عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»:
ساز ازدواج،با یک بنر تبلیغاتی کوک نمی‌شود
طبق آمار هم‌اکنون ۱۱ میلیون جوان در کشور در آستانه ازدواج قرار دارند. سن ازدواج دختران در کلانشهرهای کشور به ۳۰ سال رسیده و براساس آمار، ازدواج در سال گذشته با رشد منفی ۵/ ۶ درصد روبه‌رو شده است. کارشناسان خانواده برای بالارفتن سن ازدواج عوامل مختلفی را دخیل می‌دانند. البته بقای جامعه در فرهنگ کشور ما با ازدواج انجام می‌گیرد اما روند افزایش سن ازدواج و تشکیل خانواده در کشورمان صعودی است و گویا قصد ندارد سیر نزولی را طی کند. محمداسماعیل سعیدی، یکی از نمایندگان مجلس و از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس است که به شدت مخالف افزایش سن ازدواج است و از اینکه سن ازدواج رو‌به افزایش است، ابراز نگرانی می‌کند.
طبق آمار هم‌اکنون 11 میلیون جوان در کشور در آستانه ازدواج قرار دارند. سن ازدواج دختران در کلانشهرهای کشور به 30 سال رسیده و براساس آمار، ازدواج در سال گذشته با رشد منفی 5/ 6 درصد روبه‌رو شده است. کارشناسان خانواده برای بالارفتن سن ازدواج عوامل مختلفی را دخیل می‌دانند. البته بقای جامعه در فرهنگ کشور ما با ازدواج انجام می‌گیرد اما روند افزایش سن ازدواج و تشکیل خانواده در کشورمان صعودی است و گویا قصد ندارد سیر نزولی را طی کند.محمداسماعیل سعیدی، یکی از نمایندگان مجلس و از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس است که به شدت مخالف افزایش سن ازدواج است و از اینکه سن ازدواج رو‌به افزایش است، ابراز نگرانی می‌کند. او در بخشی ازگفت‌وگوی مفصل خود با «دنیای اقتصاد» عنوان می‌کند که سیاست‌گذاری‌ها در بخش فرهنگی جامعه باید به گونه‌ای باشد که رشد متناسب فرد را در زمینه‌های عاطفی، جسمی، عقلی فراهم کند و باید فضایی ایجاد شود که تشویق‌کننده به ازدواج باشد نه اینکه فقط یک بنر تبلیغاتی زده شود چرا‌که ساز ازدواج تنها با یک بنر تبلیغاتی کوک نمی‌شود بلکه در کنار این کار باید فضاسازی آنقدر هوشمندانه باشد که جوانان در سنین پایین و حتی دبیرستان
را به خاطر درس خواندن از ازدواج بازنداریم.
در سال‌های گذشته سن ازدواج پایین بود، اما هم‌اکنون طبق آمارهایی که وجود دارد سن ازدواج دختران و پسران به ۳۰ سال رسیده، چرا ازدواج‌هایی که در سنین پایین انجام می‌شد، به این سن رسیده است؟
این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد و بدیهی است که شرایط گوناگونی دست به دست هم داده تا سن ازدواج در کشور افزایش پیدا کند. به‌طوری که اولویت‌های خانواده‌ها و حتی معیار دختران و پسرانی که در آستانه تشکیل خانواده هستند نیز تغییر کرده است. در واقع طی سال‌های گذشته تا امروز، اولویت نخست دختران جوان ادامه تحصیل و پس از آن یافتن کار است، بنابراین طی کردن این مراحل یعنی دست یافتن به تحصیلات عالیه و از سوی دیگر یافتن شغل مناسب و پس از آن تازه به فکر ازدواج افتادن سن ازدواج را به آستانه 30 سالگی می‌‌رساند.
از طرفی نبود شرایط ازدواج آسان نیز باعث شده تا شرایط مناسب در جامعه کنونی برای ازدواج و تمایل افراد به ازدواج از بین برود. بنابراین بررسی سن ازدواج جوانان ایرانی در چند دهه اخیر و عوامل دخیل در آن نشان می‌دهد سن ازدواج روندی صعودی را طی کرده است.
