب تا قبل از زمان برداشت مشمول هیچگونه مالیاتی نمی‌شود. به این ترتیب فرد از یک سو بخشی از درآمد خود را بدون پرداخت مالیات وارد یک حساب سرمایه‌گذاری برای دوران بازنشستگی کرده و مالیات این قسمت از درآمد را در زمان بازنشستگی که احتمالا نرخ نهایی مالیات فرد کمتر است، پرداخت خواهد کرد. از سوی دیگر با واریز بخشی از درآمد به این حساب امکان دارد درآمد فرد به طبقه مالیاتی پایین تر منتقل و نرخ نهایی مالیات وی کمتر شود. مهم‌تر از همه آنکه درآمدهای حاصله از این حساب تا قبل از برداشت مشمول مالیات نمی‌شود و بنابراین نرخ رشد ثروت در این حساب بسیار بالاتر از سایر حساب‌های سرمایه‌گذاری است که درآمدهای حاصله مشمول مالیات می‌شود. صاحب حساب RRSP می‌تواند در هر زمان از این حساب برداشت کند. لیکن در زمان برداشت باید مالیات آن را بپردازد. مبلغ برداشتی در هر سال به درآمد همان سال اضافه می‌شود و با نرخ نهایی مالیات آن سال مشمول مالیات می‌شود. بنابراین افراد در زمانی که درآمدهای بالا دارند در این حساب بیشتر واریز می‌کنند و می‌توانند در زمانی که درآمد کمتری دارند از آن برداشت کنند. در این‌صورت نرخ موثر مالیات آنها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر هر درآمدی که به سرمایه‌گذاری‌های RRSP تعلق گیرد تا قبل از برداشت از حساب مشمول مالیات نخواهد شد. حداکثر میزانی که هر فرد می‌تواند در سال به حساب RRSP واریز کند معادل 18 درصد درآمد سال گذشته است. هر فرد می‌تواند یک حساب RRSP نزد بانک‌ها، موسسات مالی و کارگزاران بازار سهام افتتاح کند. موارد مجاز برای سرمایه‌گذاری در حساب RRSP عبارتند از: حساب سپرده نزد موسسات مالی کانادایی، اوراق قرضه پس‌انداز کانادا، اوراق قرضه شرکتی، اوراق خزانه، گواهی سپرده سرمایه‌گذاری تضمین شده (GIC) و سپرده‌های مدت دار
اوراق قرضه دولت کانادا (فدرال یا محلی و یا شرکت‌های دولتی)
اوراق قرضه سایر دولت‌های خارجی به شرطی که دارای رتبه‌بندی «درجه سرمایه‌گذاری»5 توسط شرکت‌های رتبه‌بندی باشد
اوراق قرضه رهنی کانادایی
اوراق قرضه موسسات خارجی با «درجه سرمایه‌گذاری»
اوراق سهام درج شده در بازار سهام کانادا
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
سهام درج شده در برخی از بازارهای سهام دنیا
سهام بانک‌های تعاونی (Credit Union)
سهام برخی از شرکت‌های تجاری کوچک
شمش طلا و نقره
انواع اوراق اختیار معامله در بازار سهام کانادا
بیمه‌های مقرری(annuity) سالانه با طول دوره کمتر از 15 سال
با تشویق افراد به سرمایه‌گذاری در RRSP علاوه بر تامین آینده افراد در زمان بازنشستگی، بازار سرمایه کانادا نیز توسعه می‌یابد و منابع قابل دسترس برای سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد. این خود یکی از دلایل پایین بودن نرخ بهره در این کشور است؛ چراکه حجم عرضه سرمایه‌گذاری بالاست.
2. برنامه تعویق مالیاتی از طریق مشارکت در سود6 (DPSP)
این برنامه یک حساب ثبت شده است که بر اساس آن کارفرمایان می‌توانند بخشی از سود خود را به نفع آینده برخی از کارکنان خود (همانند مدیران ارشد) کنار بگذارند و در بازار سرمایه کشور سرمایه‌گذاری کنند. مبالغ واریزی به این حساب از درآمد قابل مالیات کسر و سود حاصله نیز مشمول مالیات نخواهد شد مگر در هنگام برداشت از حساب. میزان واریزی به این حساب توسط کارفرما تا حداکثر ۱۸درصد درآمد سال گذشته یک کارمند است. لازم به ذکر است که میزان واریزی کارفرما به این حساب از محل حساب RRSPفرد کسر خواهد شد. به عبارت دیگر مجموع مشارکت در RRSP و DPSP نباید بیش از ۱۸درصد درآمد سال گذشته یک فرد باشد. موارد مجاز سرمایه‌گذاری در این حساب همانند RRSP است.
