نقشه جدید دولت برای توسعه روستایی

وزارت کشور با طراحی نقشه راه جدیدی برای مدیریت توسعه روستایی با الگو گرفتن از مدل‌های تجربه شده در کشورهای توسعه‌یافته، یک بانک اطلاعاتی جامع از ظرفیت‌های کشاورزی، صنعتی، خدماتی و گردشگری یکهزار و ۳۰ روستا در سراسر کشور ایجاد کرده است که بر اساس آن، استانداری‌ها موظف هستند با در اختیار قراردادن امکانات مورد نیاز دهیاری‌ها مبتنی بر نقشه از پیش تعریف شده برای توسعه روستایی هر یک از روستاها زمینه به فعلیت درآمدن ظرفیت‌های روستاهای کشور را فراهم کنند. با این حال ایده اصلی وزارت کشور برای توسعه روستایی، تحقق مدیریت یکپارچه محلی در روستاها با واگذاری مسوولیت‌ها و امکانات لازم به دهیاری‌ها است که آن را به‌عنوان مکمل مدلی که امسال برای توسعه روستایی پیاده کرده است، در قالب لایحه برنامه ششم توسعه دنبال می‌کند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، روستاها به منزله مکان‌هایی خاص با شیوه زندگی و فعالیت‌هایی متفاوت نسبت به شهرها نیازمند الگوی مدیریتی مجزا و منطبق با شرایط اقتصادی، اجتماعی و بوم‌شناختی حاکم بر روستا هستند. در دهه‌های اخیر، از یک سو، مدیران و برنامه‌ریزان روستایی به این نتیجه رسیده‌اند که بدون مشارکت مردم محلی در کنار دولت و بازار، دستیابی به توسعه پایدار غیرممکن است. از سوی دیگر، تغییر در شیوه مدیریتی مستلزم نگاهی نو به نقش نهادهای موثر در روستا است. در نتیجه، به‌دلیل پویایی جامعه روستایی، هیچ نسخه از پیش تجویز شده‌ای بدون مشارکت مستقیم مردم پاسخگوی کاستی‌ها نیست. فرآیند مدیریت و برنامه‌ریزی روستایی نیازمند دستیابی به یک نقطه تعادل میان قدرت‌های موثر در آن است که از آن با عنوان مدیریت مشارکتی یاد می‌شود. سعیدرضا جندقیان، معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به برنامه‌ریزی وزارت کشور درخصوص امکان‌سنجی و شناسایی ظرفیت‌های توسعه درون‌زا در روستاهای کشور، گفت: این سازمان در صدد اتخاذ رویکرد نوین در حوزه مدیریت روستایی با بررسی یک دهه فعالیت دهیاری‌ها از ابتدای تاسیس تاکنون است.

وی با تاکید بر ضرورت تغییر رویکرد سازمانی در زمینه مدل توسعه روستایی با بهره‌گیری از تجارب جهانی، گفت: توجه ویژه به آموزش‌های تخصصی و توانمندسازی روستاییان در راستای راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید، دانش‌بنیان و توسعه کارآفرینی روستایی از محورهای مورد توجه وزارت کشور در برنامه جدیدی است که برای روستاها پیاده می‌کند. به اعتقاد معاون سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، بهترین شیوه مدیریت روستایی، توسعه مدیریت پهنه‌ای و اهتمام به توسعه متوازن شهری و روستایی به‌صورت توامان است.جندقیان با بیان اینکه فرآیند شناسایی آسیب‌شناسی، شناسایی نقاط ضعف و قوت و نیز تهدیدها و فرصت‌ها در حوزه روستایی انجام شده است، گفت: مجموعه این اقدامات به تشکیل یک بانک اطلاعاتی قوی از کلیه روستاهای کشور منجر شده و روستاها براساس محورهای توسعه تقسیم‌بندی شده‌اند. به این ترتیب اکنون سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برنامه‌های اجرایی را به‌طور جدی از استانداری‌ها پیگیری می‌کند و استان‌ها موظف به ارائه خدمات فنی و مشاوره‌ای و در اختیار گذاشتن امکانات خود برای توسعه روستایی مبتنی بر نقشه‌های از پیش تعیین شده هستند.