در حال حاضر باید شرایط به گونه‌ای باشد که یک جوان در سنین پس از بلوغ از نظر عقلی و عاطفی توانایی ازدواج و اداره خانواده جدید را داشته باشد ضمن اینکه امکانات مالی نیز باید برای او فراهم باشد اما هم‌اکنون یک جوان سال‌ها پس از بلوغ و ادامه تحصیل تازه به دنبال شغل یا تامین مسکن می‌رود و در چنین شرایطی، طولانی شدن و افزایش سن ازدواج را ایجاد می‌کند.
چه عواملی موجب بالارفتن سن ازدواج شده است؟
عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را می‌توان مهم ترین عواملی دانست که در بالارفتن سن ازدواج جوانان تاثیر‌گذار بوده است. نبود اشتغال، عدم تامین مسکن، بالا رفتن توقعات، مهریه‌‌های سنگین، پایین بودن سطح اشتغال و ناپایداری شغلی و عدم امنیت آن در روند صعودی این مساله نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین تحول الگوهای دختران و پسران در ادامه تحصیل و کسب شأن تحصیلی و شغلی در میان آنها و اینکه ازدواج را مانعی برای دستیابی به خواسته‌های خود می‌دانند و بی اعتمادی نسبت به جنس مخالف، وسواس بیش از اندازه در انتخاب همسر و فراهم بودن زمینه ارضای نامشروع نیز عوامل دیگری است که در بالارفتن سن ازدواج دخیل هستند.
اما اگر عامل اقتصاد را کنار بگذاریم، یکی از عواملی که باعث شده سن ازدواج بالا رود، مسائل فرهنگی است و تبعات بسیار بدی که عدم توجه به مسائل فرهنگی دارد رفته رفته باعث شده که جوانان تمایلی به ازدواج نداشته باشند و در سنینی که نیاز به ازدواج دارند ۱۸ تا ۳۰ سالگی است به فکر ازدواج نیستند.
از طرفی در حال حاضر حداقل بین 15 تا 20 میلیون نفر از مردم ما در زیر خط فقر زندگی می‌کنند و دریافتی آنها پایین است. در این شرایط چطور یک فرد می‌تواند با این گرانی و مشکلاتی که پیش رو دارد، ازدواج کند.
پیش نیاز رشد جمعیت کشور، ازدواج و فرزندآوری است اما در شرایطی که هم‌اکنون سن ازدواج بالارفته و آمار آن کاهش داشته، چه اقدامی باید برای حل این مساله در نظر گرفت؟
متاسفانه یکی از مشکلاتی که هم اکنون درگیر آن هستیم این است که جامعه ما از مرحله سنتی در حال گذر به یک جامعه مدرن است و در این بین با آسیب‌های جدی روبه‌رو است و از طرفی کارهای منظم و هماهنگی در سطح دستگاههای مسوول صورت نگرفته است. البته نمی‌توان گفت هیچ فرهنگسازی انجام نشده، اما دستگاههای مسوول باید کار علمی، هماهنگ و مبتنی بر آنچه در آمار و دیدگاه‌‌های علمی وجود دارد با رویکرد اسلامی- ایرانی انجام دهند و باید راجع به ازدواج فرهنگسازی و فعالیت جدی صورت گیرد.
دستگاههای مختلفی که نقش فرهنگسازی در جامعه را بر عهده دارند، نمی‌توانند وظایف خود را به درستی انجام دهند یعنی نمی‌توانند آموزش‌های لازم و فرهنگسازی لازم را برای جوانان و ازدواج آنها انجام دهند. در واقع ما در کشور دچار ضعف آموزش هستیم. در سال‌های گذشته بحث ازدواج آسان مطرح بود اما با تورم، گرانی مسکن، بیکاری و چشم و همچشمی‌هایی که وجود دارد این مساله محقق نشده است و امروز هزینه‌های جانبی برای ازدواج هر روز بیشتر می‌شود.
