قهرمان پشت چراغ قرمز
بازی تراکتور و نفت تهران حساس‌ترین بازی هفته آخر لیگ چهاردهم بود. کمیته داوران بهترین داور خود را مامور قضاوت در این بازی می‌کند. داور چهارم فینال جام‌جهانی بین آلمان و آرژانتین و مردی که AFC هم داوری بازی نهایی جام ملت‌های آسیا یعنی جدال استرالیا و کره‌جنوبی را به او می‌سپارد. اما از دید تبریزی‌ها علیرضا فغانی داور چندان خوب و مطمئنی نیست. همه چیز هم به 23 فروردین 1394 و هفته بیست و پنجم لیگ برمی‌گردد. این یعنی او قبل از آنکه پایش را به تبریز بگذارد با موجی از حساسیت‌ها مواجه بوده است. مرور آن اتفاق نشان می‌دهد که اولین بی تدبیری درکلید خوردن اتفاق تبریز توسط کسانی رخ داده که چیدمان داوری‌ها را برعهده داشتند.


ماجرای یک پنالتی عجیب
21 فروردین 94 هفته بیست و پنجم مسابقات لیگ برتر. سپاهان هنوز پشت سر سه چهار تیم در بالای جدول قرار دارد اما تراکتور برای صدر جدول می‌جنگد. در این مسابقه تراکتور آخرین فرصت سپاهان برای بازگشت به کورس قهرمانی است. اما این تبریزی‌ها هستند که به گل می‌رسند. دقیقه 74 بازی است و زردپوشان در خانه از قرمزها عقب هستند. تراکتور بازی را خوب اداره می‌کند و سپاهان موقعیت چندانی برای رسیدن به گل ندارد. اما در دقیقه 74 روی یک صحنه مشکوک علیرضا فغانی تصمیم سخت‌گیرانه‌ای می‌گیرد و برخورد نصف و نیمه سعید آقایی و لوسیانو پریرا را خطای پنالتی تشخیص می‌دهد. مرور صحنه آهسته نشان می‌دهد تصمیم داور بین‌المللی کشورمان اشتباه است و برخورد منجر به خطایی صورت نگرفته است. اما آقایی برای خطای نکرده کارت زرد هم می‌گیرد. خود پریرا از روی نقطه پنالتی توپ را به تور می‌چسباند و قفل دروازه تراکتور را باز می‌کند. اما این پایان کار نبود.تراکتور حتی با آن تساوی هم می‌توانست هفته آخر قهرمان شود اما سپاهانی‌ها در دقیقه 90 به گل دوم می‌رسند. بعد از بازی تراکتورسازان فغانی و تصمیم اشتباه او را دلیل این شکست می‌دانند. با این برد سپاهان دوباره در جمع مدعیان باقی می‌ماند و به کورس قهرمانی برمی‌گردد. شاید در آن روز تبریزی‌ها نمی‌دانستند که قرار است یک ماه بعد از آن اتفاق بازهم همین داور سرنوشت قهرمانی را برای آنها رقم بزند. کارشناسان داوری کشور هم آن صحنه عجیب بازی تراکتور- سپاهان را نقطه منفی در کارنامه فغانی دانستند همین نکته برکج سلیقگی کمیته داوران و انتخاب فغانی برای بازی بزرگ هفته آخر صحه می‌گذارد. آنها به خوبی می‌دانستند که تبریز هنوز آن اشتباه بزرگ را فراموش نکرده است. اشتباهی که نه تنها تراکتور را عقب انداخت که بیشترین کمک را به سپاهان برای رسیدن به حوالی صدر جدول کرد. شاید انتخاب داوری به غیر از فغانی برای این بازی خاص اشتباه سهوی رخ داده در آن را برای مردم قابل هضم می‌کرد و تنش‌های به وجود آمده طی روزهای اخیر هم اتفاق نمی‌افتاد.
و بازهم اخراج آندو
25 اردیبهشت هفته سی‌ام لیگ است. باز هم علیرضا فغانی بازی ای را سوت می‌زند که ارتباط مستقیمی با قهرمان شدن یا نشدن سپاهان دارد. تراکتور بازی عقب‌افتاده با یک گل را با دوگل جبران کرده. گل دوم را هم آندو تیموریان زده است. درست در کمرکش مسابقه و دقیقه 45 است که کارت زردی از جیب فغانی خارج می‌شود و مقابل صورت آندرانیک قرار می‌گیرد. جرم او تلف کردن وقت بازی است! تصمیمی که اگر درست هم باشد، بسیار سخت‌گیرانه به نظر می‌رسد. اتلاف وقت آن هم در میانه بازی معمولا با یک یا دو تذکر همراه است و عرف فوتبال هم می‌گوید داور برای زهرچشم گرفتن از بازیکنان تیمی که به اتلاف وقت روی آورده‌اند دروازه بان را برای اخطاردادن انتخاب می‌کنند نه یک هافبک دفاعی جنگنده که وظیفه تمام نبردهای میانه میدان تیمش را برعهده دارد. 18 دقیقه بعد فغانی دومین اخطار را هم به شماره 14 می‌دهد. آن هم در شرایطی که تراکتورسازی تا دقیقه 63 سه بر یک از نفت تهران جلو است.
