تشخیص و درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات
دکترسیدمحمدعلی مدینه‌ای
جراح و متخصص اورولوژی
بزرگی خوش‌خیم پروستات شایع‌ترین تومور مردان است که در مردان بالای ۴۰ سال و مخصوصا بالای ۷۰-۶۰ ساله شیوع بالایی دارد.
احتمال ارثی بودن بیماری وجود دارد، ولی بیشتر با غدد جنسی مردانه و هورمون‌های آن مرتبط است. علائم انسدادی و تحریکی و عوارض ناشی از بیماری، باید در افراد میانسال مورد رصد قرار گیرد و بلافاصله به پزشک مربوطه مراجعه و پس از بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیک مربوطه، درمان لازم صورت گیرد. افراد بدون علامت نیز باید چک‌آپ شوند.
جراح و متخصص اورولوژی
بزرگی خوش‌خیم پروستات شایع‌ترین تومور مردان است که در مردان بالای ۴۰ سال و مخصوصا بالای ۷۰-۶۰ ساله شیوع بالایی دارد.
احتمال ارثی بودن بیماری وجود دارد، ولی بیشتر با غدد جنسی مردانه و هورمون‌های آن مرتبط است. علائم انسدادی و تحریکی و عوارض ناشی از بیماری، باید در افراد میانسال مورد رصد قرار گیرد و بلافاصله به پزشک مربوطه مراجعه و پس از بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیک مربوطه، درمان لازم صورت گیرد. افراد بدون علامت نیز باید چک‌آپ شوند.
دکترسیدمحمدعلی مدینه‌ای
جراح و متخصص اورولوژی
بزرگی خوش‌خیم پروستات شایع‌ترین تومور مردان است که در مردان بالای ۴۰ سال و مخصوصا بالای ۷۰-۶۰ ساله شیوع بالایی دارد.
احتمال ارثی بودن بیماری وجود دارد، ولی بیشتر با غدد جنسی مردانه و هورمون‌های آن مرتبط است. علائم انسدادی و تحریکی و عوارض ناشی از بیماری، باید در افراد میانسال مورد رصد قرار گیرد و بلافاصله به پزشک مربوطه مراجعه و پس از بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیک مربوطه، درمان لازم صورت گیرد. افراد بدون علامت نیز باید چک‌آپ شوند. از نظر درمان، موارد خفیف با صبر و انتظار و چک‌آپ مکرر و گهگاه درمان داروئی، موارد شدید با عمل جراحی و موارد متوسط با دارو یا روش‌های کمتر تهاجمی درمان می‌شوند.
شیوع: این بیماری، شایع‌ترین تومور خوش‌خیم مردان است و شیوع آن وابسته به سن می‌باشد. ۲۰ درصد مردان ۲۰ -۵۰ ساله و ۵۰ درصد مردان ۵۱ تا ۶۰ ساله و ۹۰ درصد مردان بالای ۸۰ سال به این بیماری مبتلا می‌شوند، ولی همه این افراد علامت دار نیستند. حدود ۲۵ درصد مردان ۵۵ ساله و ۵۰ درصد (نصف) مردان ۷۵ ساله علامت دار هستند.
سبب‌شناسی: شناخته شده نیست ولی ظاهرا چند عامله است.
توارث: بعضی مطالعات استعداد ژنتیکی به این بیماری را نشان داده است. نصف مردان عمل شده زیر ۶۰ سال ممکن است شکل ارثی بیماری را داشته باشند. منسوبین درجه اول مذکر این بیماران، چهار برابر افزایش خطر نسبی برای ابتلا به این بیماری را دارند.