شما به نقش مهم آموزش در امر ازدواج اشاره کردید، ما در جامعه فعلی چقدر به این مساله پرداخته‌ایم؟
ما باید بتوانیم در آموزش‌هایی که داریم، ازدواج مناسب را در جامعه ترویج کنیم. باید آموزش‌ها به نحوی باشد که جوانان به ازدواج مناسب روی آورند و برنامه مدونی در زمینه ازدواج داشته باشیم. در واقع باید فضایی ایجاد شود که تشویق‌کننده به ازدواج باشد، نه اینکه فقط یک بنر تبلیغاتی زده شود، بلکه در کنار این کار باید فضاسازی آنقدر هوشمندانه باشد که جوانان در سنین پایین و حتی دبیرستانی را به خاطر درس خواندن از ازدواج بازنداریم، بلکه فضایی فراهم شود که ازدواج و درس در کنار هم باشد.
چه راهکارهایی را می‌توان برای کاهش سن ازدواج و خروج از بحرانی که جامعه گرفتار آن شده، ارائه کرد؟
راهکارهایی که می‌توان برای این موضوع در نظر گرفت طیف وسیعی را در‌بر‌می‌‌گیرد، فرهنگسازی برای ازدواج ساده، برپایی کلاس‌‌های آموزشی درباره ضرورت ازدواج برای فرد و نظام اخلاقی، فراهم شدن امکانات ضروری زندگی جوانان توسط نهادهای دولتی و حمایت‌های ویژه مالی از جوانان در آستانه ازدواج، قرارگیری متاهلان در اولویت برخی خدمات اجتماعی و شغلی را می‌توان بخشی از راهکارهای برون‌رفت از این چالش دانست.
البته نقش خانواده و دولت درباره ازدواج و ارتباط هماهنگ میان آنها، نکته مهمی است که در تشویق جوانان به ازدواج به‌موقع نقشی پر‌رنگ دارد. از طرفی تربیت و حمایت خانواده باید به گونه‌ای باشد که انگیزش‌‌های تشکیل خانواده برای جوان را فراهم کند. دولت هم باید به انگیزه جوانان پاسخ بدهد و بسترهای اجتماعی و اقتصادی را فراهم کند.
همچنین سیاست‌گذاری‌ها در بخش فرهنگی جامعه باید به گونه‌ای باشد که رشد متناسب فرد را در زمینه‌های عاطفی، جسمی و عقلی فراهم کند.
آیا مجلس برای حل مشکل افزایش سن ازدواج جوانان و ارائه تسهیلات به این بخش ورود کرده و اصلا قرار است چه اتفاق جدی در این زمینه صورت پذیرد؟
ما معتقد هستیم که یکی از عمده‌ترین مسائلی که موجب شد تا سن ازدواج بالا برود، هزینه‌های ازدواج است. ما در سال گذشته در کمیسیون اجتماعی مجلس طرحی را تصویب کردیم که طبق آن به دولت اجازه برداشت ۵۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی را دادیم تا این اعتبار در اختیار بانک‌های عامل قرار گیرد و وام‌های بدون بهره برای حل مشکل ازدواج جوانان ارائه شود تا بخشی از مشکلات جوانان حل شود.
خوشبختانه این طرح مورد تایید شورای نگهبان نیز قرار گرفت و قرار بود از سال گذشته اجرایی شود اما متاسفانه دموکراسی عریض و طویل حاکم در دولت مانع اجرای این طرح شده است و ما انتظار داشتیم که این موضوع برای حل مشکل ازدواج جوانان اجرا شود. اگر بخش قابل‌توجهی از تسهیلات بانک‌ها و امکانات دولت در اختیار امر ازدواج قرار گیرد، بخش عمده‌ای از مشکلات جوانان حل می‌شود.
در سال‌های گذشته سن ازدواج پایین بود، اما هم‌اکنون طبق آمارهایی که وجود دارد سن ازدواج دختران و پسران به ۳۰ سال رسیده، چرا ازدواج‌هایی که در سنین پایین انجام می‌شد، به این سن رسیده است؟
این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد و بدیهی است که شرایط گوناگونی دست به دست هم داده تا سن ازدواج در کشور افزایش پیدا کند. به‌طوری که اولویت‌های خانواده‌ها و حتی معیار دختران و پسرانی که در آستانه تشکیل خانواده هستند نیز تغییر کرده است. در واقع طی سال‌های گذشته تا امروز، اولویت نخست دختران جوان ادامه تحصیل و پس از آن یافتن کار است، بنابراین طی کردن این مراحل یعنی دست یافتن به تحصیلات عالیه و از سوی دیگر یافتن شغل مناسب و پس از آن تازه به فکر ازدواج افتادن سن ازدواج را به آستانه 30 سالگی می‌‌رساند.