می‌گویند آندو به خاطر فحاشی به بازیکن حریف اخطار دوم را گرفته اما کمک داور در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم اعلام کرد در گزارش تیم داوری اشاره‌ای به فحاشی تیموریان نشده است. به این ترتیب فقط می‌ماند این احتمال که داور به خاطر برخورد آندو با بازیکن حریف کارت زرد دوم را به شماره ۱۴ نشان داده است. فارغ از این‌که به لحاظ فنی خطای آندو مستحق اخطار بود یا نه بازهم به نظر می‌رسد فغانی خیلی به آندو سخت گرفته است. هم کارت زرد اول و هم کارت زرد دوم داور به شماره ۱۴ جای سوال و اعتراض دارد. هرچند از چهره فغانی و اتفاقات بازی‌ می‌شد اینگونه هم برداشت کرد او اخطار اولش به تیموریان را فراموش کرده بود و این بازیکنان نفت بودند که به او یادآوری کردند این اخطار دوم آندو است و باید از زمین اخراج شود. با ۱۰ نفره شدن تراکتور این نفت تهران است که بر بازی سوار می‌شود و بازی را به تساوی می‌کشاند. این صحنه در برنامه نود هم بازبینی می‌شود اما مشکل اینجاست که تصویری از اخطار اول که پرابهام است، و‌جود ندارد. مسوول رسانه‌ای تراکتور صحنه اخطار اول را اینگونه شرح می‌دهد: «‌بعد از پایان نیمه اول یک دقیقه وقت اضافه گرفته شد، در همان یک دقیقه ما گل برتری را زدیم. یکی از بازیکنان ما توپ را از روی نقطه کرنر سانتر کرد، توپ جلوی پای ادینهو افتاد، بعد او سانتر کرد و توپ به آندو رسید و تیموریان آن را تبدیل به گل کرد. تمام اینها ۴۰ ثانیه زمان برد و در ۲۰ ثانیه پایانی بچه‌ها شادی بعد از گل انجام دادند که حق طبیعی شان بود، داور به آندو کارت زرد نشان داد زیرا معتقد بود وقت تلف کردند. از کی تا حالا شادی بعد از گل شده وقت تلف کردن. اخراج آندو صحیح نبود، کارت زرد دومی که به این بازیکن نشان داد به دلیل درگیری او و بازیکن حریف بر سر تصاحب توپ بود که اصلا کارت نداشت. این اخراج برنامه‌ریزی شده بود.»
فنایی کارشناس نود اخطار دوم را تایید می‌کند: «‌درباره اخراج تیموریان باید تصمیم‌گیری را بر عهده داور گذاشت. ما نمی‌دانیم در زمین چه اتفاقی افتاده است اما فغانی در صحنه گل اول تراکتورسازی باید خطای آندو تیموریان روی مدافع نفت را می‌گرفته است اما او پنالتی مشخص روی فرید کریمی را برای تراکتورسازی نگرفته است.» او اگرچه اصرار دارد فغانی را به‌عنوان بهترین داور ایرانی حفظ کند اما معترف است که او می‌توانسته در صحنه اخطار اول کار را مدیریت کند. این مدیریت کردن همان نکته‌ای است که برخی دیگر از کارشناسان هم بر آن تایید دارند. اینکه داوری فوتبال فقط لحظه برخورد دو بازیکن با یکدیگر نیست و برای سوت زدن باید شرایط و موقعیت را هم سنجید. اینکه چگونه داور در بازی فینال لیگ تصمیم می‌گیرد در دقیقه 45 بازی، کلیدی‌ترین بازیکن تیمی را که مقابل 90هزار تماشاگرش می‌جنگد از کار بیندازد و او را با اخطار اول در معرض اخراج قرار دهد سوالی است که خود فغانی باید به آن پاسخ دهد. البته اگر پاسخی وجود داشته باشد. کشیده‌شدن شورت ورزشی فرید کریمی شاه بیت اشتباهات فغانی در بازی است. همان صحنه‌ای که کارشناس داوری هم بر آن تایید دارد. اگر آن پنالتی واضح مدافع حریف گرفته می‌شد بازی 4بر2 به نفع تراکتور پیش می‌رفت و امکان جبران برای نفت هم سخت‌تر