نقش سلول‌های پروستات:پروستات حاوی سلول‌های پوششی غددی و نیز سلول‌های عضله صاف و فیبری است و بزرگی پروستات در اثر تکثیر یا افزایش تعداد سلول‌های فوق اتفاق می‌افتد. داروهای مختلف درمان بزرگی پروستات به یکی از این دو یا هر دو قسمت پروستات تاثیر میکند. مثلا اگر عمدتا سلول‌های غددی تکثیر یابند به داروهای هورمونی بهتر جواب می‌دهد یا اگر عمدتا سلول‌های عضله تحت‌تاثیر باشند و یا گیرنده‌های اعصاب این سلول‌ها متاثر شوند به داروهای مهارکننده اعصاب سمپاتیک بهتر پاسخ می‌دهند و در تکثیر سلول‌های فیبری (کلاژن) ممکن است به هیچ‌کدام از داروهای فوق پاسخ ندهند.
علل هورمونی: توسعه بزرگی پروستات نیازمند هورمون‌های بیضه موقع توسعه غده در زمان جنینی، بلوغ و افزایش سن است. افراد اخته شده پروستات‌شان کوچک است و علائم اداری‌شان بهبود می‌یابد. میزان هورمون استروژن و تستوسترون و دی هیدروتستوسترون و حساسیت گیرنده‌هایشان با حجم پروستات مرتبط است. علت بزرگی پروستات در سنین بالا می‌تواند افزایش سطح استروژن پیران باشد که گیرنده اندروژن را تحریک و پروستات را به تستوسترون حساس میکند.
اورولوژیست‌ها معمولا در افراد مسن ناتوان جنسی با علائم پروستات، تستوسترون و ناندرولون را توصیه نمی‌کنند زیرا ممکن است علائم پروستات را تشدید کند.
هیچ ارتباطی بین طبقه اجتماعی و اقتصادی فرد، دین و مذهب، فعالیت جنسی و بستن لوله منی (وازکتومی) با بزرگی پروستات وجود ندارد و ارتباط افزایش فشار خون، الکل، سیروز کبدی و سیگار با آن نامشخص است.
علت علائم ادراری در بزرگی پروستات
علائم انسدادی: انسداد مجرای پروستاتی سبب علائم انسدادی می‌شود. علل انسداد توسط پروستات بزرگ شده عبارتست از:
الف) انسداد مکانیکی - در اثر برجسته شدن پروستات به مجرا یا گردن مثانه و در نتیجه مقاومت در عبور ادرار در مجرا ایجاد می‌شود. با وجود این بعضی بیماران پروستاتی با علائم شدید، پروستات کوچک و فیبروتیک دارند و بعضی بیماران دیگر با وجود پروستات بسیار حجیم، علائم چندانی ندارند. بنابراین در معاینه مقعدی پروستات، اندازه آن ارتباط ضعیفی با علائم بیمار دارد.
ب) انسداد دینامیکی- در اثر خواص عصبی عضلات صاف و فیبر کلاژن پروستات می‌باشد که غنی از اعصابند و در اثر تحریک خودکار، مجرای پروستاتی منقبض می‌شود بنابراین داروهای مهارکننده اعصاب سمپاتیک (نوع آلفا) انسداد را کاهش می دهدو سبب بهبود علائم می‌شود.
علائم تحریکی مثانه: مثانه به افزایش مقاومت مجرا پاسخ می‌دهد و در نتیجه در اوایل ضخیم شدن سلول‌های عضلانی مثانه ایجاد و بعدها کیسه‌ای کوچک داخل مثانه و در نهایت دیورتیکول مثانه به‌وجود می‌آید. در مراحل نهایی و انسداد مزمن، جدار مثانه نازک و کاغذی می‌شود.
