دوچرخه آری، خودرو خیر

دانیال جهانشاهی
پژوهشگر حوزه شهری

هفته گذشته و با هدف تبلیغ و ترویج استفاده از دوچرخه در حمل و نقل درون شهری و عدم‌استفاده غیرضروری از خودرو، مسیر 20 کیلومتری پل مهندس پرتوی تا حرم مطهر امام رضا (ع) را با دوچرخه رکاب زدم. در این حرکت، بنرهایی حاوی شعارهای «دوچرخه آری» و «خودرو خیر» به دوچرخه متصل بودند. همچنین از لباس رسمی کت و شلوار استفاده شد که بیانگر این موضوع است که استفاده از دوچرخه، محدود به ورزشکاران و تیپ‌های اسپرت نیست و همه اقشار و کارمندان می‌توانند از آن در سفرهای درون شهری خود استفاده کنند. همچنین از دوچرخه‌های شهری جهت نمایش بی‌نیازی برای خرید دوچرخه استفاده شده است.

حمل و نقل پایدار

امروزه به‌دلیل رشد جمعیت و همچنین افزایش شهرنشینی خصوصا در کشورهای در حال توسعه، معضلی به نام توسعه ناپایدار و رشد افسار گسیخته در حال وقوع است. جمعیت در حال رشد شهرنشین درصدد رفع نیازها و حصول استانداردهای زندگی، پیوسته در حال نابودی محیط‌زیست هستند. در این میان الگوهای غلط حمل و نقلی و بی‌توجهی به حمل و نقل پایدار، تاثیری شگرف بر تخریب محیط‌زیست بشر گذاشته است. مصرف بیش از اندازه و غیرضروری از خودرو، باعث استفاده بیش از اندازه از سوخت فسیلی، این منبع تجدیدناپذیر حیات بشر شده و علاوه بر اتلاف این منبع ارزشمند، هزینه‌های نفتی کشورها را پیوسته افزایش می‌دهد، همچنین آلوده کردن هوای شهرها، موجب بسیاری از بیماری‌های تنفسی و کشنده خواهد شد. به‌طوری‌که آمارها حاکی از آن است که سالانه هزاران نفر در کشورهای در حال توسعه دچار مرگ زودرس ناشی از آلودگی‌های هوا، ایجاد شده توسط ناوگان حمل و نقل می‌شوند.

همچنین به‌طور کاملا نامحسوس در روندی شدید، آلودگی صوتی و ترافیک‌های شهری ایجادکننده انواع بیماری‌های عصبی در جوامع خواهند شد. اما برای رفع این معضل، از سال‌ها قبل، مدل حمل و نقلی دوچرخه به‌عنوان پاکترین نوع حمل و نقل پیشنهاد شد و در بسیاری از کشورها رواج یافت. در این راستا و برای حل مشکلات خریداری و مسئولیت مالکیت، طرح‌های دوچرخه‌های شهری برپا شده است. در واقع جوامع سعی می‌کنند که راه را برای استفاده شهروندانشان از دوچرخه هموار سازند و آن‌ها را با فرهنگ دوچرخه سواری مأنوس کنند.

مشکل و دغدغه موجود

در حال حاضر، در شهر مشهد با تلاش مسئولان ذیربط، امکان استفاده از دوچرخه در حمل و نقل برای شهروندان فراهم گردیده است. بدیهی است که هیچ طرحی عاری از نقص نبوده و مشکلات مربوط به خود را دارد، در این میان مسئله آگاهی شهروندان، امری مهم و ضروری است. ناآگاهی از مسائل حیاتی رشد و توسعه بشر موجب عدم‌مقبولیت طرح‌ها و عدم‌التزام فکری و عملی برای حرکت در جهت رشد و توسعه مناسب خواهد شد. لذا بر ماست که توسط حرکت‌های اینچنینی، آگاهی را در حد توان به شهروندان ارائه دهیم و آن‌ها را به سمت استفاده از الگوهای زندگی بهتر و سالم‌تر ترغیب کنیم.

البته که ایجاد آگاهی باید به همراه همیاری مسئولان به منظور بهسازی مسائل و رفع موانع استفاده از این مدل پاک حمل و نقلی باشد. معضلاتی همچون عدم‌امنیت ترافیکی، نبود مقدار کافی مسیرهای مناسب و مجزای دوچرخه‌سواری، نبود قوانین مناسب و ناآگاهی دوچرخه‌سواران و رانندگان وسایل نقلیه موتوری از حقوق یکدیگر از جمله مسائلی است که رفع آن‌ها کمک بسزایی به استقبال شهروندان از استفاده از دوچرخه خواهد کرد. همچنین استفاده اقشار مختلف از دوچرخه، به ترویج آن کمک بسیاری خواهد کرد. زیرا شکاف اجتماعی موجود را کاهش می‌دهد و از لحاظ اجتماعی و روانی تاثیرات مثبتی بر جامعه خواهد گذاشت. بنابراین توجه به تمامی اقشار جامعه برای استفاده از دوچرخه، قدمی بزرگ در جهت استقبال هرچه بیشتر آن خواهد بود. امیدواریم مسئولان و فرهیختگان کشور با مشارکت در این امر و استفاده از این مدل پایدار و پاک حمل و نقلی، گامی در جهت ترویج استفاده از آن بردارند.