می‌شد. آن وقت شاید تمام اتفاقات پایان بازی هم رخ نمی‌داد. تراکتوری‌ها فغانی را به واسطه همین چند اشتباه و البته اشتباه بازی با سپاهان نخواهند بخشید. کیانی کاپیتان این تیم می‌گوید: در یک صحنه بازیکن نفت خودش می‌گفت که پنالتی شده اما داور نظر وی را هم قبول نداشت فکر می‌کنم اعتماد به نفس بالای داور در این مسابقه کار دستمان داد. هواداران بدانند که ما یک سال سخت را سپری کردیم و هر لحظه برای موفقیت تراکتورسازی جنگیدیم حالا همه ناراحت هستیم که نتوانستیم به قهرمانی برسیم. من فکر می‌کنم حقمان است که سالی یک جام بگیریم.» آنها به فردوسی‌پور هم معترضند که به‌جای پرداختن به مشکلات داوری مسابقه سراغ اتفاقات چند دقیقه پایانی رفته است. سرپرست تراکتور می‌گوید: «‌در برنامه نود عادل فردوسی‌پور که هفته پیش مادرزن فغانی را در حال آشپزی نشان می‌داد، همه کار کرد تا ثابت کند فغانی در بازی تراکتورسازی و نفت نقشی نداشته است. او کل 90 دقیقه و اشتباهات فغانی را رها کرده بود و چسبیده بود به 3 دقیقه پایانی بازی! فردوسی‌پور دنبال نخودسیاه می‌گشت! اینها همه‌اش سناریویی بود که حسین عسگری از هفته بیست و پنجم لیگ برتر نوشت و در هفته پایانی نتیجه‌اش را گرفت. دیشب هم فردوسی‌پور که هفته پیش از فغانی تمجید کرد می‌خواست این سناریو را جمع کند.»
عباسی، مدیرعامل باشگاه هم از حمایت‌ها از فغانی به شدت گله‌مند است و این اشتباهات را سناریویی برای شکست تراکتور دانست: «‌مشکل اصلی ما بحث داوری است. اگر داوری این بازی مشکل نداشت اصلا کار به اینجا نمی‌رسید که بگوییم اسکوربورد خراب بوده یا گوینده ورزشگاه چیزی را اعلام کرده است. از مسوولان می‌خواهم که واقعا یک فکری بکنند. این فصل که گذشت اما تا کی می‌خواهید تراکتورسازی را قربانی کنید؟ اگر این آدم‌های سنتی نمی‌توانند داوران را کنترل کنند پس این کار را کنار بگذارند و کار را به کاردان بسپارند.» مدیرعامل تراکتورسازی در پاسخ به این سوال که از نظر شما، فغانی، داور این دیدار، از روی عمد علیه تراکتورسازی سوت زده تصریح کرد: «من نمی‌خواهم به کسی اتهام بزنم اما وقتی اتفاقات رخ داده را کنار هم قرار می‌دهیم هر کسی باشد به این نتیجه می‌رسد که اینها شبیه یک سریال از پیش طراحی شده است. حالا دائما کارشناس بیاورید و بگویید این صحنه پنالتی بوده یا خیر. دوستان رفته‌اند نام این داور را رستم گذاشته‌اند تا هیچ کس جرات نکند درباره‌اش صحبتی انجام دهد.»
حساسیت فغانی به 7 و 14
شنیدن نام فغانی خیلی‌ها را به یاد چالش‌هایی که با فرهاد مجیدی داشت می‌اندازد اما مشکل او به شماره ۷ محدود نمی‌شود. مرور اتفاقات دو فصل اخیر نشان می‌دهد فغانی به شماره ۱۴ هم حساسیت دارد. ۱۷ فروردین ۹۳ هفته بیست و نهم لیگ سیزدهم علیرضا فغانی داور بازی فولاد خوزستان و استقلال بود. دیداری که آبی‌ها یک بر صفر بردند اما دقیقه ۷۱ آندرانیک تیموریان توسط این داور اخراج شد تا بازی حساس هفته آخر برابر تراکتورسازی را از دست بدهد. بازی که گرفتن سه‌امتیاز آن دست کم گرفتن سهمیه آسیایی را برای استقلال قطعی می‌کرد. اما آندو نبود و استقلال ۳ بر یک باخت و قهرمانی و سهمیه برباد رفت. این بار هم فغانی شماره ۱۴ را اخراج کرد تا قهرمانی تراکتور برباد برود.