علائم انسدادی: درنگ در ادرار کردن، کاهش فورس و قطر ادرار ، احساس تخلیه ناکامل مثانه، زور زدن جهت ادرار، قطع و وصل ادرار، ادار قطره قطره و منقطع
علائم تحریکی: احساس فوریت در ادرار کردن، تکرر ادرار، تکرر ادرار شبانه
اقدامات تشخیصی: شامل معاینه عمومی، عصبی و معاینه انگشتی مقعدی پروستات است. در معاینه مقعدی اندازه، قوام و قرینگی و وجود گره در غده بررسی می‌شود. سپس پزشک آزمایش‌های ادرار و خون از نظر کارکرد کلیوی و آزمایش ویژه سرطان پروستات (PSA) را درخواست میکند. همچنین سونوگرافی کلیه‌ها و مثانه پر و خالی و پروستات در تشخیص کمک میکند. در بعضی بیماران سیستوسکوپی جهت تشخیص قطعی و نیز تعیین روش درمان کمک‌کننده است. سنجش باقیمانده ادرار نیز به تشخیص کمک میکند. در بعضی بیماران مخصوصا مشکوک به بیماری‌های عصبی مثانه مثل پارکینسون یا سکته مغزی و... که علائم پروستاتی وجود داشته باشد، گرفتن نوار مثانه کمک‌کننده است.
درمان: پس از ارزیابی‌های تشخیصی باید روش‌های مختلف درمانی را انتخاب کرد. در بیماران با علائم خفیف، سیاست صبر و انتظار و تغییر مختصر در سبک تغذیه و ادرار کردن می‌تواند کمک‌کننده باشد. در موارد شدید توصیه مطلق به جراحی انجام می‌شود مخصوصا اگر فرد دچار عوارض شود. در موارد خفیف تا متوسط و افرادی که نمی‌خواهند تحت عمل جراحی قرار گیرند می‌توان از درمان دارویی استفاده کرد.
روش درمانی با سیاست صبر و انتظار:
در علائم پروستاتی خفیف و قابل تحمل می‌توان از این روش استفاده کرد. باید این بیماران هر ۶ ماه تحت معاینه، سونوگرافی و آزمایش قرار گیرند تا در صورت تشدید بیماری یا ایجاد عوارض سریعا اقدام مربوطه صورت گیرد. همچنین تمام مردان بالای ۴۰ سال حتی اگر بدون علامت باشند می توانند در این گروه قرار گیرند تا از علامت‌دار شدنشان پیشگیری شود. بعضی اورولوژیست‌ها جهت پیشگیری از تشدید علائم از درمان دارویی پیشگیرانه مثل پرازوسین استفاده می‌کنند.
در بیماران پروستاتی قرص‌های سرماخوردگی حاوی تحریک‌کننده‌های سمپاتیک مثل آنتی هیستامین، شربت سرفه و سرماخوردگی و سودو افدرین سبب افزایش علائم بیماری می‌شود. استفاده از داروهای اعصاب مخصوصا ضد افسردگی‌ها، داروی گشادکننده برونش و داروهای ضد درد سیستم ادراری و گوارشی مثل هیوسین، بلادونا و... سبب افزایش علائم می‌شوند. عمدتا این داروها سرعت جریان ادراری را می‌کاهند.
کاهش دریافت مایعات مخصوصا قبل از خواب و کاهش دریافت غذای حاوی کافئین و الکل و عدم نگهداری طولانی مدت ادرار بسیار کمک‌کننده است.
جراحی:
در علائم پروستاتی متوسط تا شدید و نیز بیمارانی که دچار عوارض بزرگی پروستات شده‌اند مثل احتباس ادراری مقاوم به درمان، عفونت ادراری مکرر، خون ادراری مکرر، سنگ مثانه، نارسایی مزمن کلیوی، عدم توانایی نگه‌داشتن ادرار و دیورتیکول بزرگ مثانه از این روش استفاده می‌شود. به طور سنتی دو نوع عمده جراحی برای پروستات وجود دارد: عمل باز پروستات و عمل بسته یا تراشیدن پروستات از طریق مجرا (TUR) که طبق آناتومی بزرگ شدگی پروستات و تجربه هر جراح
استفاده می‌شود.