وی با اشاره به اجرای پایلوت برنامه‌های توسعه روستایی بر مبنای نقشه جدید طراحی شده در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در استان‌های آذربایجان شرقی، لرستان و کرمان، گفت: ۳۷۴ روستای هدف در این سه استان مورد بازدید قرار گرفته و اطلاعات آنها از قبیل ظرفیت‌های توسعه شناسایی و گردآوری شده و در گام بعدی اطلاعات روستاهای هدف در قالب سه محور کشاورزی، صنعت و خدمات با محوریت گردشگری تقسیم‌بندی شده است. جندقیان خاطرنشان کرد: در مرحله بعدی اطلاعات طبقه‌بندی شده این روستاها به منظور ایجاد هماهنگی‌های اجرایی لازم و فعال کردن ظرفیت‌های استان، به استانداری‌های ذی‌ربط ارسال شد.

مدلی برای همه روستاهای کشور

به گزارش «دنیای اقتصاد»، نقشه راه جدید وزارت کشور برای روستاها پس از مرحله پایلوت برای تمام روستاهای کشور اجرا شده است و به این ترتیب برای نخستین بار ظرفیت‌های توسعه در ۱۰۳۰ روستا با رویکرد اقتصاد مقاومتی احصا و برنامه‌هایی به تفکیک برای به فعلیت رساندن این ظرفیت‌های بالقوه تدوین شد. مجموعه اقدامات فوق و اطلاعات جمع‌آوری شده مورد پردازش قرار گرفت و مدل انجام آن به‌عنوان الگوی شناسایی ظرفیت‌ها و محورهای توسعه اقتصادی به سایر استانداری‌ها نیز اعلام شد که تاکنون با پالایش اطلاعات دریافتی از ۱۶ استان کشور ظرفیت‌های توسعه در ۱۰۳۰ روستا با رویکرد اقتصاد مقاومتی احصا و اقدام لازم برای فعال‌سازی این ظرفیت‌ها در دستور کار قرار دارد.

جندقیان با اشاره به حمایت وزارت کشور از طرح‌های درآمدزای دهیاری‌ها در قالب اعطای تسهیلات بانکی، اعلام کرد: در این راستا تفاهمنامه‌ای با پست‌بانک ایران منعقد شده که طی آن به طرح‌های درآمدزای روستایی تسهیلات کم‌بهره بانکی اعطا می‌شود. همچنین کمیته وام دهیاری‌ها و چارچوب توجیه فنی ـ اقتصادی طرح‌های درآمدزای دهیاری‌ها تشکیل شده است. این کمیته تاکنون ۲۶ طرح از استان‌های قزوین و گلستان را دریافت و رسیدگی کرده است. ایجاد بانک اطلاعات طرح‌های کارآفرین، خلاقانه و نوآورانه گام دیگر وزارت کشور در طراحی نقشه راه توسعه روستایی است. در قالب این برنامه تاکنون بیش از ۴۰۰ طرح خلاقانه از ۲۷ استان در بانک اطلاعات گردآوری شده که قابل الگوبرداری توسط سایر استان‌ها است.

تحقق «مدیریت یکپارچه محلی» در روستاها

معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور در ادامه به طرح برنامه‌های کلان و راهبردی وزارت کشور در بخش توسعه روستایی در لایحه برنامه ششم توسعه کشور پرداخت و تشریح کرد: واگذاری وظایف محلی دستگاه‌های اجرایی، نهادهای عمومی و انقلابی به همراه منابع و اعتبارات مربوط به دهیاری‌ها و بسترسازی برای تحقق مدیریت یکپارچه محلی در مناطق روستایی، بهینه‌سازی الگوی مدیریت روستایی و توسعه پوشش آن به کلیه مراکز سکونتگاهی، ارتقای سطح بهره‌مندی روستاییان از خدمات نوین روستایی و ترویج رویکرد منطقه‌ای در ارائه این خدمات، اصلاح نظام تهیه طرح‌های توسعه روستایی و تصویب آن در قالب کارگروه تخصصی امور زیربنایی و شهرسازی شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان، ارتقای شاخص‌های کیفیت زندگی در روستاهای واقع در جزایر، مناطق کویری و مرزی با محوریت نهادهای مدیریتی محلی و در نهایت طراحی الگوی مشارکت نظام‌مند شهروندان در انجام امور توسعه و عمران روستایی از مواردی است که در حوزه مدیریت توسعه روستایی در لایحه برنامه ششم گنجانده شده است.