تلفیقی از گردشگری زیارتی و تاریخی در مشهد
سارا فدایی سفر به مشهد به قصد زیارت آستان امام رضا (ع) مربوط به یک ماه یا یک فصل خاص نیست، از روزهای پایانی سال که مسافران زیادی به این شهر رهسپار می‌شوند تا سال نو را در این شهر و در محوطه بارگاه امام هشتم شیعیان آغاز کنند گرفته تا اعیاد مختلف اعم از عید فطر وقربان و غدیر، در تمام این ایام سفر به مشهد در سبد گردشگری اغلب خانوارهای ایرانی قرار دارد. عید قربان و غدیر که در آستانه آن قرار داریم نیز هنگامه دیگری برای حضور انبوه گردشگران زیارتی در این شهر است. اما چگونه می‌توان در این شهر جدا از مقوله زیارت که هدف اصلی سفر است،‌ از جاذبه‌های دیگر این شهر اعم از فرهنگی،‌ تاریخی یا طبیعی نیز بهره برد. سامانه گردشگری مشهد که به تازگی راه‌اندازی شده است انواع تورهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی را برای گردشگران زیارتی این شهر تعریف کرده است تا بتوانند بیشترین بهره را از سفر خود بگیرند. در زیر، ما یکی از این برنامه سفرهای این سامانه را که به موزه‌ها اختصاص دارد مرور می‌کنیم. این برنامه برای یک سفر سه روزه تدارک دیده شده است.
روز اول: با رسیدن به مشهد و باز کردن اسباب سفر و اندکی استراحت در هتل یا مهمانپذیر می‌توان به‌عنوان اولین مقصد زیارت بارگاه امام رضا(ع) را در دستور کار قرار داد. پس از ساعتی زیارت و انجام نیایش بازدید از موزه مرکزی آستان قدس رضوی اولین جایی است که این سامانه به گردشگران پیشنهاد می‌کند. این موزه در حرم مطهر واقع شده است و از جهت کثرت اشیای قرار گرفته در کنار ارزشمندی و قدمت آنها یکی از مهم‌ترین موزه‌های جهان تلقی می‌شود. پس از آن می‌‌توان به خیابان اندرزگو ۱۳ رفت،‌ در این خیابان در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه و در ضلع غربی حرم موزه مردم‌شناسی حمام مهدی قلی واقع شده است. موزه آرامگاه نادری آخرین مکانی است که در بازدید روز اول خود می‌‌توانید بگنجانید. این موزه در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادر شاه افشار در دو تالار به معرفی آثار تاریخی به جا مانده در این دوران می‌پردازد. این بنا به همت انجمن آثار ملی و با طراحی هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۲ ساخته شد.
روز دوم: مانند روز اول؛ نخستین برنامه این روز بار دیگر زیارت بارگاه امام رضا(ع) است؛ پس از آن علاقه‌مندان به تاریخ می‌توانند به موزه بنیاد شهید در فضای اداری این بنیاد در ابتدای بلوار مدرس مراجعه کنند. در این موزه اشیایی از شهدای جنگ هشت‌ ساله که از طرف خانواده‌های آنها به این موزه اهدا شده در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است. موزه اداره کل اوقاف و امور خیریه دومین موزه‌ای است که در برنامه گردشگری تاریخی این روز قرار می‌گیرد. این موزه در جنب اداره کل اوقاف مشهد در خیابان آبکوه قرار گرفته و در آن اشیایی که از سده‌ها پیش وقف شده را به معرض دید علاقه‌مندان قرار داده است. پس از آن می‌توان سری به موزه آب زد و با مجموعه‌ای از سازه‌های آبی قدیم استان از قبیل شیوه‌های آبیاری سنتی و... آشنا شد. این موزه در خیابان سازمان آب واقع شده است. بازدید از موزه تاریخ طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان آخرین برنامه روز دوم است این موزه در بلوار وکیل آباد قرار دارد.
روز سوم: در آخرین روز سفر بار دیگر به‌عنوان اولین برنامه می‌توان زیارت آرامگاه حضرت امام رضا (ع) را گنجاند. موزه علوم و تاریخ طبیعی خراسان دومین مقصد آخرین روز سفر مشهد است. این موزه در مرکز تربیت معلم شهید بهشتی واقع شده است. در موزه علوم و تاریخ طبیعی تلاش شده است با بازسازی پدیده‌های طبیعی و آزمایش‌های علمی گامی جهت شناخت علم برداشته شود. سالن‌های موزه تحت عناوین فیزیک، حیات وحش، زیست‌شناسی و دفاع مقدس هستند. پس از این بازدید می‌توان از موزه مردم‌شناسی «رباط ویرانی» دیدن کرد. این موزه با هدف معرفی مشاغل سنتی و بومی مشهد در سال ۱۳۸۵ در این شهر راه‌اندازی شد. نام «رباط ویرانی» از آن جهت به این موزه تعلق گرفته است که در محل رباط ویرانی از بناهای به جا مانده از دوره تیموری و صفوی و در ۱۰ کیلومتری جاده مشهد- شاندیز واقع شده است. بازدید از آرامگاه فردوسی پیش از آخرین زیارت یا زیارت وداع می‌تواند آخرین بخش از برنامه‌های گشت‌وگذار در موزه‌های مشهد باشد. این آرامگاه در توس واقع شده و نشانی از شاعری است که عمر خویش را برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی نهاد. بازگشت به مشهد و انجام زیارت وداع پیش از بازگشت به شهر و دیار خود خاطره‌ای از یک سفر متفاوت به شهری است که مذهب و تاریخ و فرهنگ را در خود جای داده است.