در پروستات‌های بسیار بزرگ اکثرا از روش باز و در پروستات‌های کوچک از TUR استفاده می‌شود. عوارض اعمال جراحی پروستات شامل خونریزی، سوراخ شدن کپسول پروستات و عوارض الکترولیتی ناشی از محلول شست‌وشو در عمل بسته و عفونت است و عوارض طولانی مدت آن شامل انزال رو به عقب یا انزال خشک (75 درصد) ، ناتوانی جنسی (5-10 درصد) ، عدم توانایی نگهداری ادرار (یک درصد) و تنگی مجرا و گردن مثانه (1-2 درصد) است.
روش‌های کمتر تهاجمی جراحی پروستات:
زمانی که این روش ها تازه کشف شده بودند، پر سر و صدا و با تبلیغات زیاد بودند ولی با گذشت سال‌ها هنوز نتوانسته‌اند جایگزین روش‌های جراحی سنتی گردند اما در بیماران پرخطر قلبی، عروقی، ریوی و افرادی که نخواهند از دارو یا روش جراحی استفاده کنند استفاده می‌شود.
این روش‌ها شامل برش پروستات از طریق مجرا (TUI)، لیزر تراپی، بخار کردن پروستات از طریق مجرا، گرم کردن پروستات (هیپرترمی)، روش اولتراسوند متمرکز با شدت بالا (HIFU)، استنت های داخل مجرا و حذف سوزنی پروستات از طریق مجرا است.
درمان دارویی پروستات:
در علائم خفیف تا متوسط و نیز در علائم شدیدی که بیمار راضی به عمل جراحی نیست یا عمل برای او پرخطر باشد استفاده می‌شود.
الف) مهارکننده‌های گیرنده‌های عصبی سمپاتیک آلفا- خانواده پرازوسین و تامسولوسین از این گروه است. عوارض جانبی این داروها ممکن است افت فشار خون، سرگیجه، خستگی، انزال رو به عقب، التهاب بینی و علائم زکام و سردرد باشد. به علت افت فشار خون می‌تواند داروی خوبی در بیماران فشار خونی باشد.
ب) داروهای هورمونی از خانواده فیناستراید که عوارضشان کاهش میل جنسی، کاهش حجم منی و ناتوانی جنسی است و در سرطان پروستات PSA را ۵۰ درصد کمتر نشان می‌دهند.
ج) درمان ترکیبی از داروی فوق
د) شل کننده‌های مثانه با دوزکم- جهت بهبود تکرر ادرار مفید است
هـ) اخیرا داروهای دیگر نیز مثل ویاگرا و خانواده آن، بوتاکس، آسپرین و بروفن نیز به‌کار می‌برند. با توجه به عوارض زیاد داروها، داروهای مختلف فقط باید توسط پزشک تجویز شود که البته با تعامل با بیمار در رابطه با عوارض جانبی هر دارو تجویز می‌شود.
گیاه درمانی:
گیاه درمانی در پروستات سال‌ها در اروپا رواج داشت ولی اخیرا در آمریکا و کشورهای دیگر نیز به علت گرایش بالای به آن درحال گسترش است.
عصاره گیاهی مختلف که در این مورد استفاده می‌شود شامل: درخت نخل اره(Saw Palmetto) ساقه پیجیوم آفریقایی، ریشه اکیناسه پورپورا و هایپوکسیس روپری، عصاره پولن نوعی علف البته در کل اثرات این گیاهان در درمان علایم پروستات ثابت نشده است.ادعا می‌شود که روی (زینک= Zn) و نوعی استرول (beta Sitosterol) مفید است. استفاده از مکمل روی و نیز تخم آفتابگردان و نیز تخم کدو تنبل و دانه کتان (بزرک) نیز البته مورد توجه واقع شده است.در طب سنتی ایرانی از گزنه (انجره)، دانه کدو تنبل (کدوی بذر برهنه)، نخل اره ایرانی، شبدر قرمز، گیاه دم اسب (البته افزایش فشار خون از عوارض آن است)، چای سبز و حتی عصاره شیرین بیان (که آن نیز عوارض الکترولیتی شدید می‌دهد) استفاده می‌شود.عصاره ریشه گزنه توسط مواد خود مانند لیگنان ها با اتصال به گیرنده هورمون استروئید، مانع اتصال گیرنده روی غشاء پروستات می‌شود و نیز آنزیم آرماتاز را مهار و مانع تبدیل شدن تستوسترون به استروژن می‌شود و نیز مهار آلاستاز لکوسیت سبب فعالیت ضد التهابی آن می‌شود.در بازار گیاهان سنتی ایران داروی پروستاتان متشکل از گزنه، خارخاسک، گل بابونه، تخم کدو و میوه انیسون در دسترس است و نیز اورتان و اورتیدین (متشکل از ریشه گزنه) در دسترس می‌باشند.
