چه کسانی نمی‌توانند به آمریکا سفر کنند؟

زینب موسوی

«سد ترامپ بر سر راه اتباع هفت کشور»؛ این موضوع پرواکنش ترین اقدامی است که دونالد ترامپ، پس از ورود به کاخ سفید، به اجرای آن فرمان داده است. رئیس‌جمهور ۷۰ ساله ایالات‌متحده، تنها ۹ روز پس از آنکه صندلی ریاست‌جمهوری آمریکا را تصاحب کرد، با بستن ۱۲۰ روزه مرزهای آمریکا به روی پناهجویان از یکسو و دستور منع ۹۰ روزه صدور ویزا برای شهروندان ۷ کشور مسلمان ایران، یمن، سوریه، عراق، لیبی، سودان و سومالی از سوی دیگر، نمایی نوین از رادیکالیسم را به نمایش گذاشت؛ افراطی‌گری که خود او، نوع دیگر آن را که بیش از هرجا در بخش‌هایی از خاورمیانه جریان دارد، مذموم و نیازمند مبارزه دانسته حالا به بهانه حفاظت از آمریکا در مقابل حملات تروریستی، در عملکرد او جریان دارد و دیواری می‌سازد تا خود کامل‌کننده چرخه افراطی‌گری باشد.

او حالا نه تنها با واکنش سازمان‌های بین‌المللی ازجمله سازمان‌های حقوق بشری و بسیاری از کشورها درباره این تصمیم تند خود روبه‌رو است؛ بلکه جریانی برآمده از افکار عمومی ایالات‌متحده را نیز در مقابل خود دارد؛ افکار عمومی کشوری که از منظر نژادی و گوناگونیِ مردم، متنوع‌ترین کشور جهان شناخته می‌شود. این اعتراضات در دامنه افکار عمومی ایالات‌متحده تا آنجا پیش رفت که این روزها می‌توان شاهد قرابت‌های دینی جالبی در خاک این کشور بود؛ گواه این مدعا اقدام یک کلیسای معروف آمریکایی در حمایت از مهاجران مسلمان است که همزمان با تجمع معترضان به فرمان ترامپ، به پخش اذان مبادرت کرد. جالب‌تر آنکه بسیاری از مسوولان آمریکایی هم این روزها به جرگه افکار عمومی پیوستند و با اعلام اجرا نکردن فرمان رئیس‌جمهور تازه‌وارد، حکم اخراج خود را دریافت کرده‌اند؛ گواه این مدعا تعدادی از قضات آمریکا هستند که بخشی از دستور ترامپ را به‌طور موقت تعلیق کرده‌اند. به هر روی، هر روز که از این فرمان می‌گذرد، مخالفان اقدام او در خاک آمریکا بیشتر می‌شوند و این گسترش را می‌توان تا حد زیادی متاثر از اظهارنظر شخصیت‌های برجسته حقوق بشری و علمی این کشور مبنی‌بر نژادپرستانه، تبعیض‌آمیز و فاشیستی بودن دستور ترامپ دانست.

ترامپ برخلاف اوبامای دموکرات که سقف ورود پناهجویان از سراسر جهان به آمریکا را ۱۱۰ هزار نفر تعیین کرده بود، برای سال ۲۰۱۷ سقف ورود پناهجویان به آمریکا را پس از اتمام موعد چهار ماهه تعیین شده، به کمتر از ۵۰ درصد یعنی حدود ۵۰ هزار نفر کاهش داده است. رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده هرچند در یک سخنرانی مدعی شد پناهجویان سوری را از میان ممنوع‌الورودهای ۱۲۰ روزه حذف کرده، اما در بخشی دیگر از اظهاراتش ادعا کرد که توقف پذیرش پناهجویان فرصتی است به ماموران دولتی تا زمان لازم را برای بهبود دادن به سیستم داشته باشند و این اطمینان ایجاد ‌شود که تهدیدکنندگان امنیت ملی آمریکا نتوانند ویزا بگیرند.با این همه، فارغ از پرسش‌هایی که فرمان تند و تیز ترامپ، ذهن بسیاری از مردم و مقامات جهان را درباره چرایی این اقدام به خود مشغول کرده، تغییرات پی‌در‌پی کاخ سفید در اجرا و وارد کردن تبصره‌ها به این فرمان، تصویری مبهم از ممنوع‌الورودهای ایرانی به ایالات‌متحده برای افکار عمومی ایجاد کرده است.