از طرفی نبود شرایط ازدواج آسان نیز باعث شده تا شرایط مناسب در جامعه کنونی برای ازدواج و تمایل افراد به ازدواج از بین برود. بنابراین بررسی سن ازدواج جوانان ایرانی در چند دهه اخیر و عوامل دخیل در آن نشان می‌دهد سن ازدواج روندی صعودی را طی کرده است.
در حال حاضر باید شرایط به گونه‌ای باشد که یک جوان در سنین پس از بلوغ از نظر عقلی و عاطفی توانایی ازدواج و اداره خانواده جدید را داشته باشد ضمن اینکه امکانات مالی نیز باید برای او فراهم باشد اما هم‌اکنون یک جوان سال‌ها پس از بلوغ و ادامه تحصیل تازه به دنبال شغل یا تامین مسکن می‌رود و در چنین شرایطی، طولانی شدن و افزایش سن ازدواج را ایجاد می‌کند.
چه عواملی موجب بالارفتن سن ازدواج شده است؟
عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را می‌توان مهم ترین عواملی دانست که در بالارفتن سن ازدواج جوانان تاثیر‌گذار بوده است. نبود اشتغال، عدم تامین مسکن، بالا رفتن توقعات، مهریه‌‌های سنگین، پایین بودن سطح اشتغال و ناپایداری شغلی و عدم امنیت آن در روند صعودی این مساله نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین تحول الگوهای دختران و پسران در ادامه تحصیل و کسب شأن تحصیلی و شغلی در میان آنها و اینکه ازدواج را مانعی برای دستیابی به خواسته‌های خود می‌دانند و بی اعتمادی نسبت به جنس مخالف، وسواس بیش از اندازه در انتخاب همسر و فراهم بودن زمینه ارضای نامشروع نیز عوامل دیگری است که در بالارفتن سن ازدواج دخیل هستند.
اما اگر عامل اقتصاد را کنار بگذاریم، یکی از عواملی که باعث شده سن ازدواج بالا رود، مسائل فرهنگی است و تبعات بسیار بدی که عدم توجه به مسائل فرهنگی دارد رفته رفته باعث شده که جوانان تمایلی به ازدواج نداشته باشند و در سنینی که نیاز به ازدواج دارند ۱۸ تا ۳۰ سالگی است به فکر ازدواج نیستند.
از طرفی در حال حاضر حداقل بین 15 تا 20 میلیون نفر از مردم ما در زیر خط فقر زندگی می‌کنند و دریافتی آنها پایین است. در این شرایط چطور یک فرد می‌تواند با این گرانی و مشکلاتی که پیش رو دارد، ازدواج کند.
پیش نیاز رشد جمعیت کشور، ازدواج و فرزندآوری است اما در شرایطی که هم‌اکنون سن ازدواج بالارفته و آمار آن کاهش داشته، چه اقدامی باید برای حل این مساله در نظر گرفت؟
متاسفانه یکی از مشکلاتی که هم اکنون درگیر آن هستیم این است که جامعه ما از مرحله سنتی در حال گذر به یک جامعه مدرن است و در این بین با آسیب‌های جدی روبه‌رو است و از طرفی کارهای منظم و هماهنگی در سطح دستگاههای مسوول صورت نگرفته است. البته نمی‌توان گفت هیچ فرهنگسازی انجام نشده، اما دستگاههای مسوول باید کار علمی، هماهنگ و مبتنی بر آنچه در آمار و دیدگاه‌‌های علمی وجود دارد با رویکرد اسلامی- ایرانی انجام دهند و باید راجع به ازدواج فرهنگسازی و فعالیت جدی صورت گیرد.