در کل، تاثیر داروهای گیاهی بردرمان بزرگی پروستات ثابت نشده و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
جراح و متخصص اورولوژی
بزرگی خوش‌خیم پروستات شایع‌ترین تومور مردان است که در مردان بالای ۴۰ سال و مخصوصا بالای ۷۰-۶۰ ساله شیوع بالایی دارد.
احتمال ارثی بودن بیماری وجود دارد، ولی بیشتر با غدد جنسی مردانه و هورمون‌های آن مرتبط است. علائم انسدادی و تحریکی و عوارض ناشی از بیماری، باید در افراد میانسال مورد رصد قرار گیرد و بلافاصله به پزشک مربوطه مراجعه و پس از بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیک مربوطه، درمان لازم صورت گیرد. افراد بدون علامت نیز باید چک‌آپ شوند. از نظر درمان، موارد خفیف با صبر و انتظار و چک‌آپ مکرر و گهگاه درمان داروئی، موارد شدید با عمل جراحی و موارد متوسط با دارو یا روش‌های کمتر تهاجمی درمان می‌شوند.
شیوع: این بیماری، شایع‌ترین تومور خوش‌خیم مردان است و شیوع آن وابسته به سن می‌باشد. ۲۰ درصد مردان ۲۰ -۵۰ ساله و ۵۰ درصد مردان ۵۱ تا ۶۰ ساله و ۹۰ درصد مردان بالای ۸۰ سال به این بیماری مبتلا می‌شوند، ولی همه این افراد علامت دار نیستند. حدود ۲۵ درصد مردان ۵۵ ساله و ۵۰ درصد (نصف) مردان ۷۵ ساله علامت دار هستند.
سبب‌شناسی: شناخته شده نیست ولی ظاهرا چند عامله است.
توارث: بعضی مطالعات استعداد ژنتیکی به این بیماری را نشان داده است. نصف مردان عمل شده زیر ۶۰ سال ممکن است شکل ارثی بیماری را داشته باشند. منسوبین درجه اول مذکر این بیماران، چهار برابر افزایش خطر نسبی برای ابتلا به این بیماری را دارند.
نقش سلول‌های پروستات:پروستات حاوی سلول‌های پوششی غددی و نیز سلول‌های عضله صاف و فیبری است و بزرگی پروستات در اثر تکثیر یا افزایش تعداد سلول‌های فوق اتفاق می‌افتد. داروهای مختلف درمان بزرگی پروستات به یکی از این دو یا هر دو قسمت پروستات تاثیر میکند. مثلا اگر عمدتا سلول‌های غددی تکثیر یابند به داروهای هورمونی بهتر جواب می‌دهد یا اگر عمدتا سلول‌های عضله تحت‌تاثیر باشند و یا گیرنده‌های اعصاب این سلول‌ها متاثر شوند به داروهای مهارکننده اعصاب سمپاتیک بهتر پاسخ می‌دهند و در تکثیر سلول‌های فیبری (کلاژن) ممکن است به هیچ‌کدام از داروهای فوق پاسخ ندهند.
