ایران؛ شاهراه حمل و نقل
آذر‌ماه 1361. حدود یکصد فروند کشتی در سواحل خلیج‌فارس پهلو گرفته و منتظر تخلیه بار خود هستند. اوضاع جنگی است و کشور به لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی وضع نامناسبی دارد. فقط یک شخصیت کاریزماتیک می‌تواند این اوضاع نامطلوب را سروسامان داده و به انتظار طولانی کشتی‌ها پایان دهد. بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در کنار ده‌ها فرمان تاریخی خود این‌بار نیز به کامیون‌داران فرمان می‌دهد تا بسیج شده و راه جنوب را در پیش گیرند. آنان نیز با این فرمان متحد شده و به بنادر جنوبی کشور راهی می‌شوند تا در صف تخلیه بار کشتی‌ها قرار گیرند.
۱۵ سال از این فرمان که می‌گذرد، سیاست‌گذاران تصمیم می‌گیرند به پاس فرمانبرداری کامیون‌داران که در آن شرایط به کشور خود خدمت کردند، ۲۶ آذر ۱۳۷۶، یعنی هنگامی که نزدیک به شش ماه از آغاز به‌کار دولت اصلاحات گذشته بود، روز حمل‌ونقل نام گیرد و در تقویم ملی کشور ثبت شود.اگر تا آن روز واژه حمل‌ونقل ما را فقط به یاد بنزهای کمپرسی ۱۰ تن و خاور می‌انداخت امروز این واژه بار معنایی بیشتری به خود گرفته و جغرافیای واژگان خود را گسترش داده است. صنعت حمل‌ونقل در ایران با وجود تمام سرمایه‌گذاری‌هایی که در آن صورت گرفته، طی سال‌های گذشته به دام پوپولیسم افتاده و سبب شده نقشه راه‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی کشور بیش از آنکه دارای توجیه اقتصادی باشد، بر اساس رفتار سیاسی برخی نمایندگان و مسوولان عوام‌گرا طراحی شود. به همین خاطر است که هنوز برخی از شاهراه‌های اصلی کشور در وضعیت نامناسبی به سر می‌برند و برخی کلانشهرهای تجاری و زیارتی و تفریحی از سیستم حمل‌ونقل مطلوبی برخوردار نیستند. شاید اگر ساخت آزادراه همدان-‌ساوه یکی از بهترین تصمیم‌های سیاست‌گذاران بوده، احداث راه‌آهن غرب کشور می‌تواند جزو تصمیم‌های نادرست به شمار برود و فاقد توجیه اقتصادی باشد چراکه تجربه نشان داده توسعه اتوبان‌ها و آزادراه‌ها در استان‌های غربی کشور بیشتر مورد نیاز است و با توجه به تراکم شهرها در غرب ایران لازم است حمل‌ونقل جاده‌ای بیشتر مورد توجه قرار گیرد. به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات صنعت حمل‌ونقل همین کلنگ‌های سیاسی باشد که باعث شده سرمایه‌گذاری‌ها در راه درستی به‌کار گرفته نشود و اتلاف منابع را به همراه داشته باشد و همین کلنگ‌های سیاسی سبب شده بهره‌برداری از راه‌های مهمی چون تهران-‌شمال و راه‌آهن رشت به تعویق بیفتد و راه‌آهن اصفهان-شیراز با کمترین کیفیت ساخته و صرفا به خاطر نمایش انتخاباتی یک دولت پوپولیست به بهره‌برداری برسد.

شاید برای جلوگیری از هدر‌رفت منابع لازم است سیاست‌گذار بار دیگر نقشه راه‌‌های ایران و کشورهای همسایه را مورد بازنگری قرار دهد و با توجه به اهداف کلان اقتصادی کشور و نیاز به رشدهای بالا که بخش مهمی از آن باید از طریق صادرات به دست آید، استراتژی صنعت حمل‌ونقل در کشور را مورد بازنگری قرار دهد.به نظر می‌رسد اتصال صنعت حمل‌ونقل ایران به شاهراه‌های بین‌المللی مستلزم تغییراتی اساسی در نحوه تفکر سیاست‌گذاران است به‌طوری که اگر تا دیروز راه‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی به سمت پایتخت کانون می‌گرفت، با توجه به سرفصل‌های اقتصاد کلان نظام بهتر است نگاه برون‌گرا در تولید محصولات مورد توجه قرار گیرد و پایانه‌های مرزی کشور مملو از کالاهایی باشد که یا از مسیر ایران به عنوان یک شاهراه عبور کرده‌اند یا اینکه با استفاده از ظرفیت‌های داخلی به تولید رسیده و آماده‌اند تا به بازارهای رقابتی دنیا راه یابند.