3. برنامه پس‌انداز تحصیلی ثبت شده7 (RESP)
RESP یکی از ابزارهای بسیار جذاب برای والدین، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و سایر افراد برای تامین مالی تحصیلات دانشگاهی یک کودک است.
کارکرد این حساب به این گونه است که مشترک (بازکننده حساب)، می‌تواند مبالغی را به‌صورت ادواری (هفتگی، ماهانه، سالانه یا غیر‌منظم) به حساب RESP برای ذی‌نفع یا ذی‌نفع‌های زیر 18 سال واریز کند. سقف مشارکت برای هر ذی‌نفع حداکثر 50000 دلار است. سپس دولت فدرال مبلغ 20درصد به 2500 دلار اول در سال می‌افزاید. به عبارت دیگر در صورت مشارکت حداقل 2500 دلار توسط صاحب حساب برای یک ذی‌نفع، دولت مبلغ 500 دلار به آن حساب واریز خواهد کرد. در صورتی که درآمد خانوار از یک سطح مبلغ کمتر باشد، دولت هر سال به جای 20درصد، 40درصد مبلغ مشارکت صاحب حساب به حساب مذکور می‌افزاید. برای درآمدهای مابین دو سطح درآمدی که هر سال توسط CRA اعلام می‌شود، میزان مشارکت دولت 30درصد خواهد بود.در مجموع دولت کانادا حداکثر 7200 دلار به حساب هر ذی‌نفع پرداخت خواهد کرد. همچنین به منظور ترغیب خانوارها به افتتاح RESP، دولت مبلغ 500دلار به حساب کودکانی که بعد از ژانویه 2004 برای آنها حساب باز شده است واریز می‌کند. همچنین سالانه 100 دلار حداکثر به مدت 15 سال نیز از محل دیگری به حساب واریز خواهد کرد. مجموع 2000 دلار. مبالغ واریزی به حساب RESP توسط صاحب حساب از درآمدهای بعد از مالیات است؛ اما هر گونه منافع حاصله از سرمایه‌گذاری وجوه RESP مشمول مالیات نخواهد شد تا زمان برداشت توسط ذی‌نفع. در هنگام برداشت از حساب RESP توسط ذی‌نفع (در زمان دانشجویی)، مبالغ برداشتی با نرخ حاشیه‌ای مالیات دانشجو که کمترین نرخ خواهد بود مشمول مالیات می‌شود. قسمتی از وجوه که توسط صاحب حساب واریز شده است (اصل پرداختی) مشمول مالیات نخواهد شد. ذی‌نفع می‌تواند از این حساب برای مخارج تحصیل دانشگاهی از جمله کتاب، شهریه و سایر مخارج مرتبط استفاده کند.
۴. حساب‌های پس‌انداز معاف از مالیات ۸(TFSA)
حساب‌های پس‌انداز معاف از مالیات یکی از ابزارهای تشویقی برای سرمایه‌گذاری بدون پرداخت مالیات بر عایدات حاصله است. سایر حساب‌های ثبت شده نظیر RRSP و DPSP ابزارهای تعویق مالیاتی هستند، حال آنکه، TFSA حسابی معاف از مالیات است. در حساب‌های RRSP و DPSP فرد مالیات بر درآمدهای حاصله را در زمان برداشت از حساب پرداخت می‌کند؛ حال آنکه در این حساب فرد هنگام برداشت از حساب مالیاتی نخواهد پرداخت و عواید حاصله از این حساب هر میزان که باشد معاف از مالیات است.
واجدان شرایط این حساب عبارتند از: تمام افراد بالای ۱۸ سال مقیم یا شهروند کانادا. مطابق این حساب، افراد بالای ۱۸ سال می‌توانند مبلغ ۵۵۰۰ دلار در سال۹ در حسابی سرمایه‌گذاری کنند. هر گونه درآمد از محل این حساب معاف از مالیات است؛ در صورتی که افراد از این حساب برداشت کنند مجددا می‌توانند به میزان برداشت از این حساب به آن حساب واریز کنند.
پاورقی
1- Canada Revenue Agency
۲- Tax Return
3- Marginal Tax Rate
۴- Registered Retirement Saving Plan
5- Investment Grade
۶- Deferred Profit Sharing Plan
7- Registered Education Saving Plan
۸- Tax-Free Saving Accounts
9- این رقم توسط آژانس درآمد کانادا تغییر می‌یابد. از سال 2009 تا 2012 این رقم 5000 دلار بوده که در سال 2013 به 5500 دلار افزایش یافته است.
ارسال نظر