علل هورمونی: توسعه بزرگی پروستات نیازمند هورمون‌های بیضه موقع توسعه غده در زمان جنینی، بلوغ و افزایش سن است. افراد اخته شده پروستات‌شان کوچک است و علائم اداری‌شان بهبود می‌یابد. میزان هورمون استروژن و تستوسترون و دی هیدروتستوسترون و حساسیت گیرنده‌هایشان با حجم پروستات مرتبط است. علت بزرگی پروستات در سنین بالا می‌تواند افزایش سطح استروژن پیران باشد که گیرنده اندروژن را تحریک و پروستات را به تستوسترون حساس میکند.
اورولوژیست‌ها معمولا در افراد مسن ناتوان جنسی با علائم پروستات، تستوسترون و ناندرولون را توصیه نمی‌کنند زیرا ممکن است علائم پروستات را تشدید کند.
هیچ ارتباطی بین طبقه اجتماعی و اقتصادی فرد، دین و مذهب، فعالیت جنسی و بستن لوله منی (وازکتومی) با بزرگی پروستات وجود ندارد و ارتباط افزایش فشار خون، الکل، سیروز کبدی و سیگار با آن نامشخص است.
علت علائم ادراری در بزرگی پروستات
علائم انسدادی: انسداد مجرای پروستاتی سبب علائم انسدادی می‌شود. علل انسداد توسط پروستات بزرگ شده عبارتست از:
الف) انسداد مکانیکی - در اثر برجسته شدن پروستات به مجرا یا گردن مثانه و در نتیجه مقاومت در عبور ادرار در مجرا ایجاد می‌شود. با وجود این بعضی بیماران پروستاتی با علائم شدید، پروستات کوچک و فیبروتیک دارند و بعضی بیماران دیگر با وجود پروستات بسیار حجیم، علائم چندانی ندارند. بنابراین در معاینه مقعدی پروستات، اندازه آن ارتباط ضعیفی با علائم بیمار دارد.
ب) انسداد دینامیکی- در اثر خواص عصبی عضلات صاف و فیبر کلاژن پروستات می‌باشد که غنی از اعصابند و در اثر تحریک خودکار، مجرای پروستاتی منقبض می‌شود بنابراین داروهای مهارکننده اعصاب سمپاتیک (نوع آلفا) انسداد را کاهش می دهدو سبب بهبود علائم می‌شود.
علائم تحریکی مثانه: مثانه به افزایش مقاومت مجرا پاسخ می‌دهد و در نتیجه در اوایل ضخیم شدن سلول‌های عضلانی مثانه ایجاد و بعدها کیسه‌ای کوچک داخل مثانه و در نهایت دیورتیکول مثانه به‌وجود می‌آید. در مراحل نهایی و انسداد مزمن، جدار مثانه نازک و کاغذی می‌شود.
علائم انسدادی: درنگ در ادرار کردن، کاهش فورس و قطر ادرار ، احساس تخلیه ناکامل مثانه، زور زدن جهت ادرار، قطع و وصل ادرار، ادار قطره قطره و منقطع
علائم تحریکی: احساس فوریت در ادرار کردن، تکرر ادرار، تکرر ادرار شبانه
اقدامات تشخیصی: شامل معاینه عمومی، عصبی و معاینه انگشتی مقعدی پروستات است. در معاینه مقعدی اندازه، قوام و قرینگی و وجود گره در غده بررسی می‌شود. سپس پزشک آزمایش‌های ادرار و خون از نظر کارکرد کلیوی و آزمایش ویژه سرطان پروستات (PSA) را درخواست میکند. همچنین سونوگرافی کلیه‌ها و مثانه پر و خالی و پروستات در تشخیص کمک میکند. در بعضی بیماران سیستوسکوپی جهت تشخیص قطعی و نیز تعیین روش درمان کمک‌کننده است. سنجش باقیمانده ادرار نیز به تشخیص کمک میکند. در بعضی بیماران مخصوصا مشکوک به بیماری‌های عصبی مثانه مثل پارکینسون یا سکته مغزی و... که علائم پروستاتی وجود داشته باشد، گرفتن نوار مثانه کمک‌کننده است.