ممنوع‌الورودهای ایرانی

گرچه بر مبنای آنچه به روشنی در دستور ترامپ آمده، به طور کلی دو گروه از ممنوع‌الورودها به ایالات‌متحده یعنی نخست پناهجویان و منع ۴ ماهه ورود به ایالات‌متحده و دوم، شهروندان ۷ کشور یاد شده و ممنوعیت ۳ ماهه ورود آنها، به روشنی اعلام شده اما، ممنوع‌الورودهای ایرانی چه کسانی هستند؟ برای پاسخ به این پرسش، می‌توان از ۲ دسته یاد کرد:

۱- شهروندان عادی ایرانی که تا ۹۰ روز قادر به دریافت ویزا از ایالات‌متحده نیستند.

۲- شهروندان دوتابعیتی ایرانی به استثنای «ایرانی-آمریکایی‌ها» که پاسپورت آمریکایی دارند، «ایرانی-کانادایی‌ها» و «ایرانی-استرالیایی‌ها» به استناد اظهارات «مالکوم ترنبول». نخست‌وزیر استرالیا. سخت‌گیری‌ها در این باره تا حدی است که «امید نوری‌پور» نماینده ایرانی‌الاصل مجلس آلمان (بوندستاگ) هم از ورود به خاک ایالات‌متحده منع شده است.

با این همه گرچه در ساعات ابتدایی اجرای این دستور، شهروندان ایرانی دارای گرین‌کارت (اقامت دائم ایالات‌متحده آمریکا) نیز ازجمله ممنوع‌الورودها به خاک این کشور به حساب می‌آمدند و تعدادی از مسافران دارای گرین‌کارت در فرودگاه‌های آمریکا بازداشت شده بودند، اما دولت ترامپ اعلام کرد که دستور جدید شامل افراد دارای گرین‌کارت نمی‌شود. با این دستور گرین‌کارت دارها از میان ممنوع‌الورودها خط خوردند. دستور ترامپ از منظری دیگر هم راه ایرانی‌ها برای رسیدن به آمریکا را سد کرد؛ راهی که از طریق اتریش میسر می‌شد. بر اساس دستور رئیس‌جمهوری آمریکا، اتریش هم درهای خود را به روی ۳۰۰ ایرانی غیرمسلمان که امیدوار بودند از این کشور به‌عنوان پایگاهی برای رفتن به ایالات‌متحده استفاده کنند بست. بسیاری از صاحبنظران، این امر را نخستین تلاطم ناشی از تلاش دولت ترامپ برای کاهش تعداد پذیرش پناهجویان می‌دانند؛ تلاطمی که هنوز ابعاد امواج آن، به شکلی دقیق قابل پیش‌بینی نیست. هرچند فرضیه‌هایی مبنی‌بر احتمال تمدید یا در مقابل عدم تمدید فرمان تند ترامپ درباره پناهجویان و شهروندان ۷ کشور یاد شده وجود دارد اما آنچه ناگفته پیداست، تلاش دولت جدید ایالات‌متحده برای دیوارکشی‌های سفت و سخت و محدود کردن روزنه‌های رسمی ورود به این کشور است؛ موضوعی که با ادامه‌دار شدن این فرمان یا پایان دادن به آن، مسیر ورود به آمریکا را ناهموارتر از پیش می‌کند.