حذف تدریجی وام خودرو به نفع مشتری است؟

بانک مرکزی در حالی طی هفته جاری از حذف تدریجی وام خودرو و گنجاندن این وام در قالب کارت خرید اعتباری کالا خبر داد که به اعتقاد کارشناسان این اقدام بانک مرکزی مزایا و معایب خود را دارد.آن‌گونه که به‌نظر می‌رسد در ابلاغیه اخیر بانک مرکزی، تغییراتی در روند ارائه وام‌های خرد صورت گرفته است؛ به‌طوری‌که قرار است کارت‌های اعتباری در سه سقف ۱۰، ۳۰ و ۵۰ میلیون تومانی جای این قبیل وام‌ها را بگیرند که یکی از این وام‌ها خودرو است. بنابر گفته فرشاد حیدری، معاون نظارتی بانک مرکزی از ابتدای مهرماه امسال این کارت‌های اعتباری صادر می‌شوند و مشتریان براساس اعتباری که دارند می‌توانند یکی از این کارت‌ها را دریافت کنند و به خرید کالای مدنظر خود بپردازند.

وام خودرو در شرایطی از ویترین بانک‌های کشور به تدریج حذف می‌شود و کارت اعتباری کالا جای آن را می‌گیرد که بسیاری از کارشناسان تاکید دارند، به‌واسطه افزایش فروش اقساطی خودرو ازسوی تولیدکنندگان، وام خودرو از مدت‌ها پیش جذابیت خود را از دست داده است. در این بین گفته می‌شود که در صورت ارائه کارت اعتباری خرید کالای ایرانی، مشتریان دیگر قرار نیست با سیستم بوروکراتیک و سختگیرانه بانک‌ها برای دریافت وام دست‌وپنجه نرم کنند. از آنجا که تاکنون جزئیات کارت خرید اعتباری کالا و نحوه قرار گرفتن وام خودرو در این بسته به‌صورت کامل تشریح نشده است، بنابراین پرسش‌های اساسی درخصوص مقایسه میان وام خودرو و کارت اعتباری خرید کالا وجود دارد که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود.

تفاوت وام خودرو و کارت اعتباری‌ خرید کالا

آنگونه که به نظر می‌رسد یکی از مهمترین اهداف بانک مرکزی در حذف وام‌های خرد از جمله خودرو آن است که در حال حاضر مردم در دریافت تسهیلات و وام‌های خرد بانکی نظیر وام خودرو با مشکلات زیادی مواجه هستند و اینکه نوع عقودی که براساس آنها به نیازهای مردم پاسخ داده شود، بسیار محدود است. برهمین اساس بانک مرکزی در طرح کارت‌های اعتباری سعی دارد مشکل و نقیصه‌ها را برطرف کند. با این وجود، کارشناسان دریافت کارت اعتباری کالا را همانند دریافت وام‌های خرد امر چندان ساده‌ای نمی‌دانند. به اعتقاد آنها اعتبارسنجی صورت گرفته در این روش نیز از سوی بانک‌ها سختی‌های خود را خواهد داشت، به‌طوری که یکی از مدیران بانکی در گفت‌وگو با خبرنگار ما در این زمینه می‌گوید: از آنجا که مدیران بانک مرکزی اعلام کرده‌اند که میزان و چگونگی دریافت ضمانت برای ارائه این کارت‌ها به سیاست‌های هر بانک بستگی دارد، بنابراین مشخص است که بانک‌ها برای ارائه کارت فوق به مشتریان تضامین سفت و سختی را در نظر بگیرند. براین اساس نمی‌توان گفت که مشتریان خودرو در صورتی که بخواهند با دریافت این کارت‌ها به خرید خودرو بپردازند دیگر مسیر دشواری را پیش‌رو نخواهند داشت. نکته مهم دیگری که بسیاری از کارشناسان به آن اشاره دارند اینکه ارائه یک کارت اعتباری برای خرید آن هم در رقم‌های پیش‌بینی شده موجب می‌شود، دریافت‌کننده کارت تنها در یک زمینه قدرت خرید داشته باشد.

بنابراین مجبور می‌شود بین خرید کالای خانگی یا خودرو یکی را انتخاب کند؛ چون بسته به میزان اعتبار، از موجودی کارت کسر می‌شود و جنبه نقدشوندگی کارت یک مشکل برای خرید مشتریان به حساب می‌آید. این در حالی است که در دیگر کشورها، چنین موضوعی مطرح نیست.در این زمینه یکی از کارشناسان پولی و بانکی می‌گوید: وقتی مشتری برای وام خودرو اقدام می‌کند می‌تواند یک وجه نقدشونده با میزان مشخص را تنها برای خودرو دریافت کند، اما هنگامی که این رقم در قالب کارت اعتباری برای خرید کالا در نظر گرفته شود، مشتری بین خرید خودرو و کالای دیگر مجبور به انتخاب می‌شود که قطعا در تقاضای خرید برای کالاهای مدنظر اثر جدی دارد.وی با بیان اینکه این موضوع می‌تواند موجب کاهش تقاضا در بازار خودرو شود عنوان می‌کند: با توجه به اینکه در شرایط کنونی استفاده از کارت اعتباری کالا برای گروه خاصی از کارمندان و بازنشستگان تعریف شده و در نامه وزارت صنعت به بانک مرکزی نیز درخواست شده است که این دامنه وسیع‌تر شود و همه کارمندان دولتی را شامل شود، بنابراین به نظر می‌رسد که در صورت حذف وام خودرو تقاضای خرید برای خودرو کاهش یابد چون بخش محدودی فعلا می‌توانند کارت اعتباری خرید کالا را دریافت کنند.

در حالی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این موضوع ممکن است موجب کاهش تقاضا شود که موافقان طرح کارت اعتباری تاکید دارد، کارت‌های اعتباری جدید کارت‌های دائمی است که با پرداخت بخشی از اقساط بارها قابلیت تامین اعتبار از سوی بانک صادرکننده را دارد. بنابراین مشتری با بازپرداخت بخشی از پول، می‌تواند اعتبار کارت خود را افزایش دهد. بنابراین در صورتی که مشتری دارنده کارت اعتباری ۳۰ میلیون تومانی سقف مدنظر را به‌صورت یکجا به خرید خودرو اختصاص داد، پس از پرداخت بخشی از اقساط می‌تواند کارت خود را برای خرید کالاهای دیگر شارژ کند. بنابراین این موضوع نه در تقاضای خودرو و نه در تقاضا برای کالاهای دیگر خللی وارد نمی‌کند، اتفاقا دست مشتری باز است که براساس میزان کارت اعتباری و اولویتی که مدنظر دارد، به خرید بپردازد. از سوی دیگر موافقان طرح ورود وام خودرو به کارت اعتباری معتقدند چون در کارت‌های اعتباری طوری برنامه‌ریزی شده است که هر فرد تنها با یک بار تشکیل پرونده قابلیت دریافت انواع تسهیلاتی که در دل این کارت‌ها وجود دارد را دریافت کند بنابراین دیگر نیازی به ارائه پیش فاکتور برای خرید خودرو به بانک نیست و به این ترتیب مشکل فاکتورهای صوری از بین خواهد رفت. این در حالی است که وجود فاکتورهای صوری برای دریافت وام خودرو بسیار زیاد بود و یکی از مشکلات خودروسازان این بود که وام به نام خودرو دریافت می‌شد، اما عملا اعتبار در نظر گرفته شده برای خرید خودرو صرف نمی‌شد.