درمان: پس از ارزیابی‌های تشخیصی باید روش‌های مختلف درمانی را انتخاب کرد. در بیماران با علائم خفیف، سیاست صبر و انتظار و تغییر مختصر در سبک تغذیه و ادرار کردن می‌تواند کمک‌کننده باشد. در موارد شدید توصیه مطلق به جراحی انجام می‌شود مخصوصا اگر فرد دچار عوارض شود. در موارد خفیف تا متوسط و افرادی که نمی‌خواهند تحت عمل جراحی قرار گیرند می‌توان از درمان دارویی استفاده کرد.
روش درمانی با سیاست صبر و انتظار:
در علائم پروستاتی خفیف و قابل تحمل می‌توان از این روش استفاده کرد. باید این بیماران هر ۶ ماه تحت معاینه، سونوگرافی و آزمایش قرار گیرند تا در صورت تشدید بیماری یا ایجاد عوارض سریعا اقدام مربوطه صورت گیرد. همچنین تمام مردان بالای ۴۰ سال حتی اگر بدون علامت باشند می توانند در این گروه قرار گیرند تا از علامت‌دار شدنشان پیشگیری شود. بعضی اورولوژیست‌ها جهت پیشگیری از تشدید علائم از درمان دارویی پیشگیرانه مثل پرازوسین استفاده می‌کنند.
در بیماران پروستاتی قرص‌های سرماخوردگی حاوی تحریک‌کننده‌های سمپاتیک مثل آنتی هیستامین، شربت سرفه و سرماخوردگی و سودو افدرین سبب افزایش علائم بیماری می‌شود. استفاده از داروهای اعصاب مخصوصا ضد افسردگی‌ها، داروی گشادکننده برونش و داروهای ضد درد سیستم ادراری و گوارشی مثل هیوسین، بلادونا و... سبب افزایش علائم می‌شوند. عمدتا این داروها سرعت جریان ادراری را می‌کاهند.
کاهش دریافت مایعات مخصوصا قبل از خواب و کاهش دریافت غذای حاوی کافئین و الکل و عدم نگهداری طولانی مدت ادرار بسیار کمک‌کننده است.
جراحی:
در علائم پروستاتی متوسط تا شدید و نیز بیمارانی که دچار عوارض بزرگی پروستات شده‌اند مثل احتباس ادراری مقاوم به درمان، عفونت ادراری مکرر، خون ادراری مکرر، سنگ مثانه، نارسایی مزمن کلیوی، عدم توانایی نگه‌داشتن ادرار و دیورتیکول بزرگ مثانه از این روش استفاده می‌شود. به طور سنتی دو نوع عمده جراحی برای پروستات وجود دارد: عمل باز پروستات و عمل بسته یا تراشیدن پروستات از طریق مجرا (TUR) که طبق آناتومی بزرگ شدگی پروستات و تجربه هر جراح
استفاده می‌شود.
در پروستات‌های بسیار بزرگ اکثرا از روش باز و در پروستات‌های کوچک از TUR استفاده می‌شود. عوارض اعمال جراحی پروستات شامل خونریزی، سوراخ شدن کپسول پروستات و عوارض الکترولیتی ناشی از محلول شست‌وشو در عمل بسته و عفونت است و عوارض طولانی مدت آن شامل انزال رو به عقب یا انزال خشک (75 درصد) ، ناتوانی جنسی (5-10 درصد) ، عدم توانایی نگهداری ادرار (یک درصد) و تنگی مجرا و گردن مثانه (1-2 درصد) است.
روش‌های کمتر تهاجمی جراحی پروستات:
زمانی که این روش ها تازه کشف شده بودند، پر سر و صدا و با تبلیغات زیاد بودند ولی با گذشت سال‌ها هنوز نتوانسته‌اند جایگزین روش‌های جراحی سنتی گردند اما در بیماران پرخطر قلبی، عروقی، ریوی و افرادی که نخواهند از دارو یا روش جراحی استفاده کنند استفاده می‌شود.