نوسازی ناوگان هوایی ایران
سایت «دیلی بیست» با اشاره به تمایل ایران برای نوسازی ناوگان هوایی خود در پی توافق اتمی این کشور با قدرت‌های جهانی می‌نویسد: ایران ممکن است با تبدیل شدن به یک دبی دیگر، یک ابرقدرت در عرصه حمل‌ونقل هوایی شود.به نوشته این سایت، جغرافیای مسیرهای هوایی یک انقلاب اخلالگر را تجربه می‌کند و خاورمیانه اخلالگر اصلی است. به نوشته این سایت ایران نزدیک به چهار دهه تحت تحریم‌های بین‌المللی بود و اکنون سوال این است که آیا برای ایران خیلی دیر شده است که به‌طور موثری وارد این عرصه شود؟دیلی بیست می‌گوید: سال‌ها پیش با پیشرفته شدن هواپیماها، مسیرهای پروازی نیز دچار تغییراتی شد و شرکت پان آمریکن، تهران را به عنوان نقطه خوبی برای پرواز‌های خود شناخت. محمدرضا پهلوی نیز علاقه‌مند بود خود را به عنوان یک بازیگر در عرصه حمل‌ونقل هوایی نشان دهد و همانطور که به خرید تسلیحات دفاعی آمریکایی علاقه داشت، به صنعت هوایی آمریکا نیز علاقه‌مند بود.موقعیت جغرافیایی تهران نیز در مسیرهای هوایی اروپا به خاورمیانه و آسیا همیشه بهینه بوده است. در اولین نقشه‌های پس از جنگ برای توسعه مسیرها، شرکت‌های پان آمریکن، لندن، فرانکفورت، رم، استانبول، تهران، دهلی، بانکوک، هنگ کنگ و توکیو قرار داشتند.با ورود بوئینگ‌های ۷۴۷، شرکت پان آمریکن برای پروازهای عالی بین قاره‌ای خود مسیرهای سریع‌تری را انتخاب کرد مثلا مسافران می‌توانستند به‌طور مستقیم از لندن یا فرانکفورت به تهران بروند و از تهران مستقیم به بانکوک و یا هنگ‌کنگ بروند.دیلی بیست می‌نویسد: به مرکزیت تهران در این مسیرها توجه کنید، آن زمان کسی توجه نکرد اما راحتی تهران طلایه دار است: یک فرودگاه می‌تواند بدون آنکه خود مقصد سفر باشد در یک شبکه پرواز بین‌المللی به یک هاب یا قطب تبدیل شود. موقعیت جغرافیایی تهران اگر جایی باشد که بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی نیاز به توقف در آن داشته باشند، ارزش واقعی آن است، درست مثل آمریکا که شهرهایی مثل آتلانتا، بالتیمور و شیکاگو قطب‌های پرواز هستند.

در سال ۱۹۸۵ هم تیم کلارک پس از آنکه رئیس بخش برنامه‌ریزی شرکت تازه تاسیس خط هوایی امارات مستقر در دبی شد، موقعیت دبی را این چنین یافت: وسط مسیر اروپا به آسیا است. نویسنده دیلی بیست می‌گوید: امروزه دبی شلوغ‌ترین فرودگاه جهان برای پروازهای بین‌المللی است و در سال ۲۰۱۵ بیش از ۷۰ میلیون نفر وارد آن شدند و قرار است فرودگاه جدیدی تا سال ۲۰۲۰ در آن احداث شود که گنجایش پذیرش ۱۶۰ میلیون مسافر در سال را دارد. دبی و شرکت هواپیمایی‌اش به تنهایی ۲۷ میلیارد دلار در سال درآمد نصیب امارات می‌کنند.به نوشته دیلی بیست با این همه موقعیت جغرافیایی تهران از دبی نیز بهتر است چرا که شمال‌تر و نزدیک‌تر به مسیرهای سنتی اروپا به آسیا واقع شده است. دیلی بیست می‌گوید: امروز اولویت اصلی ایرانی‌ها باید نوسازی هواپیماهای قدیمی‌شان باشد و ایران می‌تواند بازار ایرانی‌های مقیم خارج در کالیفرنیا، کانادا و اروپا را دریابد، به‌طوری‌که این بازار حتی خرید هواپیمای عظیم ایرباس A۳۸۰ را برای ایرانی‌ها توجیه‌پذیر می‌کند که می‌تواند ۶۰۰ مسافر حمل کند.دیلی بیست می‌گوید: شاه شخصا به صنعت هوانوردی علاقه داشت و به بوئینگ سفارش داده بود که هواپیماهایی از نوع ۷۴۷ تولید کند که سریع‌تر پرواز کند و بوئینگ چهل‌وپنج فروند ۷۴۷sp تولید کرد که امروز فقط ایران آنها را در اختیار دارد.این نشریه می‌گوید: با رفع تحریم‌ها صنعت هوانوردی می‌تواند به عرصه دیگری برای رقابت‌های چند صد ساله میان تمدن‌های ایران و جهان عرب تبدیل شود.