دستگاههای مختلفی که نقش فرهنگسازی در جامعه را بر عهده دارند، نمی‌توانند وظایف خود را به درستی انجام دهند یعنی نمی‌توانند آموزش‌های لازم و فرهنگسازی لازم را برای جوانان و ازدواج آنها انجام دهند. در واقع ما در کشور دچار ضعف آموزش هستیم. در سال‌های گذشته بحث ازدواج آسان مطرح بود اما با تورم، گرانی مسکن، بیکاری و چشم و همچشمی‌هایی که وجود دارد این مساله محقق نشده است و امروز هزینه‌های جانبی برای ازدواج هر روز بیشتر می‌شود.
شما به نقش مهم آموزش در امر ازدواج اشاره کردید، ما در جامعه فعلی چقدر به این مساله پرداخته‌ایم؟
ما باید بتوانیم در آموزش‌هایی که داریم، ازدواج مناسب را در جامعه ترویج کنیم. باید آموزش‌ها به نحوی باشد که جوانان به ازدواج مناسب روی آورند و برنامه مدونی در زمینه ازدواج داشته باشیم. در واقع باید فضایی ایجاد شود که تشویق‌کننده به ازدواج باشد، نه اینکه فقط یک بنر تبلیغاتی زده شود، بلکه در کنار این کار باید فضاسازی آنقدر هوشمندانه باشد که جوانان در سنین پایین و حتی دبیرستانی را به خاطر درس خواندن از ازدواج بازنداریم، بلکه فضایی فراهم شود که ازدواج و درس در کنار هم باشد.
چه راهکارهایی را می‌توان برای کاهش سن ازدواج و خروج از بحرانی که جامعه گرفتار آن شده، ارائه کرد؟
راهکارهایی که می‌توان برای این موضوع در نظر گرفت طیف وسیعی را در‌بر‌می‌‌گیرد، فرهنگسازی برای ازدواج ساده، برپایی کلاس‌‌های آموزشی درباره ضرورت ازدواج برای فرد و نظام اخلاقی، فراهم شدن امکانات ضروری زندگی جوانان توسط نهادهای دولتی و حمایت‌های ویژه مالی از جوانان در آستانه ازدواج، قرارگیری متاهلان در اولویت برخی خدمات اجتماعی و شغلی را می‌توان بخشی از راهکارهای برون‌رفت از این چالش دانست.
البته نقش خانواده و دولت درباره ازدواج و ارتباط هماهنگ میان آنها، نکته مهمی است که در تشویق جوانان به ازدواج به‌موقع نقشی پر‌رنگ دارد. از طرفی تربیت و حمایت خانواده باید به گونه‌ای باشد که انگیزش‌‌های تشکیل خانواده برای جوان را فراهم کند. دولت هم باید به انگیزه جوانان پاسخ بدهد و بسترهای اجتماعی و اقتصادی را فراهم کند.
همچنین سیاست‌گذاری‌ها در بخش فرهنگی جامعه باید به گونه‌ای باشد که رشد متناسب فرد را در زمینه‌های عاطفی، جسمی و عقلی فراهم کند.
آیا مجلس برای حل مشکل افزایش سن ازدواج جوانان و ارائه تسهیلات به این بخش ورود کرده و اصلا قرار است چه اتفاق جدی در این زمینه صورت پذیرد؟
ما معتقد هستیم که یکی از عمده‌ترین مسائلی که موجب شد تا سن ازدواج بالا برود، هزینه‌های ازدواج است. ما در سال گذشته در کمیسیون اجتماعی مجلس طرحی را تصویب کردیم که طبق آن به دولت اجازه برداشت ۵۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی را دادیم تا این اعتبار در اختیار بانک‌های عامل قرار گیرد و وام‌های بدون بهره برای حل مشکل ازدواج جوانان ارائه شود تا بخشی از مشکلات جوانان حل شود.
خوشبختانه این طرح مورد تایید شورای نگهبان نیز قرار گرفت و قرار بود از سال گذشته اجرایی شود اما متاسفانه دموکراسی عریض و طویل حاکم در دولت مانع اجرای این طرح شده است و ما انتظار داشتیم که این موضوع برای حل مشکل ازدواج جوانان اجرا شود. اگر بخش قابل‌توجهی از تسهیلات بانک‌ها و امکانات دولت در اختیار امر ازدواج قرار گیرد، بخش عمده‌ای از مشکلات جوانان حل می‌شود.
ارسال نظر