این روش‌ها شامل برش پروستات از طریق مجرا (TUI)، لیزر تراپی، بخار کردن پروستات از طریق مجرا، گرم کردن پروستات (هیپرترمی)، روش اولتراسوند متمرکز با شدت بالا (HIFU)، استنت های داخل مجرا و حذف سوزنی پروستات از طریق مجرا است.
درمان دارویی پروستات:
در علائم خفیف تا متوسط و نیز در علائم شدیدی که بیمار راضی به عمل جراحی نیست یا عمل برای او پرخطر باشد استفاده می‌شود.
الف) مهارکننده‌های گیرنده‌های عصبی سمپاتیک آلفا- خانواده پرازوسین و تامسولوسین از این گروه است. عوارض جانبی این داروها ممکن است افت فشار خون، سرگیجه، خستگی، انزال رو به عقب، التهاب بینی و علائم زکام و سردرد باشد. به علت افت فشار خون می‌تواند داروی خوبی در بیماران فشار خونی باشد.
ب) داروهای هورمونی از خانواده فیناستراید که عوارضشان کاهش میل جنسی، کاهش حجم منی و ناتوانی جنسی است و در سرطان پروستات PSA را ۵۰ درصد کمتر نشان می‌دهند.
ج) درمان ترکیبی از داروی فوق
د) شل کننده‌های مثانه با دوزکم- جهت بهبود تکرر ادرار مفید است
هـ) اخیرا داروهای دیگر نیز مثل ویاگرا و خانواده آن، بوتاکس، آسپرین و بروفن نیز به‌کار می‌برند. با توجه به عوارض زیاد داروها، داروهای مختلف فقط باید توسط پزشک تجویز شود که البته با تعامل با بیمار در رابطه با عوارض جانبی هر دارو تجویز می‌شود.
گیاه درمانی:
گیاه درمانی در پروستات سال‌ها در اروپا رواج داشت ولی اخیرا در آمریکا و کشورهای دیگر نیز به علت گرایش بالای به آن درحال گسترش است.
عصاره گیاهی مختلف که در این مورد استفاده می‌شود شامل: درخت نخل اره(Saw Palmetto) ساقه پیجیوم آفریقایی، ریشه اکیناسه پورپورا و هایپوکسیس روپری، عصاره پولن نوعی علف البته در کل اثرات این گیاهان در درمان علایم پروستات ثابت نشده است.ادعا می‌شود که روی (زینک= Zn) و نوعی استرول (beta Sitosterol) مفید است. استفاده از مکمل روی و نیز تخم آفتابگردان و نیز تخم کدو تنبل و دانه کتان (بزرک) نیز البته مورد توجه واقع شده است.در طب سنتی ایرانی از گزنه (انجره)، دانه کدو تنبل (کدوی بذر برهنه)، نخل اره ایرانی، شبدر قرمز، گیاه دم اسب (البته افزایش فشار خون از عوارض آن است)، چای سبز و حتی عصاره شیرین بیان (که آن نیز عوارض الکترولیتی شدید می‌دهد) استفاده می‌شود.عصاره ریشه گزنه توسط مواد خود مانند لیگنان ها با اتصال به گیرنده هورمون استروئید، مانع اتصال گیرنده روی غشاء پروستات می‌شود و نیز آنزیم آرماتاز را مهار و مانع تبدیل شدن تستوسترون به استروژن می‌شود و نیز مهار آلاستاز لکوسیت سبب فعالیت ضد التهابی آن می‌شود.در بازار گیاهان سنتی ایران داروی پروستاتان متشکل از گزنه، خارخاسک، گل بابونه، تخم کدو و میوه انیسون در دسترس است و نیز اورتان و اورتیدین (متشکل از ریشه گزنه) در دسترس می‌باشند.
در کل، تاثیر داروهای گیاهی بردرمان بزرگی پروستات ثابت نشده و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
ارسال نظر