پتانسیل‌های هوایی ایران
«جیم سالیوان» در حاشیه اجلاس دو روزه هوانوردی «ایران 2016» گفت: پتانسیل‌های هوانوردی ایران دست نخورده و بِکر است و احساس می‌کنم در صورت سرمایه‌گذاری خارجی، آینده درخشانی می‌تواند داشته باشد.وی اظهار کرد: شرکت‌های خارجی برای معامله با ایران، رقابت شدیدی خواهند داشت اما با توجه به اندازه بازار ایران، فرصت برای همه هست.معاون بخش فروش و توسعه تجاری شرکت هایکو در اروپا، خاورمیانه و آفریقا تاکید کرد: شرکت هایکو در حال بررسی پتانسیل‌های بازار ایران برای سرمایه‌گذاری و همکاری‌های آینده با شرکت‌های هوایی ایران است.وی درباره زمان رسیدن صنعت هوانوردی ایران به جایگاه مطلوب، گفت: اکنون برای هر برآوردی زود است؛ باید وضع موجود بررسی و برای اهداف مورد نظر برنامه‌ریزی و زمان‌بندی ارائه شود.سالیوان در مورد اینکه آیا شرکت‌های آمریکایی تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران دارند نیز گفت: اگر مانعی سر راه همکاری‌های تجاری وجود نداشته باشد، آنها نیز مانند همه شرکت‌های بین‌المللی دیگر، علاقه‌مند همکاری با شرکت‌های ایرانی هستند.اجلاس دو روزه هوانوردی «ایران 2016» با حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی و بیش از 160 نماینده از 85 شرکت سازنده هواپیما و قطعات جانبی از 35 کشور جهان در هتل آزادی برگزار شد. عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در روز نخست این اجلاس گفت: ایران از همکاری با شرکت‌های هوانوردی تمامی کشورها، به جز رژیم اشغالگر قدس، استقبال می‌کند.آخوندی در این نشست، جایگاه و موقعیت جغرافیایی ایران در جهان را استراتژیک خواند و گفت: ایران در چهارراه شرق و غرب و استراتژیک جهان قرار دارد و به خوبی توانسته، وظایف منطقه‌ای خود را با برقراری امنیت و آرامش انجام دهد. وزیر راه و شهرسازی میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای خرید سیستم‌های ناوبری مورد نیاز را 052 میلیون دلار اعلام کرد و در ادامه از راه‌اندازی پنج راه هوایی در آسمان ایران خبر داد. آخوندی با تشریح وضعیت فرودگاه‌های داخلی، تعداد فرودگاه‌های بهینه کشور را 01 فرودگاه برشمرد و گفت: هم‌اکنون 76 فرودگاه در سطح کشور به‌صورت عملیاتی فعال هستند، در این بین ما کمتر از 01فرودگاه بهینه داریم، بنابراین درصددیم با تامین ناوگان و تجهیزات فرودگاهی، سایر فرودگاه‌های کشور را نیز فعال کنیم.اجلاس هوانوردی «ایران 6102» که با همکاری مرکز هوانوردی آسیا-پاسفیک (کاپا) سازمان داده شد، نخستین نشست بزرگ بین‌المللی هوانوردی در 4 دهه گذشته بود.